Thủ tướng Malaysia Najib Razak khi còn đương chức, từng xuất hiện quảng bá cho dự án đường sắt bờ đông, một trong các hợp đồng lớn lọt vào tay doanh nghiệp Trung Quốc - Ảnh: BERNAMA

Tờ báo của Mỹ tiếp cận thông tin trên thông qua các văn bản cuộc họp giữa quan chức Trung Quốc và Malaysia hồi năm 2016. Wall Street Journal (WSJ) cũng là tờ báo nã phát súng đầu tiên nhắm vào những bê bối của Quỹ đầu tư 1MDB của chính phủ Malaysia vào tháng 7-2015.

Trong các cuộc tiếp xúc với chính quyền của Thủ tướng Najib Razak khi đó, Bắc Kinh đã đề xuất dùng sức ảnh hưởng "nước lớn" để tác động lên Mỹ và các quốc gia khác (Singapore, Thụy Sĩ...) ngừng điều tra vụ tham nhũng tỉ đô ở Quỹ nhà nước 1MDB của Malaysia.

WSJ nhận định các miếng bánh lớn mà Bắc Kinh muốn đổi chác với Malaysia, cụ thể là dự án đường sắt bờ đông (ECRL) trị giá 16 tỉ USD và đường ống dẫn khí xuyên bang Sabah 2,5 tỉ USD, nhìn thoáng qua chỉ là cách săn dự án bình thường để thu lợi. 

Nhưng cần chú ý mục đích thật sự là củng cố cho chính quyền Najib Razak và mở rộng sức ảnh hưởng của Trung Quốc ở Malaysia.

Theo tài liệu của phía Malaysia, tình báo Trung Quốc đã tiến hành theo dõi 24/7 các nhà báo đang điều tra vụ 1MDB ở Hong Kong. Chiến dịch này bao gồm nghe lén nhà ở/văn phòng/thiết bị; thu thập dữ liệu máy tính/điện thoại/trình duyệt web... 

Trong một biên bản cuộc họp ghi ngày 29-6-2016, đích thân ông Sun Lijun - người khi đó giữ chức thứ trưởng Bộ Công an Trung Quốc, xác nhận đang theo dõi các nhà báo có liên quan vụ án 1MDB.

"Ông Sun nói họ (Trung Quốc) sẽ tìm hiểu mọi liên hệ giữa văn phòng báo WSJ ở Hong Kong và các cá nhân có liên quan đến Malaysia, sau đó sẽ trao dữ liệu cho (chính quyền) Malaysia thông qua các kênh cửa sau, một khi đã sẵn sàng" - văn bản cuộc họp giữa các quan chức Trung Quốc và Malaysia nêu rõ.

"Mọi việc tiếp theo tùy Malaysia xử lý" - văn bản chốt lại.

Tuy nhiên, không rõ phía Trung Quốc trên thực tế có trao thông tin về các nhà báo cho chính quyền Najib Razak hay không. Báo WSJ dẫn các nguồn tin cho hay Thủ tướng Najib Razak khi đó có biết về đề nghị "đổi chác thông tin" của người Trung Quốc.

Có điều đáng chú ý là chỉ vài tháng sau các cuộc tiếp xúc giữa Bắc Kinh và Kuala Lumpur, ông Najib chốt được các thương vụ trị giá đến 34,2 tỉ USD với Trung Quốc. 

Cựu thủ tướng Najib Razak trong một lần ra tòa ở thủ đô Kuala Lumpur. Ông vẫn khẳng định mình vô tội - Ảnh: EPA

Riêng trong dự án ECRL, Malaysia đề nghị Công ty China Communications Construction ôm luôn khoản nợ 4,78 tỉ USD của Quỹ 1MDB, nhưng điều này khiến Trung Quốc do dự. Malaysia tiếp tục đề nghị các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc chi tiền để gián tiếp trả món nợ của 1MDB.

Thủ tướng Mahathir Mohamad, ngay khi lên nắm quyền vào năm ngoái nhờ đánh bại Najib Razak, đã lập tức ra lệnh đình chỉ các dự án liên quan đến Trung Quốc để xem xét kỹ lưỡng hơn. 

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với tờ Sin Chew Daily, ông Mahathir cho biết các dự án bị ông đình chỉ có khả năng được tiếp tục trở lại nhưng phải giảm vốn xuống, nếu phía Trung Quốc đồng ý.

Hiện tại, cựu thủ tướng Najib Razak đối mặt với hàng loạt cáo buộc phạm tội, bao gồm rửa tiền, vi phạm tín nhiệm mức độ hình sự, lạm quyền... liên quan đến Quỹ 1MDB.