Điều này phản ánh một thực tế: ngay cả sinh viên loại giỏi nếu chỉ có thành tích học tập mà thiếu kỹ năng thực tế cũng khó cạnh tranh trong thị trường việc làm ngày càng khắt khe.

Cần học cách biến AI thành công cụ

Mùa tốt nghiệp, trên các diễn đàn mạng xã hội nhiều sinh viên chia sẻ cảm giác hoang mang, lạc lõng khi dù sở hữu tấm bằng giỏi nhưng vẫn khó tìm được việc phù hợp với chuyên ngành. 

Không ít trường hợp GPA cao nhưng vẫn chật vật ngay cả trong khâu xin thực tập. Thách thức này càng trở nên rõ rệt hơn trong bối cảnh AI đang thay đổi mạnh mẽ thị trường lao động.

Kết quả khảo sát tài chính sinh viên 2025 do WalletHub - nền tảng tài chính cá nhân của Mỹ chuyên cung cấp dữ liệu, so sánh dịch vụ và nghiên cứu thị trường - thực hiện cho thấy 63% sinh viên lo ngại AI có thể khiến họ mất đi cơ hội nghề nghiệp.

Ông Nguyễn Cao Tú - CEO Công ty TNHH thương mại điện tử Sudo - cho rằng trong bối cảnh AI phát triển, các doanh nghiệp không muốn bị bỏ lại phía sau, vì vậy họ sẽ ưu tiên những ứng viên có khả năng thích ứng, tinh thần học hỏi công nghệ và đặc biệt là kỹ năng ứng dụng AI hiệu quả vào công việc.

Theo ông Tú, nếu chỉ sở hữu GPA cao nhưng thiếu kỹ năng số, đặc biệt là khả năng sử dụng và khai thác AI, sinh viên sẽ gặp nhiều bất lợi khi ứng tuyển. Một số doanh nghiệp hiện ưu tiên những người biết áp dụng công nghệ để làm việc nhanh, hiệu quả và sáng tạo.

Ngoài ra, khi bước vào môi trường làm việc thực tế, sự thiếu hụt kỹ năng số khiến họ chậm hơn trong xử lý công việc và khó phối hợp cùng đồng nghiệp vốn đã quen dùng AI.

Đặc biệt, con đường sự nghiệp của họ cũng bị hạn chế vì trong bối cảnh thị trường và hành vi người tiêu dùng thay đổi nhanh theo công nghệ, những cá nhân biết tận dụng AI để đưa ra ý tưởng sáng tạo sẽ được đánh giá cao và có nhiều cơ hội thăng tiến hơn.

"GPA có thể là lợi thế ban đầu nhưng để không bị "thất thế", sinh viên cần chủ động trang bị kỹ năng số, biến AI thành công cụ và khẳng định giá trị bản thân trong tổ chức", ông Tú khẳng định.

Thay vì chỉ nhìn AI với tâm thế lo sợ, chúng ta nên thay đổi tư duy sang hướng 'tận dụng', biến AI thành công cụ để nâng cao năng suất và hỗ trợ giải quyết vấn đề. Dù AI có thể đảm nhận nhiều tác vụ cá nhân nhưng những công việc đòi hỏi sự tương tác, hợp tác và kết nối con người vẫn không thể bị thay thế.

Tự học và phát triển

ThS Nguyễn Thị Kim Khánh - tổng giám đốc Cổng thông tin khu công nghiệp Việt Nam - chia sẻ trong quá trình tuyển dụng, bà luôn dành sự trân trọng cho những ứng viên tốt nghiệp với tấm bằng giỏi. Điều này phản ánh ý chí, sự nghiêm túc, quyết tâm, nỗ lực và tinh thần cầu toàn, đây là những phẩm chất rất đáng quý.

"Tuy nhiên tôi không xem đây là thước đo duy nhất, nó chỉ tạo lợi thế khởi đầu. Điều tôi coi trọng hơn là thái độ, tinh thần học hỏi, khả năng hợp tác và thích ứng của người lao động", bà Khánh nói.

Theo bà, sinh viên dù có bằng giỏi nhưng thất nghiệp thường do hai nguyên nhân chính, thành tích học tập chưa phản ánh đúng năng lực thực tế hoặc chưa tìm được môi trường làm việc phù hợp. Bà từng phỏng vấn nhiều ứng viên xuất sắc nhưng không được chọn vì thiếu tinh thần cầu thị, một rào cản lớn trong quá trình phát triển nghề nghiệp.

Bên cạnh đó, nhiều bạn thất nghiệp chỉ vì chưa chọn đúng công việc phù hợp với sở trường. Với năng lực phân tích và quản trị, sinh viên giỏi nên khởi đầu từ các vị trí như chuyên viên dự án, hành chính, kế hoạch, chiến lược... Đây là bước đệm quan trọng để phát huy sở trường trước khi tiến tới các vai trò quản lý và lãnh đạo.

Ngoài ra để tăng cơ hội cạnh tranh, sinh viên cần rèn luyện ba nhóm kỹ năng quan trọng để thích ứng và phát triển. Trước hết là kỹ năng giao tiếp và hợp tác, đây là nền tảng giúp truyền đạt ý tưởng, xây dựng quan hệ và lan tỏa giá trị cá nhân.

Thứ hai là kỹ năng tự học và tự phát triển. Trong kỷ nguyên công nghệ và AI, người học cần chủ động tìm kiếm, chọn lọc, phân tích thông tin, biến tri thức thành công cụ. Việc biết khai thác dữ liệu, công cụ số hay AI sẽ giúp làm việc nhanh, sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Cuối cùng, kỹ năng quản trị bản thân và thích nghi giữ vai trò nền tảng. Trước khi quản lý công việc, mỗi cá nhân cần quản lý chính mình: chủ động, kỷ luật, kiên định với mục tiêu và giữ lời cam kết. Đây chính là phẩm chất tạo nên sự đáng tin cậy trong học tập và nghề nghiệp.

Lao động cần gì trong thế giới AI?

Cuộc tọa đàm vừa diễn ra tại TP.HCM với chủ đề "Ngoài lương thưởng, nhân viên cần gì trong thế giới AI".