Live Science điểm qua 7 hang động kỳ bí mà con người đã dùng qua nhiều giai đoạn, để lại bằng chứng về nghệ thuật, các nghi thức tang lễ và thức ăn thừa. Một số hang động từng được các giống người đã tuyệt chủng như Neanderthal, Denisovan và Homo erectus sử dụng.

Hang Lascaux

Hang Lascaux ở tây nam nước Pháp, chứa khoảng 680 bức tranh tường và 1.500 bức khắc, được tạo ra khoảng 21.000 năm trước, theo Bộ Văn hóa Pháp. Phần lớn tác phẩm nghệ thuật này mô tả động vật, bao gồm ngựa, bò rừng, hươu, gấu và loài bò rừng cổ đại đã tuyệt chủng. Ngoài ra còn có các họa tiết hình học như chấm, đường kẻ và hình ngũ giác.

Vào thời điểm những tác phẩm nghệ thuật này được tạo ra, con người sống bằng nghề săn bắn hái lượm, và có thể đã thực hiện các nghi lễ trong hang động này.

Hang Chauvet

Hang Chauvet ở đông nam nước Pháp, có các bức vẽ và khắc có niên đại khoảng 32.000 năm trước, theo Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan ở New York.

Bên trong hang có hình ảnh của ngựa, gấu, sư tử, tê giác, hươu, báo, bò rừng, cú và voi ma mút. Ngoài ra, còn có dấu vết in bàn tay con người. Nhiều bức vẽ được tạo bằng khoáng chất đỏ hoặc đen. Một hình vẽ bí ẩn trong hang mô tả nửa dưới của cơ thể một phụ nữ bên cạnh một con bò rừng.

Hang Zhoukoudian

Nằm gần Bắc Kinh, Trung Quốc, hang Zhoukoudian chứa hài cốt của tổ tiên chúng ta - Homo erectus, còn được gọi là "Người Bắc Kinh". Nhiều hóa thạch bị thất lạc trong Thế chiến II, nhưng các cuộc khai quật gần đây vẫn đang được tiến hành, bao gồm một cuộc khai quật lại vào năm 2012.

Các nhà khoa học đã tìm thấy các công cụ đá dùng để cạo và làm mềm da động vật, có lẽ để may quần áo. Thời điểm người Homo erectus sử dụng hang động này vẫn còn gây tranh cãi, nhưng có thể vào khoảng từ 200.000 đến 800.000 năm trước.

Người tinh khôn Homo sapiens cũng đã trú trong hang Zhoukoudian từ khoảng năm 18.000 đến 11.000 Trước Công nguyên, theo UNESCO. Dấu tích chôn cất của họ cũng đã được phát hiện trong hang động này.

Hang Swimmers

Hang Swimmers nằm ở phía tây nam Ai Cập, trong khu vực ngày nay khô cằn và có rất ít sự sống của thực vật hoặc động vật. Hang được đặt tên theo những bức tranh trên đá, mô tả con người có vẻ như đang bơi. 

Ngoài ra còn có hình ảnh của những người đang chạy, đi bộ hoặc tham gia các hoạt động khác, cũng như dấu tay con người và một dấu móng guốc linh dương được khắc lên đá, theo Bảo tàng Anh.

Tuổi của các bức vẽ trong hang vẫn còn là vấn đề tranh luận, nhưng có thể chúng được tạo ra từ khoảng 6.000 đến 9.000 năm trước, khi môi trường khu vực này ẩm ướt hơn nhiều so với ngày nay.

Hang Denisova

Hang Denisova nằm ở Siberia, Nga. Một nhà tu khổ hạnh tên là Denis từng sống ở đó vào thế kỷ 18, do đó hang động này được đặt tên theo ông. 

Dấu vết khảo cổ trong hang cho thấy ít nhất ba giống người gồm Homo sapiens, Neanderthal và Denisovan có thể từng cư trú tại đây vào những thời điểm khác nhau. Công cụ đá trong các lớp đất sâu nhất cho thấy những cư dân sớm nhất của hang sống khoảng 300.000 năm trước, theo báo cáo của Đại học Oxford.

Những phát hiện khác bao gồm xương và răng của loài người, cũng như xương của một cô gái 13 tuổi - một người lai giữa Denisovan và Neanderthal. 

Các nhà khảo cổ cũng tìm thấy mặt dây chuyền làm từ răng động vật có niên đại khoảng 43.000 - 49.000 năm trước, có thể được tạo ra bởi người Homo sapiens. Dấu tích công cụ đá dùng để xẻ thịt động vật cũng đã được phát hiện tại đây.

Hang Atapuerca

Các hang động ở dãy núi Sierra de Atapuerca, Tây Ban Nha, đã được con người sử dụng từ gần 1 triệu năm trước cho đến thời hiện đại, theo UNESCO. Cả người Neanderthal và Homo sapiens đều từng sử dụng hang động này, và có khả năng người Homo antecessor, Homo heidelbergensis và Homo erectus cũng từng sống ở đây.

Dấu tích công cụ và xương động vật cho thấy con người đã xẻ thịt bò rừng trong hang khoảng 400.000 năm trước. Ngoài ra, các bức vẽ và khắc trên đá cũng được tìm thấy, mô tả động vật, con người và các họa tiết hình học.

Hang Altamira

Hang Altamira ở Tây Ban Nha được con người sử dụng khoảng 36.000 - 13.000 năm trước, theo Quỹ Bradshaw. Hang có chiều dài khoảng 270 mét và chứa một lượng lớn tranh khắc trên đá.

Một trong những tác phẩm đáng chú ý nhất là trần hang có các bức vẽ đầy màu sắc mô tả 25 con bò rừng có chiều dài lên tới 1,7 mét, cùng với 2 con ngựa và 1 con hươu. Để tạo ra tác phẩm này, các nghệ nhân thời tiền sử đã khắc và phác thảo các hình vẽ, sau đó tô màu bằng khoáng chất ochre.

Lần đầu phát hiện hang động trên Mặt trăng

Lần đầu tiên các nhà khoa học phát hiện một đường hầm hang động bên dưới bề mặt Mặt trăng, cho phép dựng một ngôi làng ở đó.