Ngày 11-2, ông Tom Homan - người được ông Trump bổ nhiệm làm "ông trùm biên giới" - tuyên bố khoảng 14.000 người nhập cư không giấy tờ đã bị bắt trong vòng ba tuần sau khi ông Trump trở lại Nhà Trắng.

Phong tỏa hoàn toàn biên giới

Kế hoạch "làm sạch" nước Mỹ của tổng thống Mỹ bắt đầu với việc siết chặt đường biên giới.

Ngày 20-1, khi lễ nhậm chức tổng thống của ông Trump còn chưa kết thúc, chính quyền do ông lãnh đạo đã đóng cửa chương trình cho phép người nhập cư đặt lịch phỏng vấn để xin vào nước Mỹ. Hàng chục ngàn lịch phỏng vấn đã được đặt qua chương trình này bị hủy lập tức.

Cũng trong ngày 20-1, ông ký sắc lệnh hành pháp loại bỏ "quyền sinh ra trên đất Mỹ là công dân Mỹ", một quyền đã được xem là hiển nhiên trong gần như toàn bộ chiều dài lịch sử xứ cờ hoa.

Dù được đặt ra với mục đích cao đẹp, trong mắt ông Trump, quyền này đang bị một bộ phận người nhập cư không giấy tờ lợi dụng để được ở lại đất Mỹ.

Đến ngày 22-1, khi còn chưa ấm chỗ tại Nhà Trắng, ông lại ký sắc lệnh công bố tình trạng khẩn cấp tại biên giới phía nam đất nước, qua đó yêu cầu Lầu Năm Góc và Bộ An ninh nội địa Mỹ (DHS) tăng cường quân đội và các lực lượng chấp pháp tuần tra biên giới.

Bức tường biên giới được ông khởi xướng xây dựng trong nhiệm kỳ trước cũng bắt đầu được thi công trở lại.

Dưới tác động của một loạt chính sách thắt chặt đường biên giới trên, ông Homan đã khẳng định số trường hợp người không có đầy đủ giấy tờ hợp lệ đi qua biên giới Mỹ đã giảm đến 92% chỉ trong ba tuần đầu nhiệm kỳ của ông Trump.

Sau khi đảm bảo an ninh tại biên giới, tổng thống Mỹ tiếp tục tính đến việc bắt giữ và trục xuất những người nhập cư bất hợp pháp. Trọng tâm đầu tiên được ông nhắm đến là những người nhập cư bị cho là nguy hiểm hoặc có tiền án hình sự.

Lực lượng đóng vai trò then chốt trong quá trình này là Cơ quan Thực thi di trú và hải quan Mỹ (ICE) và DHS. Hồi tháng 1, quyền giám đốc ICE Caleb Vitello khẳng định cơ quan này đặt mục tiêu bắt từ 1.200 - 1.400 trường hợp nhập cư không giấy tờ mỗi ngày.

Đến nay phía ICE chưa công khai số lượng đã bắt giữ. Tuy nhiên, đài NBC News khẳng định cơ quan này đã bắt 1.179 người chỉ trong ngày 27-1. Trong khi đó ngày 3-2, tức hai tuần kể từ ngày nhiệm kỳ mới bắt đầu, DHS "khoe" trên mạng xã hội X thành tích bắt tổng cộng 8.768 người nhập cư không giấy tờ.

Không dừng ở đó, chính quyền ông Trump còn huy động cả nhân sự từ Cục Điều tra liên bang (FBI), Cục Quản lý rượu, thuốc lá, súng và chất nổ (ATF), Cơ quan Phòng chống ma túy Mỹ (DEA)... đến chia lửa cùng hai cơ quan trên.

Sợ hãi bao trùm

Với những trường hợp bị bắt giữ, Nhà Trắng chỉ đạo ICE mở rộng phạm vi áp dụng quy trình "trục xuất khẩn cấp" ra khắp nước. Quy trình này cho phép trục xuất người nhập cư ngay lập tức, thay vì phải đợi quyết định của tòa án di trú như mọi khi.

Dưới thời cựu tổng thống Joe Biden, quy trình này chỉ được áp dụng với những trường hợp bị bắt trong vòng 14 ngày sau khi nhập cảnh và trong phạm vi 160km tính từ biên giới.

Nhằm đẩy nhanh quá trình trục xuất, ông Trump đã cho tổ chức các chuyến bay trao trả người nhập cư bằng... máy bay vận tải quân sự C-17. Đáng nói, ông đã cho một số chuyến bay cất cánh mà không cần sự đồng ý của nước tiếp nhận.

Ngày 26-1, Tổng thống Columbia Gustavo Petro tuyên bố không cho hai chuyến bay trục xuất hạ cánh ở nước này. Ngay lập tức, ông Trump đã sử dụng "cây gậy" thuế quan để buộc người đồng cấp đảo ngược quyết định trên.

Bên cạnh Columbia, Washington cũng đã tiến hành các chuyến bay trục xuất đến nhiều địa điểm khác như Ấn Độ, Venezuela... Ngày 13-2, Tổng thống Panama Jose Raul Mulino thông báo máy bay quân sự chở 119 người nhập cư gốc Phi và gốc Á, trong đó có người Việt Nam, bị trục xuất từ Mỹ đã hạ cánh xuống nước này.

Song song với việc trục xuất người nhập cư, ông Trump còn chấm dứt chương trình tạm trú nhân đạo dành cho người đến từ Venezuela, Cuba, Haiti và Nicaragua. Chương trình này được ông Biden khởi xướng, cho phép người dân từ bốn nước trên được tạm trú ở Mỹ và được cấp giấy phép lao động.

Theo đài CNN, hiện có hơn nửa triệu người từ bốn nước này đã đến Mỹ theo chương trình này. Trước mắt, họ sẽ không được gia hạn tạm trú và có thể đối diện nguy cơ bị trục xuất bất kỳ lúc nào.

Một trong những chính sách gây tranh cãi nhất của ông Trump chính là việc cho xây dựng trại giam người nhập cư tại căn cứ vịnh Guantanamo - nhà giam khét tiếng do hải quân Mỹ vận hành.

Tổng thống Mỹ mong muốn giam giữ lên đến 30.000 "tội phạm nhập cư bất hợp pháp tồi tệ nhất, đe dọa người dân Mỹ". Đến nay Washington đã đưa ít nhất 112 trường hợp người nhập cư đến giam tại cơ sở này.

Với một loạt thay đổi chính sách trên, chính quyền ông Trump đã gần như đảo ngược 180 độ chính sách nhập cư của người tiền nhiệm.

Tuy các chính sách này được những người ủng hộ ông tán dương, song nó cũng gây ra bầu không khí ngột ngạt, sợ hãi bao trùm cộng đồng người nhập cư ở Mỹ, kể cả với người nhập cư hợp pháp.

Chi tiết chiến dịch trục xuất người di cư lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ của ông Trump

Chính quyền Trump 2.0 đang xem xét mở rộng các trung tâm giam giữ người di cư bất hợp pháp, cũng như tái khởi động chính sách 'giam giữ theo gia đình' gây tranh cãi.