Theo Hãng tin Reuters, ngày 11-9, Tòa án Tối cao Brazil đã chính thức tuyên án cựu Tổng thống Jair Bolsonaro 27 năm 3 tháng tù giam, với các tội danh liên quan đến âm mưu lật đổ chính phủ sau thất bại trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2022. 

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử Brazil, một cựu nguyên thủ quốc gia bị kết tội vì hành vi trực tiếp đe dọa thể chế dân chủ.

Phán quyết mang tính bước ngoặt này ngay lập tức gây chấn động chính trường Brazil và tạo ra làn sóng tranh luận sôi nổi trên khắp đất nước, thu hút sự chú ý đặc biệt từ dư luận quốc tế.

Thắng lợi của pháp quyền

Chính phủ đương nhiệm dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva coi bản án là một thắng lợi mang tính biểu tượng của pháp quyền, cho thấy nền dân chủ Brazil vẫn đủ mạnh để tự bảo vệ mình trước các âm mưu cực hữu.

Nhiều thành viên nội các của ông Lula ca ngợi hệ thống tư pháp đã "can đảm và kiên định" trong việc xử lý một vụ án mang tính nhạy cảm và lịch sử, đồng thời nhấn mạnh rằng không ai - kể cả cựu tổng thống - có thể đứng trên luật pháp.

Nhà phân tích chính trị Thomas Traumann nhận định: "Lần đầu tiên trong lịch sử, một cựu tổng thống, cựu bộ trưởng quốc phòng và các tướng lĩnh quân đội bị kết tội âm mưu ngăn cản chính phủ dân cử nhậm chức. Quyết định này của Tòa án Tối cao là minh chứng cho sự trưởng thành của nền dân chủ Brazil".

Kháng cáo đến cùng

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, các đồng minh của ông Bolsonaro trong Đảng Tự do (PL) kịch liệt lên án bản án, gọi đây là "một cuộc thanh trừng chính trị" nhằm loại bỏ đối thủ lớn nhất của ông Lula trước thềm bầu cử tổng thống 2026.

Đài CNBC dẫn nguồn tin từ giới chức Mỹ cho biết các đồng minh của ông Bolsonaro đã đến Washington để vận động hành lang, kêu gọi trừng phạt các quan chức Brazil liên quan đến phiên tòa.

Ngoài ra, Thượng nghị sĩ Flávio Bolsonaro - con trai cả của ông Jair Bolsonaro - tuyên bố gia đình sẽ kháng cáo "đến cùng", đồng thời mô tả phiên tòa là "cuộc hành quyết chính trị mang danh công lý".

Ông Flávio thậm chí đã gặp Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent nhằm thúc đẩy các biện pháp trừng phạt nhắm vào hệ thống tư pháp Brazil.

Trong khi đó, con trai thứ của cựu tổng thống, nghị sĩ Eduardo Bolsonaro, kêu gọi Quốc hội Brazil ân xá cho cha mình, thay vì tập trung vào phán quyết.

Trên khắp một số thành phố lớn, người ủng hộ ông Bolsonaro đã xuống đường biểu tình phản đối phán quyết.

"Mỹ sẽ không đứng yên"

Tác động của bản án không chỉ dừng lại ở Brazil. Nhiều chính trị gia tại Mỹ - trong đó có Tổng thống Donald Trump - đã lên tiếng chỉ trích phán quyết.

Ông Trump gọi vụ án là "đáng ngạc nhiên" và liên tưởng đến các nỗ lực pháp lý nhắm vào chính ông ở Mỹ: 

"Tôi biết ông ấy khá rõ. Tôi nghĩ ông ấy là một lãnh đạo xuất sắc, và thật khó tin khi điều này có thể xảy ra. Giống như những gì họ từng cố làm với tôi… nhưng họ đã thất bại".

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio thậm chí còn đưa ra lời cảnh báo rằng Washington sẽ "phản ứng tương xứng" nếu Brazil có dấu hiệu vi phạm các nguyên tắc dân chủ. 

Trên mạng xã hội X, ông Rubio viết: "Tòa án Tối cao Brazil đã đưa ra một phán quyết bất công. Mỹ sẽ không đứng yên trước 'cuộc săn phù thủy' mang động cơ chính trị này".

Tuy nhiên, phía chính quyền Brazil đã nhanh chóng bác bỏ các cáo buộc, khẳng định rằng quá trình điều tra và xét xử được thực hiện một cách độc lập, minh bạch và hoàn toàn dựa trên chứng cứ pháp lý.

Cựu tổng thống Brazil Bolsonaro xin gia hạn visa ở lại Mỹ

Theo luật sư của cựu tổng thống Brazil, ông Jair Bolsonaro đang xin gia hạn thị thực sáu tháng để ở lại Mỹ trong lúc một cuộc điều tra nhắm vào ông đang diễn ra.