Một tuần trước (ngày 8-8), anh Thái Khắc Thành (trú tại tỉnh Nghệ An) bị TAND khu vực 5 tỉnh Hưng Yên tuyên 6 năm tù vì nuôi và bán 13 con gà lôi. Hội đồng xét xử tuyên phạt bổ sung 30 triệu đồng đối với Thành về tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm.

Phiên tòa kết thúc, vợ của anh Thành ôm hai con nhỏ khóc nức nở trước sân tòa.

Bị tuyên 6 năm tù vì nhân giống và bán gà lôi

Theo cáo trạng vụ án, từ năm 2022, anh Thành tìm hiểu thông tin trên mạng xã hội và biết gà lôi trắng là động vật nguy cấp, quý, hiếm cần được bảo tồn, không được nuôi, nhốt, mua bán và có giá trị cao nên nảy sinh ý định nhân giống bán lấy tiền chi tiêu.

Hai năm sau, thông qua mạng xã hội, Thành mua một con gà lôi trống của một người không quen biết ở Cần Thơ với giá 4,5 triệu đồng. Sau đó, Thành tiếp tục liên hệ với người ở huyện Diễn Châu cũ (tỉnh Nghệ An) thỏa thuận trao đổi một con chim chích chòe lửa mà mình đang nuôi lấy hai con gà lôi mái của người này, đưa về nuôi chung với con gà lôi trống đã mua trước đó.

Cơ quan truy tố cáo buộc việc mua và nuôi gà lôi tại nhà của Thành không được đăng ký với cơ quan có thẩm quyền. Sau một thời gian, các con gà lôi mái mà Thành nuôi đẻ được 13 trứng và ấp nở ra 10 gà lôi con, 3 trứng bị hỏng.

Đến tháng 3-2025, do muốn bán gà lôi lấy tiền, Thành đã lên mạng xã hội đăng bán gà lôi con kèm theo hình ảnh đàn gà mình đang nuôi. Sau đó Thành dùng tài khoản của vợ nhận 2 triệu tiền cọc từ một người có tài khoản mạng xã hội tên "Quốc Huy", số tiền còn lại 4 triệu đồng và 2,6 triệu đồng cước xe vận chuyển sẽ thanh toán nốt sau khi người mua nhận được gà.

Ngày 2-4-2025, khi xe do Thành thuê chở 10 con gà lôi con đi giao cho khách đến địa phận xã Song An, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình cũ (nay là phường Vũ Phúc, tỉnh Hưng Yên) thì bị tổ công tác của Phòng cảnh sát kinh tế Công an tỉnh Thái Bình kiểm tra và thu giữ.

Cơ quan công an khám xét khẩn cấp nơi ở của Thành và thu giữ thêm 3 con gà lôi. Sau đó Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Thái Bình cũ khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can và bắt tạm giam Thành về tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm.

Bốn tháng sau, Thành bị Tòa án khu vực 5 tỉnh Hưng Yên đưa ra xét xử và tuyên phạt 6 năm tù.

Kháng nghị hủy toàn bộ bản án sơ thẩm

Trao đổi với Tuổi Trẻ, Chánh án TAND tỉnh Hưng Yên Đỗ Mạnh Tăng cho biết ngay khi nắm bắt dư luận xung quanh bản án, cơ quan này đã có công văn khẩn yêu cầu tòa sơ thẩm báo cáo giải trình toàn bộ quá trình xét xử.

"Kể cả dư luận không quan tâm nhưng trong trường hợp người bị kết tội kháng cáo thì tòa cấp phúc thẩm vẫn xem xét lại vụ án theo đúng trình tự. Cần xem xét đầy đủ nguyên nhân, điều kiện phạm tội khác với hành vi đi săn bắt, buôn bán. 

Một phần người dân phạm tội do nhận thức thiếu hiểu biết nên cần xem xét tính chất, mức độ của hành vi phạm tội. Tòa sơ thẩm có phần chưa xem xét kỹ lưỡng khi ra phán quyết. Mỗi bản án khi tuyên đều phải thấu tình đạt lý, có tính nhân văn mà vẫn đảm bảo sự răn đe, cảnh báo", ông Tăng chia sẻ.

Ông Tăng cho biết sau khi xem xét kỹ lưỡng hồ sơ vụ án, Tòa án nhân dân tỉnh đã kiến nghị viện kiểm sát ra kháng nghị bản án sơ thẩm để xem xét lại toàn bộ vụ án. Đồng thời Tòa án nhân dân tỉnh đã ra quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với Thái Khắc Thành từ tạm giam sang cấm đi khỏi nơi cư trú.

Theo kiến nghị của chánh án, qua nghiên cứu toàn bộ hồ sơ vụ án, bản án hình sự sơ thẩm và các quy định của pháp luật, Tòa án nhân dân tỉnh nhận thấy rằng cấp sơ thẩm chưa áp dụng thông tư số 27 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường quy định về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm. Thông tư này có hiệu lực từ ngày 1-7.

Theo thông tư, tại phụ lục danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm ban hành kèm theo quy định, gà lôi trắng có tên khoa học là Lophura nycthemera, thuộc nhóm IIB (không còn thuộc nhóm IB theo nghị định số 84 của Chính phủ như khi khởi tố điều tra và truy tố).

Tuy nhiên bản án sơ thẩm xác định 13 cá thể thu giữ của Thái Khắc Thành là "gà lôi trắng" - là loài chim hiện được ghi nhận trong nhóm IB, nghị định số 84 của Chính phủ, nên Hội đồng xét xử tuyên bố Thái Khắc Thành phạm tội "vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm" theo quy định tại điểm b khoản 2 điều 244 Bộ luật Hình sự.

Sau khi nghiên cứu hồ sơ vụ án và các quy định pháp luật, Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên nhận định tòa sơ thẩm áp dụng các quy định trên khi tuyên án anh Thành là không đúng với sự thay đổi của chính sách, pháp luật.

Ngày 13-8, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Hưng Yên đã ra kháng nghị toàn bộ bản án sơ thẩm tuyên phạt anh Thành 6 năm tù theo hướng đề nghị hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại.

Cùng ngày Chánh án TAND tỉnh Hưng Yên cùng đại diện viện kiểm sát đã vào trại tạm giam trao quyết định kháng nghị và thay đổi biện pháp ngăn chặn cho anh Thành. Sau 4 tháng bị tạm giam, trưa hôm qua, anh Thái Khắc Thành đã được ra khỏi nơi giam giữ lên xe khách trở về nhà ở Nghệ An.

Anh Thái Khắc Thành nhắn mọi người cần cẩn trọng khi mua, nuôi động vật

Trở về nhà ngay sau khi nhận quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn, anh Thái Khắc Thành cho biết bản thân rất vui và bất ngờ khi được tại ngoại.

Gửi lời cảm ơn tới cộng đồng, dư luận và cơ quan chức năng đã xem xét cho tại ngoại, anh Thành cũng nhắn gửi mọi người khi nuôi các loài động vật phải tìm hiểu kỹ nguồn gốc, xuất xứ, chủng loại; tránh nuôi phải động vật quý, hiếm rồi gặp phải tình huống vướng vào vòng lao lý như mình.

Ngày 13-7 Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết bộ đã ban hành thông tư 27/2025/TT-BNNMT quy định về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp (gọi tắt thông tư 27/2025) có hiệu lực từ 1-7-2025.

Trong đó có quy định rõ các loài động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm thuộc nhóm IB (nghiêm cấm khai thác và sử dụng mẫu vật khai thác từ tự nhiên vì mục đích thương mại) và IIB (hạn chế khai thác và sử dụng vì mục đích thương mại).

Có 109 loài thuộc nhóm IB. Đơn cử trong bộ Gà, họ Trĩ có 7 loài gồm công, gà so cổ hung, gà lôi lam mào trắng, gà tiền mặt vàng, gà tiền mặt đỏ, trĩ sao, gà lôi tía.

Ngoài ra còn có nhiều loài động vật hoang dã quen thuộc như khướu ngọc linh, khướu ngực cam, mi núi bà, khướu đầu đen má xám... cũng được đưa vào danh mục này.

Trước đó gà lôi trắng thuộc nhóm IB theo nghị định 84/2021 ngày 22-9-2021 của Chính phủ quy định về danh mục các loài, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm (gọi tắt thông tư 84/2021).

Ngày tại ngoại đoàn tụ gia đình của người nuôi gà lôi bị tuyên 6 năm tù

Gặp lại người thân trong ngày được tại ngoại, người đàn ông quê Nghệ An bị tuyên án 6 năm tù vì nuôi, bán gà lôi trắng rơi nước mắt.