Và khi quyết định "xuất ngoại" năm 2023, điểm đến đầu tiên là Nhật Bản, Vietnam Phở Festival đã mang tinh hoa ẩm thực, nông sản Việt ra thế giới.

Nụ cười của bác hải quan sân bay Narita

Còn nhớ, những khó khăn để chuẩn bị một lễ hội chuyên về phở ở nước ngoài không chỉ đến từ chi phí, hạ tầng hay thủ tục nhập cảnh. Dù công tác hậu cần phía Nhật Bản đã được chuẩn bị chu đáo, đội ngũ của báo Tuổi Trẻ vẫn phải tự tay "khăn gói" mang theo đủ thứ đồ nghề. Đó là những chiếc nồi lớn, các dụng cụ và vật dụng phục vụ lễ hội với kích thước khá cồng kềnh.

Tại sân bay Narita, một buổi sáng mùa thu tháng 10-2023, hành lý của đoàn công tác báo Tuổi Trẻ bỗng bị giữ lại ở cửa hải quan. Những nồi nấu khổng lồ, bếp công nghiệp, thùng nguyên liệu... khiến vị hải quan Nhật Bản lớn tuổi nghiêm giọng hỏi: "Những thứ này để làm gì?".

Trong khoảnh khắc căng thẳng, chỉ hai từ khóa được thốt ra: "Vietnam Phở Festival - Yoyogi". Gương mặt nghiêm nghị của bác Hải quan Nhật bỗng giãn ra thành nụ cười: "À, phở Việt Nam! Tôi biết lễ hội này sẽ diễn ra ở Yoyogi". Không khí căng thẳng tan biến, thay vào đó là nụ cười thân tình.

Khoảnh khắc giản dị ấy khiến chúng tôi hiểu rằng trước khi được quảng bá bằng biển hiệu hay áp phích, phở Việt đã kịp ghi dấu trong trái tim nhiều người nước ngoài. Và đó chính là bước khởi đầu cho hành trình phở Việt ra thế giới, một hành trình nhiều gian nan, nhưng đầy tự hào và xúc cảm.

Lễ hội Vietnam Phở Festival tại công viên Yoyogi, Tokyo, một sự kiện kỷ niệm 50 năm quan hệ Việt - Nhật, đã phải tuân thủ rất nhiều điều kiện khắt khe: từ kiểm soát nguồn nước, cách thức chế biến, đến việc đảm bảo hàng ngàn tô phở nóng hổi được phục vụ đúng vị. 12 thương hiệu phở nổi tiếng của Việt Nam từ Phở Thìn, Phở Dậu... đã "khăn gói" sang Nhật, mang theo những nguyên liệu "bí quyết gia truyền", những nồi nước dùng ninh xuyên đêm trước ngày diễn ra.

Đáp ứng sự kỳ công của người nấu, tận tâm của người tổ chức, lễ hội đã vượt quá con số mong đợi khi hơn 80.000 lượt người đã đến thưởng thức phở. Dòng người Nhật, khách quốc tế xếp hàng dài chờ thưởng thức phở ngon, nhiều gian hết sạch nguyên liệu trước giờ đóng cửa. Sự chào đón của thực khách Nhật Bản thực sự làm nức lòng các đầu bếp nấu phở.

Lần thứ 2 Vietnam Phở Festival ra nước ngoài là đến Seoul, Hàn Quốc vào tháng 10-2024. Dù trời mưa, nhiều người vẫn đến, xếp hàng dài cổ vũ phở. Các thương hiệu như Phở Dậu, Phở Sen, Phở Phú Gia, Phở sân bay Sasco nấu không kịp phục vụ khách đến. Dòng người xếp hàng dài vẫn nhẫn nại chờ đợi.

Điều thú vị với những người tổ chức là hình ảnh lễ hội chìm trong sắc màu của những chiếc dù được khách mang theo. Dòng khách xếp hàng và thưởng thức phở dưới trời mưa phùn, trong những chiếc dù một cách thư giãn. Khi ấy, phở không chỉ là một món ăn, mà đã trở thành một trải nghiệm kết nối cảm xúc, vượt qua mọi khác biệt về khẩu vị.

Ông Vũ Hồ, đại sứ Việt Nam tại Hàn Quốc, chia sẻ cộng đồng người Việt ở đây có đến 300.000 người. Bên cạnh họ là hàng triệu trái tim Hàn Quốc đã hiểu, đã dành tình cảm đặc biệt cho Việt Nam. Ở Hàn Quốc, những quán phở Việt vẫn hiện diện, nhưng Vietnam Phở Festival là lễ hội lần đầu tiên mà người tham gia có dịp thưởng thức những vị phở khác nhau của những thương hiệu nổi tiếng.

Chính những lễ hội này đã mang đến một bài học quý giá cho những người tổ chức, phở không cần đóng khung trong định nghĩa phở Bắc hay phở Nam. Chỉ cần đó là "phở Việt", đủ để chinh phục những trái tim sành ăn. Bởi lẽ, nhiều thực khách lần đầu được nghe câu chuyện lịch sử của phở đã hiểu rằng đây không chỉ là món ăn mà còn là một lát cắt văn hóa đầy sống động của Việt Nam.

Mở đường cho nông sản, kinh tế của hạt gạo

Phía sau từng vị phở là sự tận tụy, sáng tạo và lòng tự hào của những đầu bếp. Đó là cách chế biến món ngon từ những nguyên liệu dân tộc như nước mắm, muối, bánh phở từ hạt gạo, thịt bò quê... Không chỉ là hành trình đưa phở Việt tỏa hương khắp năm châu, Vietnam Phở Festival còn hé mở một cánh cửa khác: đưa hạt gạo Việt bước ra thế giới với dáng vẻ tự tin hơn.

Bởi lẽ, khi phở trở thành món quen thuộc trên bàn ăn nhiều quốc gia, những sản phẩm từ gạo, từ sợi bánh phở trắng ngần đến các biến tấu mới, cũng theo đó tìm đường ra thị trường quốc tế. Và mỗi chuyến đi ấy không chỉ nâng giá trị hạt gạo, mà còn gửi thêm niềm vui về cho người nông dân ở những cánh đồng quê.

Như ông Aoyagi Yoichiro, hạ nghị sĩ Quốc hội Nhật Bản, người cần mẫn, kiên trì cho các hoạt động giao lưu văn hóa giữa Việt Nam và Nhật Bản - chia sẻ phải thông qua phở, nhiều câu chuyện được mở ra cho nền kinh tế giữa hai nước.

Thứ trưởng Hà Kim Ngọc còn khẳng định phở đang mở thêm một nhịp cầu mới, kết nối Việt Nam và Hàn Quốc thông qua ẩm thực, vun đắp, phát huy mối quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Hàn Quốc.

Tháng 10-2025, Vietnam Phở Festival dự kiến sẽ cập bến Singapore, trung tâm giao thương và ẩm thực quốc tế. Đó sẽ là dịp để phở Việt tiếp tục chinh phục những thực khách khó tính nhất và mở rộng "bản đồ kinh tế" của hạt gạo Việt.

Một bát phở ở Marina Bay có thể là khởi đầu cho một hợp tác kinh tế, không chỉ là cơ hội để phở tiếp cận thực khách toàn cầu mà còn là bước đi chiến lược để các sản phẩm chế biến từ gạo Việt Nam như bánh phở, có cơ hội thâm nhập sâu hơn vào thị trường xuất khẩu.

Những người tổ chức tin rằng, nếu được đầu tư đúng mức, phở có thể trở thành một thương hiệu toàn cầu vừa giữ hồn ẩm thực quê hương, vừa đem lại giá trị kinh tế bền vững. Bởi phở giờ đây không chỉ là món ăn mà đã trở thành một tài sản văn hóa mềm với sức mạnh lan tỏa và kết nối. Chính vì vậy phở đòi hỏi một sự đầu tư xứng đáng, được thực hiện bằng cả cái tâm và cái tầm.

Ăn phở Việt ở đảo thiên đường Bali

Buổi chiều mưa nặng hạt trên đảo thiên đường Bali xứ sở vạn đảo Indonesia, chúng tôi dò bản đồ, bắt xe ôm tìm đến quán ăn Việt Nam ở đường Legian gần bãi biển cùng tên, gọi ngay tô phở bò nóng nghi ngút ấm lòng thực khách.