"Ngày hôm nay, chúng ta đứng trước một bước phát triển mới: hai nước đang thúc đẩy nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện - cấp độ cao nhất trong hệ thống đối ngoại của Việt Nam. 

Đây là sự khẳng định rõ ràng rằng Việt Nam coi Anh không chỉ là một đối tác thương mại, một đối tác giáo dục, một đối tác về khoa học công nghệ, mà là một đối tác chiến lược dài hạn để cùng nhau định hình các chuẩn mực hợp tác trong thế kỷ 21", Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh tại Đại học Oxford vào ngày 28-10 (theo giờ địa phương).

Hợp tác bình đẳng, hướng tới hòa bình

Theo giới quan sát, việc chọn phát biểu chính sách tại Đại học Oxford là một động thái có nhiều ý nghĩa. Nơi đây không chỉ là biểu tượng cho trí tuệ của nước Anh mà qua đó còn cho thấy mong muốn của Việt Nam trong thúc đẩy hợp tác và chia sẻ tri thức giữa hai nước sau hơn nửa thế kỷ thiết lập quan hệ ngoại giao.

Khi nói về mối quan hệ Việt Nam và Anh sau hơn nửa thế kỷ, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định mục đích của mối quan hệ này và cho thấy hình dung, kỳ vọng của ông về tương lai của mối quan hệ trong khuôn khổ mới.

Ông khẳng định ngay từ đầu rằng quan hệ Việt Nam - Anh là mối quan hệ hữu nghị, hợp tác và cùng phát triển. Ông nhấn mạnh cả hai bên đều có lợi ích căn bản trong việc duy trì hòa bình, ổn định, tôn trọng luật pháp quốc tế, bảo đảm tự do hàng hải, bảo vệ chuỗi cung ứng toàn cầu, thúc đẩy thương mại công bằng và bền vững, ứng phó biến đổi khí hậu, phát triển xanh, phát triển bao trùm. 

"Nói cách khác, đây là sự gặp nhau giữa nhu cầu tham gia sâu hơn vào khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Anh và nhu cầu mở rộng không gian chiến lược, công nghệ, giáo dục, tài chính chất lượng cao của Việt Nam với Anh, với châu Âu, với cộng đồng quốc tế", Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Trong mắt của giới quan sát, việc khẳng định những lợi ích chung của quan hệ Việt Nam - Anh là một động thái khéo léo. Về mặt song phương, điều này cho thấy mối quan hệ này được theo đuổi dựa trên tinh thần bình đẳng và hai bên cùng có lợi. Sâu xa hơn, trên bình diện đa phương, đây là một thông điệp nhằm khẳng định việc theo đuổi các mục tiêu phát triển và hòa bình của mối quan hệ.

Tiến sĩ Nguyễn Tăng Nghị, Trưởng khoa quan hệ quốc tế và lịch sử (Trường ĐH KHXH&NV, ĐH Quốc gia TP.HCM), nhận định đây là bài phát biểu súc tích nhưng thể hiện rõ ràng quan điểm và sự nhất quán của Việt Nam cũng như tinh thần của Đại hội XIII của Đảng về giữ vững độc lập, tự chủ, hòa bình và hướng tới phát triển. Không phải ngẫu nhiên khi ngay từ đầu bài phát biểu, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu các nhận định sâu sắc về tình hình thế giới và nhấn mạnh quan điểm cùng các lựa chọn của Việt Nam.

Bài phát biểu không nhắc đến cụ thể tên một quốc gia nào ngoại trừ Anh và Việt Nam, song khi đọc hoặc lắng nghe, ta có thể hình dung ra một thế giới với nhiều điểm nóng vẫn đang âm ỉ cùng những nguy cơ tiềm tàng trong tương lai. 

Trong bối cảnh đó, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh cam kết không liên minh để đối đầu của Việt Nam, không cổ vũ đối đầu hay lựa chọn phát triển dựa trên xung đột và đối kháng. "Đây là một thông điệp mạnh mẽ, phù hợp với bối cảnh toàn cầu hiện nay", tiến sĩ Nghị nêu đánh giá.

Về một khuôn khổ quan hệ mới

Theo Đại sứ Anh tại Việt Nam Iain Frew, câu chuyện phát triển của Việt Nam thực sự là một trong những điều ấn tượng nhất trên toàn cầu với sự chuyển mình mạnh mẽ từ một quốc gia thu nhập thấp trở thành nước thu nhập trung bình, đưa hàng triệu người thoát khỏi nghèo.

Ông đánh giá Việt Nam hiện nay đang có một vị thế vững chắc và có những bước đi đúng đắn để hiện thực hóa mục tiêu trở thành nước thu nhập cao vào năm 2045.

"Tôi rất vui khi thấy Việt Nam coi trọng hội nhập quốc tế và các quan hệ đối tác như một phần cốt lõi trong chiến lược phát triển. Tôi tin rằng với những đối tác như Anh, Việt Nam hoàn toàn có khả năng tiếp tục thành công trong giai đoạn phát triển mới này", Đại sứ Iain Frew khẳng định với báo chí trước chuyến thăm.

Còn tại Đại học Oxford ngày 28-10, khi nhìn về tương lai quan hệ Việt Nam và Anh, Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng hai nước cần một mô hình hợp tác mới "thiết thực, có thể đo đếm, lan tỏa lợi ích trực tiếp tới người dân hai nước". 

Ông chỉ ra những thế mạnh của Anh về khoa học cơ bản, khoa học ứng dụng, công nghệ cao, y sinh, y tế cộng đồng, giáo dục đại học, quản trị đô thị, chuyển đổi năng lượng, dịch vụ tài chính. 

Ở chiều ngược lại, ông khẳng định nhu cầu của Việt Nam trong phát triển các lĩnh vực chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đổi mới quản trị phát triển, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Sự hợp tác giữa Anh và Việt Nam, giữa một bên có thế mạnh và một bên có nhu cầu, không chỉ là hợp tác chuyển giao công nghệ, đơn giản là cho và nhận, mà theo Tổng Bí thư là sự "đồng kiến tạo tương lai" thể hiện qua nhiều việc mà hai bên cần cùng làm. 

Đó là những nghiên cứu chung trong các lĩnh vực then chốt như y tế cộng đồng, công nghệ sinh học, khoa học hạt nhân, khoa học cơ bản, trí tuệ nhân tạo có trách nhiệm, biến đổi khí hậu, chính sách năng lượng sạch.

Sự đồng kiến tạo đó sẽ còn được thể hiện nếu hai bên hợp tác hỗ trợ đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp công nghệ cho doanh nghiệp Việt Nam, hay việc cùng nhau thử nghiệm các mô hình phát triển đô thị bền vững, tài chính xanh, giáo dục mở, y tế số và chăm sóc sức khỏe cộng đồng, những lĩnh vực mà cả hai bên đều quan tâm và đều có nhu cầu cấp bách.

"Nếu chúng ta làm được những điều đó, quan hệ Việt Nam - Anh sẽ không chỉ là những tuyên bố chính trị cấp cao. Nó sẽ trở thành một nguồn lực sống, một mạng lưới tri thức và công nghệ trải dài từ Hà Nội đến London, từ TP.HCM đến Oxford, giữa các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp, thậm chí từ người dân đến người dân", Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh.

Việt Nam và Anh nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện

Việc Anh trở thành Đối tác chiến lược toàn diện thứ 14 của Việt Nam đánh dấu nước ta đã có cấp độ quan hệ này với tất cả 5 nước thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.