Thở oxy qua mặt nạ để điều trị viêm phổi do hóa chất. Ảnh: vigyanam.com

Viêm phổi do hóa chất là một bệnh nhỏ trong các bệnh viêm phổi. Bệnh không quá phổ biến như bệnh viêm phổi do vi khuẩn hoặc virus gây ra, chỉ có một phần trăm rất nhỏ người mắc bệnh này. Trong bệnh viêm phổi do hóa chất, tình trạng các mô phổi bị viêm cũng diễn ra do các chất độc gây kích ứng.

Rất nhiều hóa chất có thể gây ra viêm phổi, bao gồm các chất dạng lỏng, dang khí và dạng hạt nhỏ trong không gian như bụi, khói. Một số hóa chất chỉ gây bệnh tại phổi nhưng một số hóa chất khác lại ảnh hưởng đến toàn thân và nhiều cơ quan khác thậm chí là gây tử vong.

Viêm phổi do hít phải cũng là một dạng viêm phổi hóa chất. Tình trạng này diễn ra khi các chất tiết trào ngược từ dạ dày hoặc dịch trong khoang miệng tràn vào phổi. Các hóa chất gây viêm có thể ảnh hưởng đến các axit dạ dày và các enzyme trong mô phổi.

Triệu chứng của viêm phổi do hóa chất

Dấu hiệu và triệu chứng của viêm phổi do hóa chất rất đa dạng, rất nhiều yếu tố được xác định là những dấu hiệu cực kỳ nguy hiểm. Ví dụ, một người tiếp xúc với clo ở bể bơi ngoài trời có thể dẫn đến ho và cay mắt, trong khi một số trường hợp khác tiếp xúc với nồng độ clo cao trong phòng nhỏ thì lại gây ra suy hô hấp và dẫn đến tử vong.

Các yếu tố xác định mức độ nguy hiểm của một ca viêm phổi do hóa chất:

- Loại và mức độ độc hại của hóa chất.

- Môi trường khi tiếp xúc: Ngoài trời, trong nhà, lúc trời nóng hay trời lạnh.

- Thời gian tiếp xúc: Vài giây, vài phút, vài giờ.

- Dạng của hóa chất: Dạng khí, lỏng, hơi hay dạng hạt.

- Có biện pháp bảo hộ hay không.

- Tình trạng sức khỏe của bạn.

- Tuổi của bạn.

Viêm phổi do hóa chất có thể xuất hiện những dấu hiệu và triệu chứng sau đây:

Triệu chứng:

- Cay mũi, mắt, môi, miệng và họng.

- Ho khan.

- Ho ra dịch có màu trắng, vàng hoặc xanh.

- Ho ra máu, nhày màu hồng lẫn với nước bọt.

- Buồn nôn hoặc đau bụng.

- Đau ngực.

- Khó thở.

- Thở gây đau hoặc viêm màng phổi.

- Đau đầu.

- Triệu chứng giống cúm.

- Cảm thấy choáng váng, mệt mỏi.

- Mất phương hướng.

Dấu hiệu các bác sĩ quan sát được:

- Thở nhanh và nông.

- Mạch nhanh.

- Đỏ bừng khoang miệng, mũi và da.

- Da và môi xanh tím.

- Chảy mồ hôi.

- Tư duy và suy nghĩ thay đổi.

- Mất ý thức.

- Miệng và mắt sưng lên.

- Giọng nói như bị bóp nghẹn.

- Mùi của hóa học trên cơ thể bệnh nhân.

- Mùi của hóa học khi bệnh nhân ho.

- Sốt.

Tìm kiếm sự trợ giúp y tế

Nếu xảy ra bất cứ triệu chứng nào của viêm phổi hóa chất, hãy gọi cấp cứu để được sơ cứu khẩn cấp.

Việc nhận dạng được chất hóa học vô cùng quan trọng với bác sĩ và tính mạng nạn nhân để có những phương pháp chữa trị kịp thời nhất.

Cần phải đưa ngay lập tức nạn nhân đến bệnh viện cấp cứu nếu thấy các dấu hiệu sau:

- Mất ý thức, bất tỉnh.

- Thấy da hoặc miệng xám lại.

- Khó thở.

- Thay đổi giọng nói.

- Tức ngực.

- Hơi thở ngắn.

- Ho ra máu hoặc chảy máu.

- Tâm thần kinh biến đổi.

- Từng tiếp xúc với hóa chất độc hại.

- Nôn và hít phải chất nôn.

Khám và xét nghiệm viêm phổi do hóa chất

Chẩn đoán và điều trị rất phức tạp do viêm phổi hóa chất có rất nhiều dấu hiệu đa dạng. Thông thường các dấu hiệu hay được biết đến sẽ được các bác sĩ đánh giá nhanh gọn và tập trung điều trị.

- Đôi khi những dấu hiệu nguy hiểm cần được tiến hành bằng những thủ thuật y tế như đặt nội khí quản, máy trợ tim mạch, hoặc những phương pháp y học tân tiến khác.

- Bác sĩ cũng phải có các biện pháp phòng hộ để tránh những nguy hiểm tiếp xúc với hóa chất.

- Tiếp theo là ưu tiên việc xác định hóa chất và xem xét xem các ảnh hưởng của hóa chất đến phổi và phần còn lại của cơ thể.

- Tiền sử là điều vô cùng quan trọng để xác định thời gian tiếp xúc, địa điểm tiếp xúc, diện tích phơi nhiễm, hình thức và nồng độ hóa chất, các vấn đề sức khỏe khác. Bên cạnh đó việc theo dõi chặt chẽ các dấu hiệu sinh tồn như mạch, nhiệt độ, huyết áp và nồng độ oxy trong máu là vô cùng cần thiết.

Chăm sóc tại nhà

Việc chăm sóc y tế dựa vào tình trạng những triệu chứng của bạn là nặng hay nhẹ và những yếu tố phơi nhiễm khác. Nếu bạn vô tình hít phải một chất hóa học dù có xuất hiện triệu chứng rất nhẹ thì vẫn không nên trì hoãn việc đi khám ngay lập tức.

Việc sơ cứu ở nhà trước cũng là một phần quan trọng trong điều trị:

- Nhanh chóng tránh xa khu vực hóa chất hoặc nơi bạn tiếp xúc với hóa chất. Nếu có thể thì nên cách ly khu vực để tránh hóa chất gây ảnh hưởng đến nhiều người. Khi rời khu vực đó hãy cân nhắc đến việc khử độc chẳng hạn cởi quần áo và tắm.

- Thông báo cho cơ quan chức năng để có biện pháp cách ly, xử lý.

- Xác định loại hóa chất.

- Gọi cấp cứu khẩn cấp, gọi cho cảnh sát hoặc cơ quan phụ trách về thiên tai thảm họa.

Điều trị viêm phổi hóa chất

Nạn nhân sẽ được đánh giá về dấu hiệu của sự sống như huyết áp, mạch, nhịp thở. Có nhiều trường hợp viêm phổi hóa chất sẽ được lưu lại để theo dõi bởi một số dấu hiệu nặng lên sẽ diễn ra sau khi tiếp xúc đến vài giờ.

Một số điều trị cho bệnh viêm phổi hóa chất:

- Truyền dịch tĩnh mạch.

- Thở oxy qua mặt nạ hoặc ống.

- Nếu có khó thở sẽ được điều trị bằng thuốc hoặc các biện pháp hỗ trợ thở (nội khí quản).

- Truyền steroid bằng đường tĩnh mạch hoặc đường uống.

- Chống viêm bằng thuốc nonsteroid.

- Thuốc giảm đau.

- Kháng sinh dự phòng.

Tiên lượng

Tiên lượng phụ thuộc vào sự tiếp xúc với hóa chất và tình trạng của người bệnh. Ví dụ, một người cao tuổi bị bệnh về phổi tiếp xúc với một lượng vừa phải dung dịch amoni clorua sẽ nghiêm trọng hơn một vận động viên trẻ tuổi không có vấn đề về phổi. Nói chung càng nhiều triệu chứng nghiêm trọng hơn, bạn sẽ càng phải chịu nhiều biến chứng ngắn hạn và dài hạn.