Tháng 9 kết thúc trong hy vọng đối với an ninh quốc phòng Úc. Hôm 30-9, Thủ tướng Úc Anthony Albanese tiết lộ với báo chí rằng hiện có "sự ủng hộ" dành cho liên minh quân sự AUKUS vào lúc Mỹ vẫn đang đánh giá lại liên minh này, theo Reuters.

Trước đó, ông đã bàn về vấn đề này với Thủ tướng Anh Keir Starmer tại London và cho biết tình hình là khả quan. Câu hỏi đặt ra: Liệu AUKUS có vượt qua được cơn bão chính trị từ Washington?

Anh kiên định, cam kết dài hạn

AUKUS - viết tắt những chữ cái đầu trong tên của ba nước Australia (Úc), United Kingdom (Anh) và United States (Mỹ) - là mối quan hệ đối tác an ninh ba bên được thành lập vào tháng 9-2021 nhằm tăng cường năng lực quốc phòng, chia sẻ công nghệ và khẳng định cam kết với một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do.

Hợp tác nặng ký nhất là việc Mỹ và Anh hỗ trợ Úc có được tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân. Ngày 13-3-2023, ba đối tác công bố lộ trình để Úc sớm có năng lực này mà vẫn đảm bảo tiêu chuẩn không phổ biến vũ khí hạt nhân cao nhất, theo website Chính phủ Úc. Hôm 18-4 năm nay, 13 sĩ quan và binh sĩ Hải quân Úc đầu tiên đã tốt nghiệp khóa đào tạo tại Trung tâm NPTU Charleston của Mỹ.

Quan hệ giữa ba thành viên AUKUS nhìn chung vẫn khắng khít, đặc biệt là phía Anh. Mới đây, cả Bộ trưởng Ngoại giao và Bộ trưởng Quốc phòng Anh đã cùng đến Úc nhân dịp nhóm tác chiến tàu sân bay HMS Prince of Wales cùng 3.000 binh sĩ tham gia cuộc tập trận lớn nhất từ trước đến nay với Úc, theo trang web Chính phủ Anh.

Nhân dịp này, Anh và Úc đã ký kết hiệp ước AUKUS mới. Bộ trưởng Quốc phòng Anh John Healey khẳng định: "AUKUS là một trong những quan hệ đối tác quốc phòng quan trọng nhất của Anh, củng cố an ninh toàn cầu đồng thời thúc đẩy tăng trưởng trong nước. Hiệp ước lịch sử này khẳng định cam kết của chúng tôi với AUKUS trong nửa thế kỷ tới", trang gov.uk trích dẫn.

Ông Healey nhấn mạnh đây không chỉ là gắn kết quân sự mà còn là phát triển kinh tế: "Thông qua hiệp ước, chúng tôi đang hỗ trợ việc làm có tay nghề cao, được trả lương cao cho hàng chục nghìn người ở cả Anh và Úc".

Tất nhiên, không phải tất cả đều màu hồng. Vương quốc Anh cũng phải chấp nhận đôi chút thiệt thòi: hôm 9-9, tiến sĩ Sidharth Kaushal của Viện Công vụ thống nhất Hoàng gia Anh phác thảo những đánh đổi về địa chiến lược mà hiệp ước ba bên phải đối mặt, riêng với Anh là phải giảm bớt sức mạnh quân sự ở Bắc Đại Tây Dương để chuyển sang Nam Thái Bình Dương, theo ukdefencejournal.org.uk.

Mỹ do dự, AUKUS lâm nguy

Trong khi Anh kiên trì chung thủy, từ đầu năm nay Mỹ lại xét lại và muốn giãn ra. Đầu tháng 6, tân Thứ trưởng Chính sách Bộ Quốc phòng Elbridge Colby - người thân cận với chính quyền Trump - công khai than phiền rằng kế hoạch chuyển giao tàu ngầm hạt nhân của Mỹ cho Úc là "có vấn đề". 

Lý do: việc gửi quá nhiều tàu ngầm lớp Virginia ra nước ngoài có thể làm suy yếu khả năng sẵn sàng chiến đấu của Hải quân Mỹ trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gia tăng với Trung Quốc.

Trang The Australian ngày 12-6 đưa tin với tiêu đề hoảng hốt: "Chính quyền Trump đe dọa đánh chìm thỏa thuận tàu ngầm hạt nhân trị giá 368 tỉ đô la của Úc - Liệu AUKUS có bị tiêu diệt?". 

Những lo ngại như vậy không chỉ phát đi từ Úc mà cả ở Washington D.C. Và rồi một quyết định thực hiện đánh giá lại xem AUKUS có phù hợp với chủ trương "Nước Mỹ trên hết" của Tổng thống Donald Trump được đưa ra, do Thứ trưởng Colby đứng đầu.

Cuối cùng, việc xét lại AUKUS cũng đã đem lại lạc quan. Thứ trưởng Colby và Bộ Quốc phòng Mỹ vẫn giữ im lặng về tiến độ, nhưng tờ Nikkei của Nhật Bản đưa tin rằng thỏa thuận được thông qua trước chuyến thăm Washington của Thủ tướng Anthony Albanese vào tháng tới, theo trang The Australian ngày 30-9 ghi nhận.

Liệu những "trở bộ" này chỉ là "tùy hứng" cấp thứ trưởng, hay là do một chủ trương "thay đổi" chung? Câu trả lời vẫn còn chờ đợi, nhưng ít nhất Úc đã có thể thở phào nhẹ nhõm - AUKUS vẫn tồn tại, dù còn nhiều thử thách phía trước.

Úc mạnh tay chi hàng tỉ USD cho xưởng đóng tàu ngầm hạt nhân AUKUS

Úc dự kiến tiêu tốn hàng tỉ USD để hoàn thành việc xây dựng trung tâm bảo trì cho đội tàu ngầm hạt nhân AUKUS trong hai thập kỷ tới.