Không ít người trẻ mới 20-30 tuổi bị đau lưng, đau cổ, đau khớp gối, khám ra mới biết khớp đã bị thoái hóa.

Chân biến dạng do thoái hóa khớp

Anh N.V.Q. (28 tuổi, ngụ TP.HCM, nhân viên văn phòng tại một công ty công nghệ thông tin) đến Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM khám trong tình trạng đau mỏi vùng thắt lưng và cổ gáy.

Mỗi khi xoay người, đặc biệt sau khi ngủ dậy, anh thường nghe tiếng lạo xạo ở cột sống.

Qua thăm khám và chụp X-quang, các bác sĩ chẩn đoán anh Q. bị thoái hóa nhẹ cột sống cổ và cột sống thắt lưng. Nguyên nhân được xác định chủ yếu do đặc thù công việc phải ngồi lâu, ít vận động, cùng chế độ ăn uống chưa hợp lý.

Sau 3 tuần điều trị kết hợp tập luyện và vận động cột sống, tình trạng của anh Q. ổn định. Bệnh nhân cũng được tư vấn, hướng dẫn thay đổi lối sống, sinh hoạt nhằm hạn chế nguy cơ tiến triển của thoái hóa cột sống trong tương lai.

Một bệnh nhân tên H. bị thoái hóa khớp gối 10 năm, được các bác sĩ tại một bệnh viện TP.HCM bắt buộc phải phẫu thuật thay khớp gối đồng thời ghép xương.

Ông H. kể ông đã từng đi khám và biết mình bị thoái hóa khớp gối 10 năm nay nhưng vì chưa đủ kinh phí phẫu thuật nên ông chấp nhận sống chung với bệnh. Vì lao động quá sức cộng thêm thoái hóa khớp gối khiến đôi chân ông ngày càng cong vẹo.

Thời gian gần đây, khớp gối ông đau nhức nặng, đi lại ngày càng khó khăn, khiến công việc và cuộc sống của ông bị ảnh hưởng nghiêm trọng nên mới đến bệnh viện điều trị.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, bác sĩ Lê Nhất Duy, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (cơ sở 3), cho biết thoái hóa khớp từ lâu được biết đến là bệnh lý của tuổi già.

Tuy nhiên, quan sát lâm sàng trong nhiều năm gần đây cho thấy số lượng người trẻ mắc bệnh đang gia tăng, đặc biệt nhân viên văn phòng.

Nhiều người mắc bệnh do tư thế làm việc sai, thừa cân, ít vận động và áp lực cơ học lặp lại khiến khớp phải chịu tải vượt khả năng thích nghi, dẫn đến tổn thương sớm.

Nhiều người bệnh chủ quan dẫn đến bệnh nặng

Bác sĩ Duy cho biết thoái hóa sớm được dùng để chỉ tình trạng tổn thương sụn, đau và hạn chế vận động xảy ra trước 40 tuổi hoặc sớm hơn so với tốc độ thoái hóa tự nhiên của cơ thể.

Đây là nhóm bệnh nhân có sự tham gia của các yếu tố nguy cơ rõ rệt như quá tải khớp trong công việc, luyện tập sai kỹ thuật, chấn thương thể thao lặp lại, thừa cân hoặc duy trì lối sống tĩnh tại kéo dài.

Không ít trường hợp chỉ mới ở độ tuổi 25-35 nhưng đã xuất hiện các dấu hiệu thoái hóa gối hoặc cột sống cổ.

Các phân tích dịch tễ gần đây ghi nhận gánh nặng thoái hóa khớp tăng liên tục trong hai thập kỷ qua và đang trẻ hóa ở các nhóm nghề nghiệp đặc thù.

Đáng lưu ý, biểu hiện sớm của thoái hóa khớp thường không rầm rộ. Người bệnh chỉ cảm thấy đau âm ỉ khi đứng lâu, leo cầu thang hoặc khi thay đổi tư thế; cứng khớp buổi sáng trong thời gian ngắn; tiếng lạo xạo khi cử động hoặc giảm linh hoạt khớp.

Những triệu chứng này rất dễ bị bỏ qua, dẫn đến việc thăm khám trễ và phát hiện muộn khi tổn thương đã tiến triển.

Theo bác sĩ Phạm Thế Hiển, Tổng thư ký Hội Nội soi cơ xương khớp TP.HCM, cũng cho hay từ sau 30 tuổi, cơ thể bắt đầu bước vào giai đoạn thoái hóa khớp mà nhiều người không biết. Đặc biệt giới văn phòng rất dễ bị: đau gối, đau cổ tay, đau cột sống do ngồi nhiều, ít vận động, tư thế sai, mang giày cao gót, leo cầu thang nhiều…

Nhiều người trẻ lại có tâm lý chủ quan, cố gắng tập luyện dù đã bị đau, khiến chấn thương cấp tính biến thành mạn tính, khó điều trị hơn.

Nhiều tổn thương khớp ở người trẻ ban đầu rất nhỏ, khó nhận ra, nhưng nếu chủ quan để kéo dài sẽ nhanh chóng trở nên nặng nề, đặc biệt là ở độ tuổi sau 30. Khi khớp, nhất là sụn khớp, bị tổn thương, khả năng tự hồi phục gần như không có vì cấu trúc này không được nuôi dưỡng trực tiếp bởi mạch máu.

Sau điều trị, cần thay đổi lối sống

Bác sĩ Duy cho hay trong điều trị, y học hiện đại đặt trọng tâm vào phục hồi chức năng, tăng cường cơ quanh khớp, điều chỉnh tư thế và kiểm soát cân nặng. Thuốc giảm đau kháng viêm được sử dụng ngắn hạn khi cần thiết.

Một số kỹ thuật tiêm nội khớp hoặc tiêm huyết tương giàu tiểu cầu có thể được cân nhắc tùy trường hợp. Phẫu thuật chỉ đặt ra khi tổn thương đã nặng hoặc ảnh hưởng nhiều đến chất lượng sống.

Ở hướng y học cổ truyền, châm cứu - điện châm giúp giảm đau và cải thiện tuần hoàn vùng khớp; cấy chỉ hỗ trợ giảm đau mạn và cải thiện chức năng; các bài thuốc bổ can thận, hoạt huyết, trừ thấp hỗ trợ giảm triệu chứng.

Dưỡng sinh và khí công được xem là biện pháp lâu dài giúp tăng sức mạnh gân cơ và phòng ngừa tái phát.

Để phòng ngừa thoái hóa sớm, bác sĩ Duy khuyến cáo người trẻ cần thay đổi tư thế định kỳ, giãn cơ trong giờ làm việc, duy trì cân nặng phù hợp và khởi động kỹ trước khi vận động. WHO khuyến cáo mỗi người nên tập luyện ít nhất 150 phút mỗi tuần.

Khi các triệu chứng đau khớp kéo dài hơn hai tuần hoặc tái phát nhiều lần, nên khám sớm để được đánh giá và can thiệp kịp thời.

Về việc hiện nay một số nơi quảng cáo rầm rộ phương pháp tiêm tế bào gốc trị bệnh lý xương khớp, bác sĩ Phạm Thế Hiển cũng khuyến cáo hiện nay Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chưa chấp thuận việc dùng tế bào gốc để điều trị cơ - xương - khớp.

Người trẻ dính tiểu đường, huyết áp cao, thoái hóa khớp, vì sao?

Gần đây chúng ta nghe nhiều đến những cảnh báo “người bệnh tiểu đường, cao huyết áp, thoái hóa cột sống, ung thư… ngày càng trẻ hóa".