Sự giảm tốc của nền kinh tế Indonesia đang tác động mạnh đến một “thói quen quốc dân” - hút thuốc lá, theo báo Financial Times.

Người dân chuyển sang thuốc lá lậu giá rẻ

Khi sức mua suy yếu và thị trường lao động trì trệ, ngày càng nhiều người hút thuốc tại quốc gia tiêu thụ thuốc lá lớn thứ ba thế giới (sau Trung Quốc và Ấn Độ) dần chuyển sang dùng thuốc lá lậu giá rẻ.

Theo giới phân tích, thuốc lá sản xuất trái phép có giá thấp hơn tới 60% so với hàng hợp pháp do không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, mức chênh lệch này giúp nhiều hộ gia đình ở “xứ sở vạn đảo” giảm bớt gánh nặng chi tiêu.

“Khi thuốc lá đắt đỏ còn người dân lại thất nghiệp, làm sao họ đủ tiền mua thuốc lá nữa? Nhóm những người có thu nhập trung bình - thấp đang buộc phải chuyển sang các lựa chọn rẻ hơn”, bà Sarkia Adelia, chuyên gia phân tích của công ty dịch vụ tài chính chuyên về môi giới chứng khoán Panin Sekuritas, nhận định.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Indonesia hiện có khoảng 66 triệu người hút thuốc trên 15 tuổi, chưa kể hàng triệu trẻ vị thành niên trong tổng dân số 285 triệu người. 

Chi tiêu cho thuốc lá ở Indonesia chiếm trung bình 6% ngân sách hộ gia đình, thậm chí cao hơn chi cho giáo dục. Loại thuốc lá nụ hoa đinh hương kretek vẫn là phổ biến nhất.

Sự dịch chuyển sang thuốc lá lậu không chỉ phản ánh khó khăn của người tiêu dùng, mà còn khiến ngành thuốc lá Indonesia lao đao và dấy lên những lo ngại về ảnh hưởng sức khỏe.

Ngành thuốc lá Indonesia lao đao vì sức mua giảm

Tuy nhiên ngành thuốc lá nước này đang đối mặt với “sự suy giảm mang tính cơ cấu”.

Hai nhà sản xuất thuốc lá lớn nhất Indonesia là Hanjaya Mandala Sampoerna (thuộc tập đoàn Philip Morris) và Gudang Garam đều chứng kiến doanh số và giá cổ phiếu sụt giảm mạnh trong thời gian gần đây.

Thực trạng này phản ánh bức tranh kinh tế ngày càng ảm đạm của Indonesia. Nhiều năm qua, Indonesia ưu tiên phát triển các ngành khai thác vốn lớn nhưng ít tạo việc làm. Hệ quả là khu vực sản xuất suy yếu, hàng nghìn lao động bị sa thải.

Khu vực phi chính thức - nơi thu nhập thấp và hầu như không có bảo trợ xã hội, nay chiếm tới 60% tổng việc làm. Sức mua giảm lan rộng, kéo theo doanh số của nhiều mặt hàng tiêu dùng, từ ô tô đến đồ ăn nhanh, đồng thời khiến tầng lớp trung lưu ở Indonesia ngày càng thu hẹp.

Hiện một điếu thuốc hợp pháp của hãng Sampoerna hay Gudang Garam có giá ít nhất 2.000 rupiah (tương đương 0,12 USD), trong khi một điếu thuốc lá lậu chỉ khoảng 600 rupiah (khoảng 0,036 USD).

“Người tiêu dùng buộc phải xuống hạng sang lựa chọn rẻ hơn, và ngành thuốc lá cũng không tránh khỏi”, ông Willy Goutama, chuyên gia của công ty chứng khoán Maybank Sekuritas, thuộc tập đoàn ngân hàng đầu tư Maybank, nhận xét.

Ngành thuốc lá bắt đầu gặp khó từ năm 2020, khi Chính phủ Indonesia liên tục tăng thuế tiêu thụ đặc biệt nhằm tăng ngân sách và giảm hút thuốc.

Trong năm năm qua, thuế này đã tăng 67,5%, chiếm tới ba phần tư giá bán lẻ. Điều này khiến doanh số sụt giảm, đe dọa nguồn thu quốc gia vốn phụ thuộc khoảng 7,5% vào thuế thuốc lá, tương đương 13 tỉ USD năm 2024.

Bộ trưởng Tài chính Indonesia Purbaya Yudhi Sadewa cho biết chính phủ sẽ không tăng thuế thuốc lá trong năm 2026 để kiềm chế hàng lậu và bảo vệ ngành.

Các hãng sản xuất thuốc lá ở nước này vẫn bi quan. Doanh số của Sampoerna năm 2024 giảm 3,7%, còn 80,8 tỉ điếu, tiếp tục giảm thêm 1,5% trong nửa đầu năm nay. Gudang Garam cũng thừa nhận “ngành thuốc lá Indonesia đang trong tình trạng ốm yếu”, khi “sức mua vẫn thấp và chưa có dấu hiệu cải thiện”.

“Khôi phục lợi nhuận chỉ có thể bằng cách tăng giá. Khi thuốc lá lậu vẫn tràn lan và rẻ hơn nhiều, điều đó chỉ khiến doanh số sụt giảm thêm”, một đại diện của Công ty Gudang Garam nói.

Indonesia 'bơm' 1,81 tỉ USD tiền mặt tới 140 triệu người dân để kích cầu

Indonesia vừa công bố gói kích thích kinh tế mới, bao gồm hỗ trợ tiền mặt cho 35 triệu hộ dân và mở rộng chương trình thực tập quy mô lớn, nhằm thúc đẩy tiêu dùng và tạo việc làm.