Mấy mươi năm chứng kiến những cuộc tiễn biệt của mẹ Thứ với những người con ra trận, những lần tương phùng hạnh phúc và những lần mẹ nghẹn ngào khi con không về, bây giờ căn nhà ấy như một chứng nhân lịch sử cảm động nhất về sự hi sinh vô bờ bến của những người mẹ đã đi qua hai cuộc chiến tranh.

Phóng to

Tại căn nhà này, mẹ Thứ đã 12 lần sinh nở, 11 lần đón nhận nỗi đau - Ảnh: Huỳnh Trương Phát

Tại căn nhà này, những năm tháng mẹ Thứ còn khỏe, mỗi sáng mẹ Việt Nam anh hùng Lê Thị Trị (con gái mẹ Thứ) đẩy xe lăn đưa mẹ đi tắm nắng vòng quanh khoảng sân trước nhà. Khoảng sân có hàng cau vươn cao, có cây trái trĩu quả. Đã bao lần bom Mỹ giày xéo, hàng cau cùng cây trái trong vườn ngã đổ, nhưng rồi lại được mẹ và người chồng trồng lại xanh um. Vợ chồng mẹ từng nhủ rằng cây trái cũng như con người, lớp này có thể ngã xuống nhưng lớp sau phải vươn lên, tiếp nối.

Những năm cuối cùng trong đời, mẹ Thứ chỉ có thể nằm một chỗ trong căn nhà đầy kỷ niệm. Dưới mái nhà ba gian này, mẹ Thứ có thể cảm thấy gần gũi với các con của mẹ đang yên nghỉ ở nghĩa trang liệt sĩ huyện Điện Bàn.

Đôi mắt mẹ không nhìn thấy gì nữa nhưng cứ luôn nhấp nháy hướng về bàn thờ có 11 tấm bằng Tổ quốc ghi công. Mọi việc trong nhà do một tay mẹ Trị lo, kể cả lo hương khói và sắp xếp 11 bộ chén đũa trên bàn thờ tưởng nhớ 11 thành viên trong gia đình đã khuất, như ngày xưa mẹ Thứ mỗi bữa ăn vẫn đều đặn xếp 11 bộ chén đũa trên mâm cơm như thể mọi người vẫn đang quây quần cùng mẹ.

Thời chiến tranh, căn nhà mái lá từng là nơi mẹ Thứ trải qua 12 lần sinh nở, 9 lần trải qua nỗi đau đứt ruột, cộng thêm 2 lần đau xót trước sự ra đi của con rể và cháu đã bị bom Mỹ cày xới. Rồi sau đó nhà được dựng lại tạm bợ trên nền đất Điện Bàn anh dũng.

Hòa bình lập lại, Quảng Nam dẫu còn là một tỉnh nghèo vẫn phát động phong trào đền ơn đáp nghĩa và phụng dưỡng mẹ Việt Nam anh hùng rộng khắp trên toàn tỉnh. Tại Thanh Quýt, một căn nhà mái ngói vươn lên thay mái nhà lá xưa kia. Vài năm sau nữa, một căn nhà khang trang hơn được xây dựng để mẹ Thứ ở. Và mẹ Thứ đã ở trong căn nhà mới nghĩa tình đến những ngày cuối đời.

Cũng tại căn nhà này, không chỉ cứ mỗi dịp lễ tết hay Ngày thương binh liệt sĩ 27-7, khó có thể đếm hết có bao nhiêu người từ mọi miền tìm về thăm mẹ Thứ. Căn nhà đã trở thành một địa chỉ đáng nhớ để mọi người, nhất là các bạn trẻ, tìm về.

Đến đó, người ta hiểu rõ nhất sự tàn phá của chiến tranh.

Đến đó, ai cũng hiểu nỗi đau của một người mẹ đã hiến dâng các con của mình cho độc lập của đất nước.

Và khi đến đó, không biết bao nhiêu lần các bạn trẻ được nhắc nhở rằng: hãy tiếp nối công cuộc dựng xây đất nước để không phụ lòng với sự hi sinh vô bờ bến của mẹ Thứ, của những người cha, người mẹ, người anh, người chị trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ.

Một tượng đài thật lớn tưởng niệm mẹ Việt Nam anh hùng đang được xây dựng tại Tam Kỳ với hình ảnh nguyên mẫu của mẹ Thứ. Rồi đây khi về với đất Quảng, mọi người có thêm một địa chỉ để nhắc nhớ về truyền thống hào hùng của mảnh đất Quảng Nam “trung dũng - kiên cường - đi đầu diệt Mỹ” và cũng là địa phương ôm trong mình nhiều nỗi đau nhất khi số lượng liệt sĩ hi sinh nhiều nhất nước.

Bên cạnh tượng đài mẹ Thứ, sẽ thật ý nghĩa hơn nếu căn nhà của mẹ Thứ ở Điện Bàn được gìn giữ như một dấu son về đức hi sinh của người mẹ Việt Nam. Để rồi từ nay căn nhà trở thành một “địa chỉ đỏ” thật ý nghĩa cho mọi người từ muôn nơi về đây tận mắt nhìn thấy, hiểu rõ tường tận những mất mát mẹ Thứ đã trải qua, từ đó thầm nhủ mình phải làm gì để tiếp nối truyền thống uống nước nhớ nguồn.

* Tin bài liên quan:

Tiễn đưa mẹ Thứ về với đất trờiThưa Mẹ, phía trăng lênCả nước về bên mẹ Thứ “Mẹ giúp con biết mình chưa làm được gì”Mẹ Thứ đã qua đờiMẹ Thứ ơi, Mẹ là Tổ quốcNgười mẹ chín lần tiễn con đi không còn nữaMẹ ơi, dẫu biết lá vàng lá rụng…