Đường băng Trung Quốc xây trái phép trên đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam được học giả Mỹ cho là nhằm phục vụ ý đồ tuyên bố vùng ADIZ tại Biển Đông - Ảnh: Reuters

Phát ngôn nóng này được đưa ra ngay trước Diễn đàn an ninh khu vực (ARF) diễn ra tại Malaysia từ ngày 4-8.

Trung Quốc đã nóng mặt trước những phát ngôn mạnh mẽ và liên tục gần đây của các cấp lãnh đạo Mỹ, từ bên ngoại giao cho đến quân sự, đặc biệt từ khi các hoạt động bồi đắp tạo đảo nhân tạo của Trung Quốc bị tố cáo.

Thậm chí, không chỉ thực hiện tuần tra mà mới đây đô đốc hải quân Mỹ Scott Swift cho biết ông đích thân tham gia một chuyến bay giám sát trên Biển Đông và sau đó trả lời báo chí rằng đây là “hoạt động thường kỳ” của quân đội Mỹ.

Theo Reuters, các phát ngôn và những đợt tuần tra thường kỳ đó đã khiến Trung Quốc tức giận.

Lần này, trong cuộc họp báo, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Dương Vũ Quân cho rằng Mỹ đã thổi phồng “mối hiểm họa Trung Quốc” và cố tình gây bất hòa giữa Trung Quốc với các nước đang tranh chấp khác.

Ông Dương nhấn thêm một bước kiểu kết tội: “Trung Quốc cực kỳ quan ngại việc Mỹ thúc đẩy tình trạng quân sự hóa tại khu vực Biển Đông. Những gì Mỹ đang làm không thể giúp gì cho khu vực mà còn khiến người ta tự hỏi phải chăng Mỹ không muốn điều gì tốt hơn ngoài sự hỗn loạn”.

Người đại diện của Bộ Quốc phòng Trung Quốc còn cho rằng Mỹ đã tiến hành giám sát Trung Quốc trong thời gian dài với quy mô lớn, bằng cách gửi tàu và máy bay đến khu vực này, chưa kể “gần đây tăng thêm liên minh và sự hiện diện quân sự, thường xuyên tổ chức tập trận chung”.

Trong khi đó, tại cuộc họp báo hôm qua, người phát ngôn họ Dương giải thích rằng cuộc tập trận của Trung Quốc đang diễn ra ở Biển Đông, ngay khu vực đảo Hoàng Sa của Việt Nam là hoạt động bình thường của nước này!

Và thật kỳ lạ, theo Reuters, trong khi tố cáo Mỹ như thế thì hôm qua, cũng chính ông Dương Vũ Quân lại loan báo về chương trình tập trận chung quy mô của Trung Quốc và Nga tại biển Nhật Bản!? Cuộc tập trận phối hợp hải quân và không quân sẽ diễn ra từ ngày 20 đến 28-8.

Cuộc tập trận sẽ bao gồm các bài tập chống tàu chiến và tàu ngầm. Ông Dương thông báo máy bay chiến đấu, tàu khu trục, tàu tuần dương và tàu cung ứng của Trung Quốc sẽ tham gia.

Trong khi đó, phía Nga có kế hoạch điều động tàu chiến, tàu ngầm và máy bay. Cả hai bên sẽ gửi máy bay trực thăng và thủy quân lục chiến.

Trong diễn biến liên quan, ngày 29-7, Mỹ đã kêu gọi Liên minh châu Âu (EU) ủng hộ Washington trong các phản ứng trước việc Trung Quốc tiến hành hoạt động xây dựng và quân sự hóa các tiền đồn nhân tạo trên Biển Đông.

Phát biểu tại một cuộc thảo luận về chính sách của Mỹ và EU đối với khu vực Đông Á tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược quốc tế (CSIS) ở Washington, phó trợ lý bộ trưởng quốc phòng Mỹ phụ trách khu vực Nam Á và Đông Nam Á, bà Amy Searight, nêu rõ Washington hoan nghênh việc Brussels kêu gọi hướng tới một giải pháp hòa bình đối với các tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông và tôn trọng luật pháp quốc tế.

Tuy nhiên, bà Searight nhấn mạnh “dường như đang tồn tại khác biệt về cách tiếp cận (giữa EU và Mỹ)” khi Washington kêu gọi ngừng các hoạt động xây dựng ở Biển Đông - điều mà Bắc Kinh phản đối. Bà nhấn mạnh: “Nếu EU tỏ rõ hơn sự ủng hộ các nguyên tắc này thì sẽ hữu ích hơn”.

Trước lời kêu gọi của quan chức Mỹ, đại sứ EU tại Mỹ David O'Sullivan nêu rõ EU quan ngại về tình hình an ninh tại Đông Á và các nhà hoạch định chính sách của châu Âu cũng đang cân nhắc can dự vào vấn đề này trong một giới hạn nhất định.

Trong khi đó, theo Kyodo, trao đổi với một nhóm chuyên gia cố vấn khác của Washington, tư lệnh Lực lượng phòng vệ biển Nhật Bản, đô đốc Tomohisa Takei nhấn mạnh rằng các quốc gia châu Á cần nâng cao năng lực hàng hải cũng như tăng cường hợp tác trong giải quyết căng thẳng tại Biển Đông.

Ông đặc biệt lưu ý việc Trung Quốc gây ảnh hưởng quân sự ở Biển Đông sau khi xây dựng các đảo nhân tạo nhằm mục đích quân sự.