Năm ngoái những người Philippines biểu tình trước Lãnh sự quán Trung Quốc ở Makati City, thuộc Manila với nhiều biểu ngữ và huýt còi inh ỏi phản đối Trung Quốc - Ảnh: Reuters

Phó trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ phụ trách Đông Á - Thái Bình Dương Colin Willett đã nêu rõ quan điểm của Hoa Kỳ trong cuộc trao đổi qua điện thoại với các phóng viên khu vực Đông Nam Á, trong đó có báo Tuổi Trẻ, sáng 29-3 (giờ VN).

Bà Colin Willett khẳng định phán quyết của PCA không cần thiết được xem là mối đe dọa mà nên coi nó như là cơ hội cho một giải pháp ngoại giao thực sự.

Bà nói Hoa Kỳ hi vọng Trung Quốc và các quốc gia tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông tham gia vào tiến trình đối thoại thông qua kênh ngoại giao để giải quyết tranh chấp, xung đột ở Biển Đông.

“Chúng tôi hi vọng phán quyết của PCA sẽ tạo ra một nơi tốt hơn, nơi mà các bên có thể tiến tới những mối quan hệ hợp tác tốt đẹp hơn,” bà Colin Willett nói.

Phó Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ tóm gọn quan điểm của Hoa Kỳ về phán quyết của PCA, dự kiến sẽ được công bố vào tháng 5 năm nay, trong ba ý chính.

Một là, Trung Quốc và Philippines sẽ phải tuân thủ phán quyết của tòa án. Hai là, quyết định của PCA có thể giúp thu hẹp các khu vực hàng hải đang trong tình trạng tranh chấp.

Ba là, bằng cách làm rõ “quyền có vùng biển” (maritime entitlement) ở Biển Đông, tạo ra một tiền đề quan trọng cho một tiến trình ngoại giao mang tính chất xây dựng hơn, qua đó giúp giảm căng thẳng và mở ra những mối quan hệ hợp tác lớn hơn.

Trả lời câu hỏi của một phóng viên Philippines rằng “Mỹ, ASEAN, và các nước khác có thể làm gì trong trường hợp Trung Quốc từ chối chấp nhận phán quyết của tòa trọng tài?”, bà Colin Willett nói Hoa Kỳ tin tưởng tòa trọng tài có thông điệp rất rõ khi đưa ra phán quyết và mọi phán quyết của PCA đều mang tính ràng buộc.

“Tôi nghĩ cộng đồng quốc tế đều hưởng lợi từ một trật tự dựa trên tính pháp quyền ở Biển Đông. Luật pháp quốc tế không chỉ mang lại lợi ích cho khu vực mà còn cả cho chính Trung Quốc.

Ngoài ra, cộng đồng quốc tế, các nước thành viên của Liên Hiệp Quốc và các quốc gia ký kết Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS) đều mong đợi Trung Quốc thực hiện cam kết của mình với UNCLOS,” bà Colin Willett nêu rõ.