Phóng to

Toàn cảnh hội nghị ngoại trưởng ASEAN tại Phnom Penh, Campuchia - Ảnh: Reuters

“Vấn đề biển Đông không phải là vấn đề giữa Trung Quốc và ASEAN, mà là giữa Trung Quốc và một số nước ASEAN - Tân Hoa xã dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lưu Vi Dân nói ngày 10-7 - Xé to vấn đề biển Đông là trái với nguyện vọng của người dân và khuynh hướng chủ đạo tìm kiếm hợp tác và phát triển, và là một cố gắng biến quan hệ Trung Quốc - ASEAN thành con tin cho vấn đề này”.

Vấn đề biển Đông, theo AFP, không có trong lịch trình chính thức của ARF, nhưng sẽ được một số nước nêu ra một cách không chính thức và sẽ được thảo luận trong một cuộc đối thoại ASEAN -Trung Quốc riêng rẽ vào hôm nay 11-7.

Hội nghị các bộ trưởng ASEAN, hiện do Campuchia làm chủ tịch, đã nhắm tới một bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông, nhưng Trung Quốc không muốn thương lượng và bác bỏ mọi can thiệp quốc tế trong việc giải quyết tranh chấp. Bắc Kinh nói họ muốn trao đổi các khác biệt song phương với từng nước liên quan.

“Hội nghị bộ trưởng ngoại giao ở ARF là một diễn đàn quan trọng để xây dựng lòng tin lẫn nhau và tăng cường hợp tác, đó không phải là nơi thích hợp để trao đổi vấn đề biển Đông”, ông Lưu nói.

Ngày 11-7, trang chủ của Bộ Quốc phòng Trung Quốc đăng thông báo về một cuộc tập trận “thường niên” của quân đội nước này ở quần đảo Chu Sơn đối diện tỉnh Chiết Giang cách Thượng Hải không xa. Bộ quốc phòng không cung cấp thêm chi tiết gì về cuộc tập trận, nhưng đã ban bố một lệnh cấm đi lại với tàu thuyền dân sự trong khu vực, theo China Daily.

Cuộc tập trận diễn ra sau khi Thủ tướng Nhật Bản Yoshihiko Noda tuần trước nói nước này đang xem xét mua lại hàng loạt đảo nằm ở khu vực tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc và Đài Loan mà Nhật Bản gọi là Senkaku còn Trung Quốc gọi là Điếu Ngư. Tokyo cũng đã lên kế hoạch làm chủ nhà cho một hội nghị thượng đỉnh với ASEAN trong năm sau để tăng cường hợp tác an ninh trên biển, theo Kyodo News ngày 10-7. Bộ trưởng ngoại giao Nhật Koichiro Genba dự kiến công bố kế hoạch này ở Campuchia.

Một quan chức thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ vừa tuyên bố Mỹ sẵn sàng bảo vệ Nhật Bản nếu quần đảo Senkaku bị tấn công.

Tại hội nghị, Nhật Bản và ASEAN có thể sẽ ra một tuyên bố chung đóng vai trò chương trình khung cho việc hợp tác an ninh hàng hải. Ở Phnom Penh, Campuchia, Bộ trưởng ngoại giao Mỹ Hillary Clinton đã lên tiếng kêu gọi các nước phải có thảo luận về vấn đề biển Đông. Bà nói Mỹ sẽ nêu ra vấn đề này trong các cuộc gặp ở ARF của 26 nước châu Á - Thái Bình Dương và Liên minh châu Âu. Phát biểu tại Hà Nội trước khi lên đường sang Phnom Penh, bà Clinton nói những tranh chấp lãnh hải là “một vấn đề trọng yếu”, theo AFP.

“Quan hệ Trung - Mỹ giống như nhốt một con voi vào phòng - Hãng tin Bloomberg dẫn phân tích của Ernest Bower và Prashanth Parameswaran thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược quốc tế tại Washington trong một nghiên cứu công bố ngày 9-7 - Các nước ASEAN tiếp tục lo ngại rằng những căng thẳng giữa một nước Mỹ đang cân bằng lại ở châu Á và một Trung Quốc đang lên sẽ làm ảnh hưởng tới hòa bình và ổn định trong khu vực và lôi họ vào những tranh cãi”.