Phóng to

Tàu hải tuần 31 của Trung Quốc đậu tại Singapore ngày 20-6 - Ảnh: Reuters

“Chúng tôi đã có một cuộc thảo luận rõ ràng và thẳng thắn về các vấn đề - AFP dẫn tuyên bố của trợ lý ngoại trưởng Mỹ phụ trách khu vực Đông Á Kurt Campbell - Chúng tôi muốn hạ nhiệt căng thẳng... và đang tìm kiếm giải pháp cho đối thoại của tất cả các bên đóng vai trò chính”. Đây là cuộc gặp chính thức Mỹ - Trung đầu tiên có nội dung tập trung vào khu vực châu Á - Thái Bình Dương nhằm “hiểu rõ hơn về ý định, chính sách và hành động của nhau về khu vực”.

Ông Campbell lặp lại quan ngại của Mỹ về chương trình phát triển quân sự của Trung Quốc và hối thúc Bắc Kinh sử dụng ảnh hưởng của mình để ngăn CHDCND Triều Tiên tiếp tục có những hành động khiêu khích. Thứ trưởng ngoại giao Trung Quốc Thôi Thiên Khải không đưa ra tuyên bố gì.

Cuộc họp diễn ra trong bối cảnh Washington và Bắc Kinh đã có một tuần lời qua tiếng lại về tranh chấp ở biển Đông. Đầu tuần trước, ông Thôi đã lên tiếng cảnh báo Mỹ “không nên đùa với lửa” và chỉ nên đóng vai trò kêu gọi các bên tranh chấp ở khu vực Đông Nam Á kiềm chế. Đáp lại, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton hôm 23-6 bày tỏ lo ngại các va chạm trên biển Đông thời gian gần đây có thể ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định khu vực.

Mỹ mới đây tiếp tục tuyên bố giúp đỡ Philippines tăng cường sức mạnh quân sự và tình báo, sau khi loan báo hai nước sẽ có cuộc tập trận chung kéo dài 11 ngày tại khu vực nhạy cảm gần đảo Palawan. “Các đợt tập trận nhằm chứng tỏ rằng Philippines và Mỹ vẫn còn rất thân thiết. Philippines hi vọng Trung Quốc sẽ cảm nhận rõ” - chuyên gia chính trị Ben Lim thuộc Đại học Atenoeo, thủ đô Manila nhận định.

Anh cũng lên tiếng quan ngại về căng thẳng ở biển Đông. Chín nghị sĩ thuộc các đảng ở hạ viện nước này hôm 24-6 đã ký trình lên bản kiến nghị, trong đó thể hiện “quan ngại về tình hình tranh chấp leo thang tại biển Đông”, và kêu gọi các nước tiếp cận đa phương lẫn song phương để giải quyết căng thẳng.

Ở Bắc Á, Chính phủ Nhật hôm 24-6 lên tiếng chỉ trích việc Trung Quốc tự ý xâm phạm vùng biển đặc quyền kinh tế của nước này mà không xin phép, sau khi lực lượng tuần tra bờ biển Nhật Bản phát hiện một tàu Trung Quốc cách bờ 330km tại vùng biển đông bắc gần Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi.

Chiếc tàu tên Nan Fen, được cho là đang khảo sát nồng độ phóng xạ trong nước biển, chỉ rời đi bốn giờ sau khi nhận được cảnh báo. Tuy nhiên, Jiji Press dẫn lời chánh văn phòng nội các Nhật Bản khẳng định “chúng tôi không cho phép nghiên cứu khoa học nào mà không có sự đồng ý của chúng tôi”, đồng thời yêu cầu Bắc Kinh phải xin phép nếu muốn đi vào vùng biển đặc quyền trong phạm vi 200 hải lý (khoảng 370km).

Cùng lúc, Bộ Quốc phòng Nhật thông báo phát hiện 11 tàu chiến Trung Quốc ở phía nam đảo Okinawa. Dù xuất hiện trên vùng biển quốc tế cách bờ 1.500km, song như AP cho biết vụ việc được đánh giá khá nhạy cảm khi Tokyo và Bắc Kinh đang có tranh chấp đảo ở đông bắc Trung Quốc.