Đã có nhiều lời thú nhận như vậy của những người nhận hỗ trợ vốn từ chương trình “Chung sức bảo vệ chủ quyền biển Đông”.

Phóng to

Ngư dân xã đảo Tam Hải (huyện Núi Thành, Quảng Nam) chuẩn bị cho chuyến ra khơi - Ảnh: Mỹ Trâm

Ấy là khi họ nhắc về những bạn đọc báo Tuổi Trẻ qua đoạn phim được trình chiếu trong những buổi lễ hỗ trợ vốn: hình ảnh những em bé nâng niu con heo đất rồi bỗng đập “bốp” xuống đất, vuốt thẳng thớm từng tờ 2.000 đồng, 5.000 đồng; hình ảnh chị Quý nhặt từng vỏ chai nhựa, từng tấm bìa cactông; hình ảnh những cụ già mang theo cuốn sổ hưu trí, những người con mang theo sổ tang của cha mẹ mình... đến đóng góp vào chương trình.

Từ áy náy tới yên tâm

Ngồi bên đống lưới đang được mấy chị cặm cụi vá những chỗ rách, bên chiếc tàu QNa 91559 đang được cưa gỗ đắp lại chỗ thủng vì bị tàu sắt Trung Quốc đâm, bữa họp mặt của các thuyền trưởng, thuyền viên xã đảo Tam Hải (huyện Núi Thành, Quảng Nam) chỉ có đĩa râu mực khô trộn khổ qua làm giòn giã những câu chuyện.

Đều là những người đàn ông vừa cưỡi sóng đạp gió trở về từ Hoàng Sa, đều trải qua một chuyến biển thất bát cá tôm mà dư thừa căng thẳng, nguy hiểm, nhưng suốt câu chuyện chẳng nghe họ kể về những cuộc đấu trí, đấu sức với những chiếc tàu Trung Quốc to lớn, hung hãn. Họ chỉ kể khoản tiền 5 triệu đồng vừa nhận được từ các bạn đọc báo Tuổi Trẻ. “5 triệu đồng ít thì không phải ít với cuộc sống xã đảo, nhiều cũng không phải nhiều nếu so với những khoản tổn (phí tổn - PV) phải đầu tư cho một chuyến biển, nhưng nguồn động viên tinh thần là không thể nói hết được” - ông Ngô Ri, thuyền trưởng tàu QNa 91559, trầm ngâm.

Ông Nguyễn Đức Nghiệp, thuyền trưởng tàu QNa 90747, nói rất nghiêm túc: “Không cần phải nói ai cũng biết, đi biển bây giờ lo lắng nhiều hơn hứng khởi. Đánh bắt con cá đã khó, mang về bờ bán càng khó hơn. Nghề đi biển vốn đơn độc, về bờ lại càng ngơ ngác. Thời gian sau này có được sự quan tâm, hỗ trợ của Nhà nước, giờ lại được sự giúp đỡ của cả các em bé, những người nghèo khó có khi chưa được thấy biển một lần, chúng tôi cảm động lắm và cũng yên tâm hơn, vững lòng hơn”.

“Yên tâm hơn, vững lòng hơn” cũng là ý mà chị Đặng Thị Phúc Thùy lúng túng mãi mới nói được với chúng tôi thay lời chồng là anh Mai Văn Diệp, kiểm ngư viên trên tàu KN 629. Từ đầu tháng 5 đến nay, anh Diệp chỉ mới về nhà được một ngày rưỡi rồi lại ra khơi, chưa hề biết nhà mình mới có thêm một tài sản giá trị nhất là cuốn sổ tiết kiệm trị giá 50 triệu đồng do bạn đọc báo Tuổi Trẻ hỗ trợ.

“Trước đây anh ấy đi biển làm nhiệm vụ, tôi ở nhà đi làm, xa cách nhưng không có vấn đề gì. Hơn một năm nay tôi phát bệnh (chị Thùy bị ung thư tuyến giáp, đã phẫu thuật cắt khối u và xạ trị hai lần - PV) khiến anh lo lắng mỗi khi ra đi. Hai tháng nay lại thêm vụ căng thẳng ngoài biển, anh ấy đi tôi càng lo thêm. Trước khi vào đơn vị tập trung, lúc nào anh cũng dặn dò đủ thứ rồi chạy quanh bạn bè, dặn vợ có làm sao, mình có làm sao thì anh em lo giúp...” - chị Thùy kể. Mân mê cuốn sổ tiết kiệm, cúi xuống giấu nước mắt, chị Thùy nói: “Vì bệnh mà tôi phải nghỉ làm (trước đây chị Thùy làm kế toán ở một ngân hàng - PV), cuộc sống, trị bệnh đều phải phụ thuộc vào lương chồng, vừa trả tiền thuê nhà vừa ăn uống, thuốc thang, học phí, sữa bánh cho con, phụ giúp cha mẹ. Có được khoản tiết kiệm, biết đây là tiền của bao nhiêu người vất vả, chắt chiu đóng góp cho mình, làm sao dám tiêu xài. Cất đó, lỡ có sự cố còn có cái để xoay xở, tôi yên tâm hơn và chắc anh ấy cũng vậy” - chị Thùy thì thầm.

Từ yên tâm tới áy náy

Đồng tiền thương khó ấy không chỉ nặng trĩu trên tay những người được chọn làm đối tượng thụ hưởng của chương trình “Chung sức bảo vệ chủ quyền biển Đông”, mà còn trĩu nặng trong tâm trí những người làm báo chúng tôi, những người được chọn để làm công việc kết nối, chuyển giao, gửi gắm. Nó đòi hỏi những tìm hiểu, những thấu hiểu, những ý tưởng, những hành động, làm sao để những “đồng tiền thương khó” này được biến thành tinh thần, thành sức mạnh, thành chỗ dựa, thành thành lũy bảo vệ biển đảo của Tổ quốc, bảo vệ đất nước.

Trợ vốn, tặng thuyền thúng cho ngư dân. Chưa đủ. Tặng sổ tiết kiệm, hỗ trợ trực tiếp kiểm ngư viên, cảnh sát biển. Chưa đủ. Đóng xuồng cao tốc, mua trang thiết bị liên lạc, ghi hình ảnh hiện đại. Chưa đủ... Một cuốn “sổ tay đi biển” để cung cấp các kiến thức khoa học cần thiết nhất cho ngư dân bằng ngôn ngữ sinh động, dễ hiểu nhất đang được soạn thảo. Những khảo sát để giúp ngư dân tiếp cận nguồn vốn đóng tàu thép, tàu composite, công nghệ đánh bắt cá hiện đại nhằm nâng cao giá trị sản phẩm cũng đang được thúc đẩy...

Cũng vẫn cứ chưa đủ. Mỗi lần triển khai chương trình, ý tưởng mới, tưởng như đã hoàn thành nhiệm vụ nhưng càng đi, càng nói chuyện với ngư dân, càng thấy mắc nợ họ mỗi khi gắp một miếng cá, bởi dường như song song với việc tự hào về bờ biển dài 3.200km thì mỗi người chúng ta đã lãng quên những vấn đề của biển quá lâu.

Như câu chuyện từ lời than thở của ông Phạm Bá Hẹn (thuyền trưởng tàu QNa 90178): “Bắt được con cá từ mấy trăm hải lý mang về bờ, giá hạ sát đáy, chua xót biết làm sao. Ngày trước đánh 4 tấn cá là đủ “tiền tổn”, giờ phải 10 tấn mới đủ. Và như vậy, mỗi chuyến phải đánh từ 15-20 tấn anh em bạn mới có tiền chia nhau. Mà ở biển một ngày, nguy hiểm một ngày. Giá như Nhà nước hỗ trợ được chúng tôi khâu bảo quản sản phẩm, ổn định đầu ra thì yên tâm biết mấy”.

Ở phòng tiếp bạn đọc báo Tuổi Trẻ tại TP.HCM, những đồng tiền thương khó của bạn đọc vẫn đang được gửi đến mỗi ngày và mỗi ngày càng như nặng hơn, đòi hỏi hơn...