Tranh luận quanh triển lãm về cơ thể và nội tạng người

Trong ngày 5-7, các mẫu vật được phủ lớp kính trong suốt - Ảnh: NGỌC HIỂN

Tại buổi làm việc, Công ty Mega Vina (đơn vị tổ chức triển lãm) khẳng định các mẫu vật trưng bày trong triển lãm đều là người thật đã được nhựa hóa (plastic hóa) và các mẫu vật này thuộc quyền sở hữu của Bảo tàng MOM (đặt tại đảo Jeju, Hàn Quốc).

Trước khi đến Việt Nam, các mẫu vật này đã được triển lãm tại Hàn Quốc, Philippines, Malaysia, Nhật và Úc. Phía Hàn Quốc đã cung cấp đầy đủ các thông tin về mẫu vật cho công ty đối tác tại Việt Nam để xin giấy phép triển lãm.

Tuy nhiên, công ty này lại khai đây là các mẫu vật nhựa chứ không phải là mẫu vật cơ thể người đã được nhựa hóa như trên thực tế. Do đó, Sở Văn hóa - thể thao TP.HCM đã yêu cầu đơn vị tổ chức bổ sung các hồ sơ để có hướng xử lý.

Chiều cùng ngày, tại Hà Nội, cuộc triển lãm này cũng đã trở thành chủ đề nóng ngay khi bắt đầu buổi họp báo quý 2 của Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch.

Ông Nguyễn Thái Bình, chánh văn phòng Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch, cho hay không chỉ Sở Văn hóa - thể thao TP.HCM (đơn vị cấp phép cho triển lãm) mà cục trưởng Cục Mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm cũng được yêu cầu ngay trong ngày 6-7 vào TP.HCM tìm hiểu và "có báo cáo độc lập" về triển lãm này.

Ông Bình cũng chia sẻ triển lãm đã được tổ chức ở nhiều quốc gia trên thế giới và ở nước nào cũng vấp phải những tranh luận trái chiều, chứ không riêng ở Việt Nam.

Trước khi triển lãm này được cấp phép tổ chức tại TP.HCM, nhà tổ chức đã xin cấp phép từ Cục Mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm để trưng bày tại Hà Nội, tuy nhiên cục đã từ chối cấp phép.

Tại buổi họp báo, bà Trần Thị Thu Đông - phó cục trưởng Cục Mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm - có giải thích lý do không cấp phép bởi nhận thấy đây là triển lãm về y tế.

Mở cửa từ ngày 21-6, triển lãm này trưng bày 137 mẫu vật của cơ thể người thật, trong đó có 11 bộ mẫu vật toàn cơ thể và 126 bộ là các bộ phận trên cơ thể người đã được nhựa hóa.

Triển lãm xác người và bộ phận cơ thể người thật trên thế giới

Những triển lãm xác người và bộ phận cơ thể người thật như triển lãm đang diễn ra tại Nhà Văn hóa Thanh niên TPHCM trên thực tế đã có từ năm 1995 và kéo dài tới năm 1999 tại 8 thành phố của Nhật nhân kỷ niệm 100 năm Hiệp hội các nhà giải phẫu Nhật Bản. Triển lãm đó cũng được coi là đợt triển lãm quy mô lớn đầu tiên trên thế giới thuộc loại này.

Trong triển lãm đầu tiên đó, các xác người trưng bày đã được xử lý bằng phương pháp "nhựa hóa" (plastination) do nhà giải phẫu học người Đức Gunther von Hagens phát minh năm 1977.

Theo báo Japantimes, giáo sư von Hagens đã chuyển tới thành phố Đại Liên (Trung Quốc) và mở các trung tâm nhựa hóa xác người và bộ phận cơ thể người ở đó và ở Kyrgystan.

Sau đợt triển lãm đầu tiên năm 1995, triển lãm Mysteries of the Human Body quay lại Nhật một lần nữa vào năm 2003 với sự ủng hộ của Hiệp hội y khoa Nhật Bản nhằm giáo dục, nâng cao hiểu biết về cơ thể người và sức khỏe nói chung.

Triển lãm năm 2003 trưng bày 16 xác người nguyên vẹn và 160 bộ phận cơ thể gồm tim, não và hệ tiêu hóa. Các triển lãm tương tự kiểu này cũng đã có tại Đức, Áo, Thụy Sĩ, Bỉ, Anh, Hàn Quốc và Singapore.

Có tới 70% khán giả tới triển lãm này ở Nhật là phụ nữ. Theo ông Biten Yasumoto, giáo sư tâm lý học đại học Sanno, thực tế này có thể lý giải vì phụ nữ thường hay thắc mắc, tò mò về cơ thể họ hơn là nam giới.

Ông Yasumoto nói: "Trong khi gần như tất cả mọi thứ đã được giải thích, chỉ có 3 bí ẩn còn lại: vũ trụ, thế giới nguyên tử và sự phức tạp của cơ thể con người. Triển lãm này giúp mọi người tiến gần hơn tới cái thứ 3".

Mặc dù không nhiều người Nhật tỏ ra băn khoăn về các lý do đạo đức liên quan tới các triển lãm xác người và bộ phận cơ thể người, song nhiều tổ chức tôn giáo và cá nhân châu Âu đã lên án gay gắt việc này.

Dư luận châu Âu cho rằng việc triển lãm những cơ thể người thật đã vi phạm vào quyền bất khả xâm phạm của thi thể. Không ít ý kiến nghi ngờ việc liệu có chuyện những người hiến xác đã cho phép việc thi thể họ được trưng bày theo cách này.

Trên thực tế, sự đồng thuận chính là vấn đề quan trọng nhất trong những tranh cãi liên quan tới các triển lãm kiểu này.

Chẳng hạn, tháng 1-2004 tạp chí Đức Der Spiegel đưa tin nói ông von Hagens đã nhận được thi thể của các phạm nhân Trung Quốc bị hành quyết. Tuy nhiên ông von Hagens phản đối, nói ông không biết về nguồn gốc các thi thể và sau đó đã trả lại 7 thi thể gây tranh cãi lại cho Trung Quốc.

Về "ông tổ" của kỹ thuật nhựa hóa thi thể người, Gunther von Hagens, theo trang Young-germany (Đức), tính tới nay đã có hơn 37 triệu người tới xem các triển lãm Body Worlds của ông, bất kể việc cũng đã có nhiều người chỉ trích ông về việc này bằng cách đặt biệt danh cho ông là Dr. Tod (Tiến sĩ Thần chết).

Các triển lãm Body Words trưng bày hơn 200 mẫu vật nhựa hóa, trong đó có 20 xác người nguyên vẹn cùng các bộ phận nội tạng trong cơ thể.

Ông Hegens từng chia sẻ với báo Bild (Đức) là ông đã lên kế hoạch sẽ dùng chính cơ thể mình để triển lãm sau khi chết. Ông hiện đang bị bệnh Parkinson và đã bàn bạc với vợ ông về chuyện sẽ "nhựa hóa" thi thể ông sau khi qua đời.

Kể từ lần triển lãm đầu tiên của Body Worlds tại Nhật năm 1995, tới nay triển lãm này đã có mặt tại hơn 50 bảo tàng và các điểm tổ chức sự kiện tại hơn 60 thành phố ở Bắc Mỹ, châu Âu và châu Á, khiến nó trở thành hoạt động triển lãm lưu động thu hút đông đảo người xem nhất thế giới. Nhiều năm trước, một triển lãm Body Worlds với các xác động vật cũng được mở tại Vienna, Áo.

Chính thành công của Body Worlds đã kéo theo sự ra đời của nhiều triển lãm tương tự như Bodies... The Exhibition và Our Body: The Universe Within ở Mỹ, Bodies Revealed ở Anh, Body Exploration ở Đài Loan, Mysteries of the Human Body ở Hàn Quốc (chính là triển lãm đang giới thiệu tại TPHCM), Jintai Plastomic: Mysteries of the Human Body ở Nhật Bản và Cuerpos Entrañables ở Tây Ban Nha.

'Triển lãm bộ phận cơ thể người không vướng quy định pháp luật, nhưng...'

TTO - Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế Nguyễn Huy Quang cho rằng triển lãm nội tạng và bộ phận cơ thể người không "vướng" vào bất kỳ quy định nào của pháp luật, nhưng...