UBND TP.HCM vừa ban hành Đề án thí điểm chính sách tạo động lực thương mại hóa, đưa nhanh kết quả nghiên cứu và tài sản trí tuệ hình thành từ ngân sách nhà nước vào sản xuất, kinh doanh, áp dụng trong giai đoạn 2026-2028.

Nghiên cứu 'cất trong tủ' còn rất nhiều

Bà Nguyễn Thị Thu Sương, Trưởng Phòng Phát triển khoa học công nghệ, Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM, cho biết TP.HCM đang sở hữu nguồn lực khoa học công nghệ lớn nhất cả nước với mạng lưới viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp đổi mới sáng tạo dày đặc.

Tuy nhiên nghịch lý kéo dài nhiều năm là rất nhiều kết quả nghiên cứu được nghiệm thu, thậm chí đã hoàn thiện ở mức sẵn sàng chuyển giao nhưng vẫn không thể đi vào sản xuất, kinh doanh.

Theo khảo sát của Trung tâm Thông tin và thống kê khoa học và công nghệ TP.HCM, trong giai đoạn 2014-2018, chỉ khoảng 13% nhiệm vụ khoa học và công nghệ có kết quả được thương mại hóa thành công.

Trong khi đó, 37% nhiệm vụ đã hoàn thiện, sẵn sàng chuyển giao nhưng vẫn đứng ngoài thị trường. Hiện nay tỉ lệ thương mại hóa thực tế chỉ còn khoảng 5%.

Theo bà Sương, phần lớn doanh nghiệp trên địa bàn là doanh nghiệp nhỏ, vừa và siêu nhỏ, hạn chế về năng lực tài chính và khả năng chấp nhận rủi ro. Các tổ chức trung gian hỗ trợ thương mại hóa, định giá công nghệ, kết nối thị trường còn thiếu và chưa đủ mạnh.

Đặc biệt cơ chế quản lý tài sản hình thành từ ngân sách nhà nước, nhất là quy định về giao quyền khai thác kết quả nghiên cứu, chưa tạo được động lực để doanh nghiệp tham gia sâu vào quá trình thương mại hóa.

Nhiều trường hợp, doanh nghiệp bỏ vốn lớn để hoàn thiện sản phẩm nhưng quyền sở hữu hoặc quyền khai thác kết quả nghiên cứu lại không đủ rõ ràng khiến họ e ngại đầu tư dài hạn, còn kết quả nghiên cứu thì tiếp tục "cất trong tủ". 

Năm 2028, ít nhất 10 nghiên cứu từ ngân sách nhà nước ra thị trường

Ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM, cho biết bên cạnh bổ sung nguồn lực, Đề án thí điểm chính sách tạo động lực thương mại hóa, đưa nhanh kết quả nghiên cứu và tài sản trí tuệ hình thành từ ngân sách nhà nước vào sản xuất, kinh doanh còn tập trung thử nghiệm cách quản trị mới đối với hoạt động thương mại hóa kết quả nghiên cứu sử dụng ngân sách nhà nước.

Trọng tâm đầu tiên của đề án là đột phá cơ chế giao quyền khai thác kết quả nghiên cứu. Thay vì gắn chặt quyền khai thác với tổ chức chủ trì nhiệm vụ khoa học, đề án mở rộng khả năng giao quyền cho các tổ chức, cá nhân không phải tổ chức chủ trì, đặc biệt là doanh nghiệp.

Doanh nghiệp được đặt vào vị trí trung tâm của quá trình đưa sản phẩm ra thị trường, từ đó tạo động lực chủ động đầu tư, hoàn thiện và thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Song song, đề án thiết lập cơ chế tài chính mới nhằm chia sẻ rủi ro trong giai đoạn sản xuất thử nghiệm và hoàn thiện sản phẩm. Ngân sách nhà nước sẽ hỗ trợ một phần kinh phí cho các hoạt động như sản xuất thử, đăng ký sở hữu trí tuệ, định giá công nghệ và kết nối thị trường.

TP.HCM sẽ chấp nhận rủi ro có kiểm soát trong hoạt động thương mại hóa. Trong trường hợp sản phẩm không thành công trên thị trường, các tổ chức, cá nhân tham gia thí điểm được chấp nhận rủi ro theo quy định của pháp luật, miễn là quá trình triển khai tuân thủ đúng quy trình và tiêu chí đánh giá đã được xác định.

Bên cạnh đó, các đơn vị tư vấn, định giá, kết nối thị trường, nhà đầu tư và doanh nghiệp lớn tại TP.HCM sẽ được phát huy vai trò rõ nét hơn, giúp kết quả nghiên cứu đi trọn vẹn vòng đời sản phẩm, từ ý tưởng, hoàn thiện, thương mại hóa cho đến sàng lọc và đào thải theo cơ chế thị trường.

Trong giai đoạn thí điểm từ năm 2026 - 2028, TP.HCM kỳ vọng đưa ít nhất 10 sản phẩm khoa học công nghệ hình thành từ nhiệm vụ sử dụng ngân sách nhà nước ra thị trường, đáp ứng yêu cầu sản xuất và thương mại hóa trong thực tiễn.

Cùng với đó, tỉ lệ tài sản trí tuệ được khai thác thương mại dự kiến nâng lên mức 8-10%.

Bộ trưởng Trần Đức Thắng đặt hàng nghiên cứu chế biến đất hiếm

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng kỳ vọng các viện, trường thuộc bộ mạnh dạn đề xuất đề tài nghiên cứu chế biến sâu khoáng sản, nhất là đất hiếm để tạo ra nam châm vĩnh cửu, vật liệu cho pin mặt trời hoặc UAV.