Một trong những tổn thương thường bị dân đá bóng phong trào bỏ qua nhưng lại có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống chính là tổn thương gân cơ trên gai ở vai.

Theo bác sĩ CKI Hoàng Minh Ngọc, khoa phẫu thuật khớp và y học thể thao, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 - đơn vị đồng hành cùng Giải bóng đá công nhân, viên chức Việt Nam, cho biết:

“Sở dĩ tổn thương gân cơ trên gai thường bị xem nhẹ là do nhiều người cho rằng bóng đá là môn thể thao chủ yếu sử dụng chân”. Ít ai ngờ rằng những pha va chạm, ngã hoặc các động tác vung tay đột ngột cũng có thể gây ra những chấn thương vai nghiêm trọng.

Gân cơ trên gai và vai trò "then chốt" ở khớp vai

Gân cơ trên gai là một trong bốn gân của nhóm cơ chóp xoay, có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giữ vững và ổn định khớp vai. Nó giúp chúng ta thực hiện các động tác nâng và xoay cánh tay một cách linh hoạt.

Trong bóng đá, các tình huống va chạm mạnh, té ngã chống tay hoặc các động tác xoay vai đột ngột là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tổn thương gân cơ trên gai.

Bác sĩ Ngọc giải thích: "Khi va chạm, vai đập xuống đất, hoặc khi ngã chống tay, lực tác động đột ngột có thể khiến gân cơ trên gai bị viêm, rách một phần hoặc thậm chí đứt hoàn toàn". Đây là loại chấn thương vai thường gặp trong bóng đá, bên cạnh trật khớp vai hay gãy xương đòn.

Những dấu hiệu cảnh báo 

Tổn thương gân cơ trên gai thường có những biểu hiện khá rõ ràng nhưng lại dễ bị nhầm lẫn với các cơn đau vai thông thường. Người bệnh cần chú ý đến các dấu hiệu cảnh báo như cảm giác đau nhức âm ỉ, sâu bên trong vai, đặc biệt cơn đau trở nên tồi tệ hơn về đêm hoặc khi nằm nghiêng về bên vai bị tổn thương.

Cùng với cơn đau là sự yếu đi rõ rệt của cánh tay, khiến người bệnh gặp khó khăn khi thực hiện các động tác đơn giản hằng ngày như chải đầu, mặc áo hay với tay lấy vật trên cao.

Khả năng vận động của vai cũng bị hạn chế đáng kể, nhất là khi nâng tay lên cao hoặc đưa tay sang ngang. Trong những trường hợp nặng, bệnh nhân có thể không thể tự nâng tay lên được. Đôi khi người bệnh còn có thể nghe thấy tiếng lạo xạo hoặc lách tách phát ra từ khớp vai khi cử động.

Mức độ nguy hiểm và những biến chứng tiềm tàng

Nhiều người thường có tâm lý chủ quan, cho rằng đau vai chỉ là do va chạm nhẹ và sẽ tự khỏi. Tuy nhiên, bác sĩ Ngọc cảnh báo: "Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tổn thương gân cơ trên gai có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm".

Tình trạng viêm kéo dài có thể gây ra hội chứng đông cứng khớp vai, khiến khớp vai bị dính lại, làm giảm nghiêm trọng tầm vận động. Ngoài ra, vết rách ở gân nếu không được chữa trị sẽ ngày càng rộng ra, dẫn đến mất chức năng vận động của vai, thậm chí là giả liệt. Lâu dài, tình trạng này có thể gây thoái hóa khớp vai, teo cơ, ảnh hưởng nặng nề đến công việc và sinh hoạt hằng ngày.

Chẩn đoán và phương pháp điều trị

Để chẩn đoán chính xác tình trạng tổn thương gân cơ trên gai, các bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng lâm sàng và có thể chỉ định thêm các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) để đánh giá mức độ rách của gân.

Tùy thuộc vào kết quả chẩn đoán, phương pháp điều trị sẽ được đưa ra. Đối với các trường hợp rách nhỏ hoặc chỉ bị viêm gân, phương pháp điều trị bảo tồn thường được ưu tiên, bao gồm việc nghỉ ngơi, chườm đá, và sử dụng thuốc kháng viêm giảm đau theo chỉ định của bác sĩ, kết hợp với các bài tập vật lý trị liệu để phục hồi chức năng.

Tuy nhiên, trong trường hợp rách gân hoàn toàn hoặc điều trị bảo tồn không mang lại hiệu quả, phẫu thuật nội soi khâu lại gân cơ chóp xoay sẽ được chỉ định. Đây là phương pháp ít xâm lấn, giúp bệnh nhân phục hồi nhanh chóng và sớm trở lại với các hoạt động thường ngày.

Lời khuyên từ chuyên gia

Để hạn chế nguy cơ chấn thương gân cơ trên gai nói riêng và các chấn thương vai nói chung, bác sĩ Ngọc đưa ra một số lời khuyên hữu ích cho dân đá bóng phong trào:

Khởi động kỹ trước trận: Luôn dành thời gian khởi động kỹ các khớp, đặc biệt là khớp vai, để làm nóng và tăng sự linh hoạt cho cơ bắp.

Học kỹ thuật ngã đúng cách: Tránh chống tay trực tiếp xuống đất khi ngã. Thay vào đó, hãy học cách lăn người để giảm lực tác động lên vai.

Tăng cường sức mạnh cho cơ vai: Thực hiện các bài tập bổ trợ để tăng cường sức mạnh cho nhóm cơ chóp xoay và các cơ xung quanh bả vai.

Không thi đấu khi quá mệt mỏi: Cơ thể mệt mỏi sẽ làm giảm khả năng phản xạ và tăng nguy cơ chấn thương.

Đến gặp bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường: Khi có bất kỳ triệu chứng đau nhức hay hạn chế vận động nào ở vai, cần đến ngay các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng đáng tiếc.

Tổn thương gân cơ trên gai không phải là một chấn thương đơn giản. Việc trang bị đầy đủ kiến thức và có ý thức phòng tránh sẽ giúp những người chơi bóng đá phong trào như công nhân, viên chức có thể theo đuổi đam mê của mình một cách an toàn và lâu dài.

Giải bóng đá công nhân, viên chức Việt Nam: 3 năm kiến tạo 'truyền thống'

Bước sang năm thứ ba, Giải bóng đá công nhân, viên chức Việt Nam không chỉ là một sân chơi thể thao đơn thuần mà đã thực sự tạo nên một thương hiệu uy tín, góp phần hình thành “truyền thống” đáng mong chờ cho các đội bóng trên cả nước.