Các hoạt động trong ngày 19-10

- Lễ đón chính thức.

- Hội đàm giữa hai đoàn.

- Lễ trao đổi văn kiện hợp tác: dự kiến có 26 văn kiện sẽ được trao đổi.

- Chào xã giao Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng.

- Gặp gỡ doanh nghiệp Nhật Bản.

- Nói chuyện với sinh viên Trường ĐH Việt - Nhật.

- Hội kiến Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân.

- Tiếp xã giao trưởng Ban Tổ chức trung ương, chủ tịch Nhóm Nghị sĩ hữu nghị Việt - Nhật, ông Phạm Minh Chính. (KHOA THƯ)

Ý kiến chuyên gia

* GS Carl Thayer (ĐH New South Wales, Học viện Quốc phòng Úc):

Sẽ có các biện pháp thực tế

Thủ tướng Suga đã phục vụ trong vai trò chánh văn phòng nội các dưới thời thủ tướng Abe Shinzo trong 8 năm. Ông Suga đã thể hiện rõ lập trường ủng hộ chính sách đối ngoại hàng đầu của ông Abe về một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở, bao gồm tự do hàng hải và hàng không, và một trật tự dựa trên luật lệ, tôn trọng luật pháp quốc tế.

Nhật Bản sẽ muốn tiếp nối các thỏa thuận đạt được ở Hà Nội và Jakarta lần này bằng những biện pháp thực tế nhằm chỉ ra các vấn đề an ninh then chốt, ví dụ việc phản ứng trước virus corona chủng mới, giảm tác động kinh tế của đại dịch COVID-19, vấn đề ổn định và an ninh Biển Đông, và gây quỹ cho các sáng kiến đóng vai trò thay thế cho sáng kiến "Vành đai, Con đường" của Trung Quốc. Nhật cũng sẽ tìm cách kết nối mạnh mẽ hơn với Úc để phối hợp về mặt chính sách.

Cuối cùng, Nhật sẽ đợi kết quả bầu cử tổng thống Mỹ. Nếu ông Trump tái đắc cử, Nhật sẽ tiếp tục đẩy mạnh vai trò lãnh đạo ở Đông Nam Á. Nếu ông Biden đắc cử, Nhật sẽ ưu tiên gắn kết với chính quyền mới trong chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Sau thời gian làm chánh văn phòng nội các, ông Suga sẽ có hiểu biết cặn kẽ về mô hình sự hợp lưu, liên quan giữa hai đại dương và một chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tập trung vào Ấn Độ.

"Bộ tứ kim cương" QUAD (gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc) hiện nay đang được thể chế hóa một cách chậm rãi với chỉ hai cuộc họp cấp bộ trưởng trong hai năm qua. QUAD sẽ tạo điều kiện cho hợp tác an ninh giữa các thành viên của mình. Ông Suga sẽ ưu tiên vai trò của Nhật ở Đông Nam Á một cách tự nhiên, đặc biệt là vai trò của Việt Nam và Indonesia, vì lý do kinh tế lẫn an ninh, nhằm ngăn bớt sức ảnh hưởng của Trung Quốc.

Trong khi quan hệ đồng minh Nhật - Mỹ là nền tảng cần thiết cho an ninh Nhật Bản, nhưng chỉ vậy thì chưa đủ. Thủ tướng Suga thay vào đó đã đưa ra tín hiệu là Nhật cần phải phối hợp bên ngoài QUAD để kết nối với nhiều quốc gia Đông Nam Á, và điều này mang lại sự linh hoạt nhiều hơn cho Nhật Bản so với một khuôn khổ chỉ 4 bên như QUAD.

Với những thỏa thuận này, bất kỳ sự kết hợp nào của thành viên QUAD nói riêng cũng có thể kết nối với mối quan hệ của QUAD cùng các nước khác trong khu vực. Ví dụ, khái niệm QUAD Plus (thêm Hàn Quốc, Việt Nam và New Zealand) nổi lên hồi tháng 3 năm nay là khuôn khổ hợp tác, tham vấn về COVID-19.

QUAD, vì vậy, cung cấp một cấu trúc linh hoạt để phối hợp các chính sách an ninh với nhau trong nhiều vấn đề không riêng gì quốc phòng mà còn ở việc tài trợ cho các dự án hạ tầng đóng vai trò lựa chọn thay thế cho "Vành đai, Con đường" của Trung Quốc.

Thủ tướng Suga sẽ thúc đẩy quan hệ cả song phương lẫn đa phương với Việt Nam trên khuôn khổ gắn kết hiện còn lỏng lẻo của QUAD. Ông Suga tìm kiếm sự linh hoạt lớn hơn trong việc chứng minh sự lãnh đạo độc lập của người Nhật trong việc tác động tới diễn biến của khu vực, ngoài sự phụ thuộc vào các thỏa thuận quân sự với sự lãnh đạo của Mỹ trong QUAD.

* Zach Abuza (chuyên gia an ninh Đông Nam Á, ĐH Chiến tranh Mỹ):

Kỳ vọng tiếp tục tiếp nối các chính sách

Tôi kỳ vọng Thủ tướng Suga sẽ tiếp nối rất nhiều chính sách của Nhật hiện nay. Ông là cánh tay phải của ông Abe trong nhiều năm và giúp hình thành lập trường an ninh của ông Abe. Nhật Bản đặt nhiều hi vọng vào "Bộ tứ kim cương" (QUAD). Nhật có quan hệ với Ấn Độ rất khác so với Mỹ. QUAD cho Nhật một con đường hợp hiến để tham gia vào an ninh khu vực.

Tuy nhiên, tôi cho rằng chúng ta đang nghĩ quá lên về QUAD. Ấn Độ dường như không quá tập trung vào liên minh này. Thực tế là Ấn Độ có rất nhiều thách thức về an ninh nhưng lại bị giới hạn nhiều về mặt ngân sách.

QUAD tác động tới lập trường về phong trào không liên kết của Ấn Độ. Tôi không nghĩ Ấn Độ thật sự nhìn nhận rõ ràng về một trật tự quốc tế mà họ mong muốn.

Tôi nghĩ Mỹ, Nhật Bản và Úc nên đi trước, mở ra cánh cửa cho các đối tác khác (bao gồm cả Việt Nam) khi các nước sẵn sàng dấn thân.

Cho đến lúc đó, chúng ta thật sự cần đưa Nhật Bản vào nhóm chia sẻ thông tin tình báo 5 Eyes (Mỹ, Úc, Anh, Canada và New Zealand). Thiếu vắng quốc gia này sẽ là một sự thiếu hụt đáng kể. (NHẬT ĐĂNG ghi)

* Ông Sugino Masanao (giám đốc vận hành Công ty Gumi Việt Nam):

Kỳ vọng hai nước sớm thiết lập hành lang du lịch an toàn

Đang điều hành một doanh nghiệp chuyên sản xuất phần mềm tại Việt Nam, tôi rất vui khi Thủ tướng Suga Yoshihide chọn Việt Nam làm điểm đến trong chuyến thăm nước ngoài đầu tiên của ông.

Việt Nam được xem là trung tâm của ASEAN và ngày càng thu hút nhiều sự chú ý hơn của nhà đầu tư Nhật Bản trong tương lai. Mối quan hệ hợp tác ngày càng chặt chẽ này không chỉ trong lĩnh vực kinh tế mà còn ở trên phương diện văn hóa, phim ảnh, du lịch. Nếu dịch COVID-19 được khống chế sớm, các lĩnh vực này sẽ có điều kiện tăng tốc.

Việt Nam đang là lựa chọn hàng đầu của các doanh nghiệp Nhật Bản khi ra nước ngoài, xu hướng này cũng mang lại nhiều cơ hội cho các công ty Nhật Bản tại Việt Nam.

Tuy nhiên, điều đó cũng sẽ làm tăng số doanh nghiệp Nhật hiện diện ở Việt Nam, tạo sự cạnh tranh rõ ràng hơn. Nhìn vào xu thế hiện nay, tôi nghĩ rằng cơ hội kinh doanh mở ra với các doanh nghiệp Nhật Bản tăng lên nếu thiết lập được hợp tác chặt chẽ với người Việt Nam, cùng cải thiện chất lượng dịch vụ theo tiêu chuẩn Nhật Bản trong khi vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng kỳ vọng.

Chuyến thăm của thủ tướng Nhật Bản thành công cũng đem đến cho tôi kỳ vọng Việt Nam và Nhật Bản nhanh chóng thiết lập được hành lang du lịch an toàn, hành lang xanh ưu tiên giữa hai nước để nối lại các hoạt động đi lại thuận lợi hơn.

Việc đẩy nhanh cơ chế đi lại giữa hai quốc gia cũng thúc đẩy dòng tiền luân chuyển nhanh hơn, phát triển giao thương. Cả hai quốc gia đang cho thấy nỗ lực thành công trong chống dịch, vì vậy chúng tôi kỳ vọng có những động thái tích cực hơn, can đảm hơn vượt qua những lo lắng, e ngại rủi ro để nối lại các đường bay giữa Việt Nam và Nhật Bản trong thời gian tới.

* Ông Nishitohge Yasuo (tổng giám đốc Công ty TNHH AEON Việt Nam):

Tăng cường giới thiệu hàng hóa hai nước đến thị trường của nhau

Chuyến thăm Việt Nam của tân Thủ tướng Suga Yoshihide thể hiện Nhật Bản luôn dành sự tôn trọng và sự tin tưởng lớn nhất đối với Việt Nam. Nhưng điều quan trọng nhất là Việt Nam và Nhật Bản đã cùng nhau xây dựng mối quan hệ hợp tác hữu nghị chặt chẽ trong rất nhiều năm qua, chúng tôi tin rằng Việt Nam sẽ tiếp tục là đối tác tối quan trọng và chiến lược đối với Nhật Bản trong tương lai, đồng thời việc củng cố, tăng cường mối quan hệ sẽ góp phần mang lại sự phát triển và lợi ích quốc gia cho cả hai nước.

Cũng từ chuyến thăm lịch sử này, chúng tôi mong muốn hàng hóa hai quốc gia sẽ có thể thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu thuận lợi hơn nữa. Từ đó, trong vai trò nhà bán lẻ, chúng tôi có thể tăng cường việc giới thiệu thêm nhiều sản phẩm Việt Nam đến khách hàng Nhật Bản và ngược lại mang các sản phẩm chất lượng của Nhật Bản đáp ứng nhu cầu của khách hàng Việt Nam. Muốn vậy, một số thủ tục trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa cũng như thủ tục mở rộng đầu tư ở cả hai nước cần phải tiết giảm.

Tôi nghĩ rằng những cải thiện này sẽ giúp doanh nghiệp Nhật Bản có thể đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.

* TS Satoru Nagao (Viện Nghiên cứu Hudson, Mỹ):

Việt Nam sẽ thu hút doanh nghiệp Nhật phải rời Trung Quốc

Hiện cách tiếp cận của Nhật rất hiệu quả, nhưng sắp tới thì sao? Nó sẽ phụ thuộc vào chiến lược của Mỹ.

Cạnh tranh Mỹ - Trung đã leo thang nhanh chóng. Dưới tình hình này, trong tương lai gần các nước có thể bị buộc phải chọn phe. Theo góc độ quân sự, Nhật rõ ràng nghiêng theo Mỹ.

Tuy nhiên, nếu Mỹ yêu cầu Nhật tách khỏi Trung Quốc về mặt kinh tế, Tokyo sẽ lo lắng về tác động kèm theo đối với kinh tế của mình. Nhật Bản vì vậy cần tăng tốc trong các nỗ lực di dời công ty khỏi Trung Quốc, đưa qua nước khác. Trong trường hợp này, Việt Nam là một địa điểm thu hút.

Đó sẽ là làm thế nào để "tách rời" khỏi nền kinh tế Trung Quốc hoặc đa dạng hóa chuỗi cung ứng mà không gây thiệt hại nghiêm trọng cho nền kinh tế ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

N.BÌNH - N.ĐĂNG ghi