Ngày 5-12, Thủ tướng Phạm Minh Chính, trưởng Ban Chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành giao thông vận tải, chủ trì họp Thường trực Chính phủ với Bộ Giao thông vận tải, UBND TP Hà Nội, TP.HCM và các bộ, ngành liên quan về đề án hệ thống đường sắt đô thị Hà Nội và TP.HCM.

Tái cơ cấu không gian phát triển đô thị

Tại hội nghị, nhiều ý kiến cho rằng việc sớm đầu tư đồng bộ, hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị là rất cần thiết nhằm hiện thực hóa các chủ trương, định hướng của Đảng, nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị và triển khai các quy hoạch về phát triển đường sắt đô thị. 

Từ đó tái cơ cấu không gian phát triển đô thị, phân bổ lại dân cư, tạo động lực tăng trưởng các thành phố. Tăng năng lực cạnh tranh và tạo động lực thúc đẩy phát triển công nghiệp, dịch vụ, du lịch của các thành phố; góp phần phát triển đô thị theo hướng xanh, thông minh, gắn kết với giao thông công cộng (TOD), nhằm phát triển đô thị bền vững.

Kết luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các đơn vị chủ trì tiếp thu ý kiến, hoàn thiện đề án để sớm trình cấp có thẩm quyền trong năm 2025. Việc xây dựng tuyến đường sắt đô thị nhằm hoàn thiện kết cấu hạ tầng đồng bộ, giải quyết ùn tắc giao thông, giảm ô nhiễm môi trường, thúc đẩy tăng trưởng hai con số tại Hà Nội và TP.HCM.

Vì vậy, việc xây dựng đề án với tư duy, cách nghĩ, cách làm hoàn toàn đổi mới, có tư duy đột phá, tầm nhìn chiến lược, lâu dài, cơ bản, hiện đại, tổng thể, bao trùm, mang lại hiệu quả cao. Phải nghiên cứu, chuẩn bị thật kỹ càng, toàn diện, sâu sắc để khi triển khai được nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả. 

Đồng thời quan tâm phân cấp, phân quyền triệt để cho Hà Nội và TP.HCM trong tổ chức thực hiện, huy động nguồn lực và xử lý các vấn đề liên quan. Phát triển hệ thống đường sắt đô thị bao gồm cả trên cao và ngầm, đặt trong tổng thể phát triển giao thông của cả nước, nhất là tại các thành phố trên.

Từ đó, người đứng đầu Chính phủ giao các bộ ngành, địa phương liên quan cần hoàn thiện thể chế, tiêu chuẩn, tiêu chí, quy trình. Trong đó hoàn thiện quy hoạch đường sắt đô thị với tầm nhìn xa, theo hướng hiện đại. 

Lựa chọn công nghệ, đa dạng hóa nguồn lực

Tinh thần thực hiện tuyến đường sắt là "qua sông thì bắc cầu, qua núi thì khoét núi, qua ruộng thì đổ đất". Tuyến đường sắt cần tránh các khu dân cư, công trình ngầm, cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội. Mục tiêu giảm tối thiểu giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng tới dân cư, an ninh, quốc phòng, các hoạt động kinh tế - xã hội khác.

Xây dựng đường sắt đô thị cần lựa chọn công nghệ hiện đại, phù hợp với điều kiện Việt Nam. Nguồn lực cần đa dạng hóa từ nhà nước, tư nhân, vốn vay, hợp tác công tư. Đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghiệp đường sắt. Nghiên cứu, áp dụng khoa học quản trị, vận hành, quản lý, khai thác theo hướng thông minh.

Cùng đó, cần đẩy mạnh chuyển giao công nghệ, phát triển công nghiệp đường sắt. Gắn với hệ sinh thái đường sắt theo hướng nhanh, xanh, công nghệ cao. Đề xuất cơ chế chính sách đặc thù trong lựa chọn tư vấn, giám sát, nhà đầu tư, nhà thầu, đảm bảo minh bạch...

Trước mắt, Hà Nội và TP.HCM khẩn trương hoàn thiện, trình Thủ tướng Chính phủ quy hoạch chung xây dựng trước ngày 25-12. Từ đó xem xét phê duyệt, làm căn cứ phát triển, bao gồm việc đầu tư phát triển hệ thống đường sắt đô thị.

Thủ tướng giao Phó thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo cùng các bộ ngành, địa phương hoàn thiện đề án, hồ sơ để trình Bộ Chính trị xem xét về chủ trương đầu tư, cơ chế, chính sách… gắn với chống tiêu cực, tham nhũng. 

TP.HCM đề xuất lập tập đoàn đường sắt đô thị 100% vốn nhà nước

Mô hình tập đoàn đường sắt đô thị sẽ được nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm từ các thành phố trên thế giới có hệ thống đường sắt đô thị phát triển.