Binh sĩ quân đội canh giữ bến xe Central do Brasil - Ảnh: H.Đ.

Những cuộc khủng hoảng về kinh tế và chính trị kéo đến những hệ lụy tất yếu về vấn đề an ninh tại Brazil. Suốt một tháng qua, những cuộc tấn công, cướp bóc, nổ súng và cả những lời đe dọa khủng bố lần lượt đổ về phía Rio de Janeiro. Nhưng cũng cần phải dành một lời khen cho ban tổ chức Olympic, những người đã dành hết sức mình để đảm bảo an toàn cho các VĐV, phóng viên và du khách đặt chân đến Olympic Rio 2016.

Căng thẳng trước giờ G

Trời Rio se lạnh những ngày qua với nhiệt độ trung bình khoảng 20 độ C, tháng 8 được xem là mùa đông ở Brazil. Nhưng có một cảm giác ấm áp đặc biệt dành cho các du khách nước ngoài, khi họ được bảo bọc rất kỹ bởi cả một “đạo quân” tình nguyện viên đông đảo, đứng rải đều khắp mọi điểm công cộng trong thành phố Rio de Janeiro.

Số lượng tình nguyện viên nói được tiếng Anh rất ít, nhưng họ rất nhiệt tình trong việc giúp đỡ các vị khách nước ngoài, chỉ đường, hướng dẫn việc dùng thẻ và quan trọng nhất là nhắc nhở về an ninh tại Rio. Khi tôi rời khỏi một chiếc xe buýt với chiếc smartphone cầm trên tay, một tình nguyện viên lập tức tiến tới nhắc nhở.

“Anh phải cẩn thận với tư trang của mình. Bóp, tiền mặt, điện thoại và cả đồng hồ, tốt nhất nên giữ kín trong người khi đi trên đường. Cướp bóc xảy ra khắp nơi ở Rio những ngày qua” - anh chàng trẻ tuổi tên Romulo nói bằng tiếng Anh trôi chảy.

Một lần khác trên xe buýt, một người phụ nữ đồng phục vàng - cam nhanh nhảu kéo chiếc balô mà tôi lơ đễnh để sau lưng ra trước mặt tôi, ngụ ý không được lúc nào rời mắt khỏi tư trang của mình.

Không chỉ có những tình nguyện viên hay nhân viên an ninh, ngay cả người dân địa phương cũng luôn nhắc nhở du khách về việc giữ an toàn cho bản thân tại Rio. Sự dễ mến, gần gũi của người dân Brazil là hiển nhiên, nhưng rõ ràng họ đã nhận được một chiến dịch vận động từ chính phủ trong việc bảo bọc cho các du khách.

Rio thời điểm này đang quá thiếu an toàn và lại chuẩn bị đón nhận một đợt khách du lịch nước ngoài đông nhất trong lịch sử, vào khoảng 500.000 người theo ước tính. Hồi World Cup 2014, hơn 1 triệu du khách nước ngoài đã đến Brazil trong tháng diễn ra cúp bóng đá thế giới, nhưng đó là phân bổ trên toàn quốc gia, riêng Rio de Janeiro chỉ hơn 100.000 du khách. Bài toán an ninh bây giờ phức tạp hơn rất nhiều.

Cảnh sát, quân đội ở khắp mọi nơi

Theo thống kê của trang tradingeconomics.com, tỉ lệ người thất nghiệp tại Brazil tăng chóng mặt lên đến 11,3% trong tháng 6-2016, thời điểm này năm ngoái mới chỉ là 8,6%. Những cuộc cướp bóc, sự bành trướng những ổ tội phạm quanh các khu ổ chuột cũng tăng theo tỉ lệ thuận. Người dân Brazil thời điểm này ra đường luôn trong tâm trạng nơm nớp trước những vụ cướp giật, trấn lột và đôi lúc là cả tấn công bằng vũ khí.

Nhưng mối nguy hiểm không chỉ tồn tại ở các khu ổ chuột. Cuối tháng 6 rồi một cuộc tấn công khủng khiếp từ những kẻ buôn ma túy đã diễn ra tại Bệnh viện Souza Aguiar, nơi được khuyến khích đến khám bệnh dành cho các du khách vì nằm ở khu vực trung tâm Rio de Janeiro và có chất lượng dịch vụ cao cấp.

Sự táo tợn của các băng đẳng mafia và bài học khủng bố ở châu Âu khiến Chính phủ Brazil phải tăng cường an ninh lên mức tối đa cho Olympic. Những ngày này tại Rio de Janeiro, chẳng khó khăn gì để bạn trông thấy những cảnh sát hoặc sĩ quan quân đội vũ trang đầy mình.

Dạo quanh bến xe Central do Brasil, tôi đếm được ít nhất 40 binh sĩ thuộc quân đội chính phủ đứng bảo vệ, cùng với khoảng vài chục nhân viên an ninh thường trực ở nơi được xem là trung điểm của giao thông Rio de Janeiro.

Các tay súng tỏ ra rất thận trọng và theo quan sát của tôi, họ lập tức chú tâm mỗi khi có dấu hiệu “người của khu ổ chuột” xuất hiện tại nhà ga. Có một thực trạng đáng buồn nhưng vẫn phải thừa nhận là những người da màu tại Rio ngày càng bị dè chừng.

Khi biết tôi trọ tại Downtown, ông Alexandre Tavagini, một thành viên ban tổ chức, nói: “Anh có thể yên tâm, phần đông dân cư ở đó là người da trắng và rất ít tệ nạn. Anh cũng có thể đến những khu ổ chuột để tham quan, nhưng tuyệt đối không được tới từ lúc xế chiều. Tốt nhất chỉ nên đứng trong tầm quan sát của nhân viên an ninh”.

Nỗi lo từ những khẩu súng bất hợp pháp

Sau lần rắc rối ở khu ổ chuột Mangueira, tôi có thêm một kỷ niệm đáng nhớ nữa tại các “favelas” trong lần trở lại Rocinha, khu ổ chuột “hạng sang”. Lần này tôi không đi xe ôm nữa để dễ bề len vào các con hẻm chật chội, tăm tối, ẩm thấp nhất ở đây với một mong muốn đơn giản: bắt gặp hình ảnh đáng yêu của một vài “Pele, Ronaldinho thời thơ ấu”.

Nhưng những đứa trẻ chơi bóng đường phố thì chưa thấy, tôi đã phải một phen lạnh người khi trông thấy một nhóm bốn gã trai trẻ non choẹt, có lẽ chỉ quanh độ tuổi 18-20 cầm trên tay những khẩu súng ngắn đi tới.

Thấy vậy tôi vội chuồn êm thắm và khi bắt gặp các sĩ quan cảnh sát tuần hành quanh Rocinha, tôi ra sức giải thích cho họ hiểu có những kẻ cầm súng đang ở sâu trong kia. Sau một hồi nghe giải thích rồi tương đối hiểu ra, hai cảnh sát lập tức đi theo hướng tôi chỉ.

Một anh chàng xe ôm gần đó bật cười. Với số tiếng Anh ít ỏi của mình, anh chàng xe ôm tên Lucas giải thích cho tôi hiểu việc sở hữu vũ khí bất hợp pháp đang trở thành một thói quen ở Brazil. Dự luật về việc cho phép người dân Brazil dễ dàng sở hữu súng hợp pháp chưa thành hiện thực, nhưng thị trường buôn bán vũ khí từ lâu đã phát triển rất mạnh tại quốc gia lớn nhất Nam Mỹ này.

Hãng tin Global Post của Mỹ cho biết ở Brazil hiện tại có khoảng 18 triệu khẩu súng được sở hữu bởi thường dân, trong đó quá nửa là bất hợp pháp. Một nghiên cứu về tình trạng bạo lực của UNESCO còn cho thấy cứ mỗi giờ lại có năm người Brazil thiệt mạng vì súng ống.

Sau một hồi lâu hai viên cảnh sát trở ra, có vẻ như không thu hoạch được gì nhưng vẫn lên xe, hụ còi đi vòng quanh khu Rocinha trong sự thản nhiên của cư dân nơi đây.

Rõ ràng người dân ở các khu ổ chuột đã quen với sự kiểm soát chặt chẽ của cảnh sát. Suốt một tháng qua, những cuộc trấn áp của an ninh tại các khu ổ chuột diễn ra liên tục, nhưng mối nguy hiểm dành cho du khách thì không hề giảm đi chút nào.

______________

Kỳ tới: Nỗi lo... virút Zika