Tôm kho tàu chế biến theo truyền thống

Nay đã gần nửa thế kỷ trôi qua mà sao tôi vẫn nhớ mùi vị của con tôm, nhớ nhất là hình ảnh của mẹ tôi lụi hụi làm món tôm kho tàu dưới bếp.

Tết có nhiều món, nhưng hình như mẹ tôi đã dành hết tâm ý để chăm chút cho nồi thịt kho tàu (còn gọi là kho rệu) và tôm kho tàu. 

Bà ngoại tôi thường nói với con cháu: tết nhứt, dù trên bàn thờ tổ tiên có đủ thứ cao lương mỹ vị mà thiếu hai món đó, coi như mâm cơm chưa tròn. Sau này lớn lên tôi mới hiểu, thịt kho rệu và tôm kho tàu chính là cái hồn của mâm cổ Tết. 

Thời còn cắp sách đến trường, năm nào gần đến Tết, tôi cũng xách giỏ theo cha nhảy xuống mương mò tôm. Chỉ sau vài phút quậy cho nước đục, lũ tôm càng quơ râu, mọi người khoái chí nhảy đùng xuống nước nắm râu từng con cho vào giỏ. 

Mẹ tôi chọn những con thật to đem cắt chân, lột vỏ, bỏ phần đầu, chừa đuôi rồi nặn gạch tôm để riêng. Mẹ ướp tôm với gia vị trước khi cho vào nồi kho, rồi khuấy đều gạch tôm trên bếp cho chín, dùng muỗng múc rưới đều lên mình tôm. 

Nhìn con tôm màu đỏ au, bốc mùi thơm lựng, ai cũng thấy thèm, ứa nước miếng. Bọn trẻ đứa nào cũng đòi ăn. Mẹ tôi vừa mắng yêu vừa gắp cho tôi nguyên một con.

Chỉ có thế thôi mà mãi cho đến bây giờ, cứ mỗi lần Tết đến là tôi lại nhớ món ngon của mẹ. Mặc dù người đã đi xa, tôi vẫn yêu thích và trân quý món tôm kho tàu của mẹ.

Đặc biệt, món tôm kho tàu của mẹ tôi lúc nào cũng phảng phất chút hương vị toát lên từ hành hoa, tiêu, ớt và ngò rí, trông thật bắt mắt. 

Sự kết hợp hoàn hảo ấy đã tạo thành một món ăn mang hồn cốt Nam Bộ. Vị ngọt, độ dai và mềm, mùi thơm nhẹ của con tôm cộng thêm chất beo béo của gạch làm cho người ăn cảm thấy mùi vị đặc trưng, thơm ngon độc đáo. Đúng là cái ngon không thể diễn tả bằng lời. 

Phong vị Tết ngày nay rất đa dạng, gia đình nào cũng chuẩn bị nhiều món ăn mới, lạ nhưng Tết mà cứ thịt, cá, giò, chả … hoài cũng ngán, chi bằng thay đổi món để kích thích tiêu hóa. 

Tôm kho tàu không chỉ đơn thuần là món ngon, mà còn là món ăn thuần Việt. Mỗi lần thưởng thức, tôi cảm thấy như được sống lại cái thời ấu thơ, bao kỷ niệm Tết xưa đều hiện về trong tâm trí. 

Tôm càng xanh nuôi trên ruộng lúa rất ít gạch

Ngày nay, hầu như thực đơn nhà hàng nào cũng có món "tôm kho tàu" nhưng chất lượng kém xa món kho tàu của mẹ tôi, vì tôm ngày xưa là tôm sông, tôm đìa bắt ngoài thiên nhiên, rất chắc thịt, còn tôm bây giờ là tôm nuôi, ít gạch nên các đầu bếp chế biến theo kiểu công nghiệp hóa, dùng nhiều phụ gia khiến mất mùi tự nhiên.

Trước đây bà con làm lúa mùa, ngon nhất là gạo "tào hương" hoặc gạo nàng thơm, loại gạo thơm và dẻo. Tôm kho tàu mà ăn với loại gạo đạc sản này mới đúng điệu. Tiếc vì loại gạo này đã hiếm thấy.

Ở Philippines, gói bánh chưng lá chuối, nhớ Tết nhà rưng rưng

TTO - Lạt tước bằng tre được thay bằng dây gai. Khuôn gỗ không có thì đã có hộp carton cắt ra dán băng dính lại, bánh chưng, biểu tượng của Tết, gói bằng lá chuối, cũng vuông vắn như ai.