Người dân Tây Ban Nha tưởng niệm các nạn nhân trong vụ tấn công ở phố đi bộ Las Ramblas, Barcelona -Ảnh: Reuters

Hai vụ tấn công liên tiếp tại xứ Catalonia, do một nhóm thiếu niên thực hiện, đã đánh gục niềm tự hào của xứ sở bò tót.

Trong hơn một thập kỷ, trong khi cơn bão thánh chiến, khủng bố và cực đoan hóa càn quét các nước châu Âu, Tây Ban Nha đứng vững như một thực thể miễn nhiễm.

Các lực lượng an ninh Tây Ban Nha được ca ngợi là một trong những cơ quan chống khủng bố hàng đầu châu lục. Nhưng giờ tất cả đã chấm dứt.

Không thể nói trước điều gì

Đó là vào năm 2004, khi một loạt vụ đánh bom tàu điện ngầm ở Madrid khiến 192 người chết.

Vụ tấn công đẫm máu được ví như sự kiện 11-9 của xứ bò tót, thức tỉnh người dân và buộc chính quyền Tây Ban Nha cứng rắn kể từ đó.

Danh sách các âm mưu khủng bố của những kẻ Hồi giáo cực đoan bị triệt phá cứ nối dài qua hơn một thập kỷ.

Theo Bộ Nội vụ Tây Ban Nha, hơn 700 nghi can cực đoan đã bị bắt kể từ năm 2004.

Chúng bao gồm một số kẻ đến từ Pakistan âm mưu đánh bom liều chết vào tàu điện ngầm ở Barcelona năm 2008; một ổ khủng bố ở Melilla, lãnh thổ của Tây Ban Nha ở Bắc Phi và 9 tên, chủ yếu là người Morocco, bị bắt hồi tháng 4 vì liên quan tới vụ khủng bố vào tháng 3-2016 ở Brussels (Bỉ).

Năm ngoái, một âm mưu tấn công bằng xe tải tương tự vụ ở thành phố Nice (Pháp) đã bị chặn đứng.

Kinh nghiệm có được từ hàng thập kỷ chống lại các phong trào ly khai, cực đoan như ETA, Basque đã hỗ trợ rất tốt lực lượng an ninh Tây Ban Nha trong cuộc chiến chống khủng bố.

“Người Tây Ban Nha luôn là người dẫn đầu cuộc chơi ở châu Âu. Chúng tôi rất thành công trong việc xác định và phá hoại các âm mưu tấn công” - Matthew G. Olsen, cựu giám đốc Trung tâm chống khủng bố quốc gia Tây Ban Nha, từng nói với New York Times.

Tuy nhiên, hai vụ tấn công liên tiếp được lên kế hoạch hoàn hảo và phức tạp là điều khiến dư luận đặt ra câu hỏi: Chính quyền ở đâu khi những âm mưu này còn trong trứng nước?

Trong vòng một năm trời, những kẻ này đã thoải mái lên kế hoạch tấn công tại một ngôi nhà ở Alcanar, thị trấn đìu hiu nằm sát bờ biển, mà không bị sờ gáy.

Di căn của lịch sử

Dù là một nước trong khối NATO, sát cánh cùng Mỹ trong cuộc chiến tại Afghanistan và Iraq, Tây Ban Nha chưa bao giờ trở thành đối tượng trả thù của các phần tử Hồi giáo cực đoan.

Ngay cả khi triệt phá những nhóm khủng bố nội địa, các nhà lãnh đạo Tây Ban Nha vẫn luôn tự hào về cách họ đã nỗ lực lồng ghép các giá trị Hồi giáo vào các giá trị xã hội chung của đất nước.

Nhưng quốc gia này có lẽ sẽ mãi không thể thoát khỏi cái bóng của lịch sử. Nói như New York Times: “Tây Ban Nha có sức hút vừa lạ thường vừa mang tính biểu tượng đối với người Hồi giáo”.

Xuyên suốt từ thế kỷ 8 đến 15, phần lớn bán đảo Iberia, tức Tây Ban Nha ngày nay, được người Hồi giáo cai trị.

Đến tận bây giờ, các trang web cực đoan vẫn hay hô hào sự trở lại kỷ nguyên Al-Andalus khi Hồi giáo thống trị xứ bò tót.

Cũng giống như người Anh đối phó với người gốc Pakistan hay gốc Tunisia hoặc Algeria ở Pháp, người Tây Ban Nha đang chật vật đối phó với những cộng đồng gốc Morocco tại nước này.

Đã có các báo cáo cho thấy tư tưởng cực đoan đang trỗi dậy trong các cộng đồng gốc Morocco ở Tây Ban Nha.

Những kẻ thực hiện vụ tấn công ở Catalonia hồi tuần rồi được xác định đến từ Morocco và hoàn toàn mới mẻ với lực lượng an ninh.

Nền kinh tế bùng nổ của xứ Catalonia, nơi có hơn 1/4 người Hồi giáo của Tây Ban Nha, đã thu hút một lượng lớn người nhập cư Morocco.

Nhưng những khó khăn trong việc hội nhập, tìm kiếm việc làm đã biến những người Morocco mới đến trở thành đối tượng của những kẻ tuyển dụng khủng bố.