Đảo nhân tạo Trung Quốc xây trái phép trên biển Đông - Ảnh: Reuters

Theo Reuters, hôm qua chính quyền Philippines lên tiếng chỉ trích việc một tàu chiến Trung Quốc nổ súng bắn cảnh cáo một tàu cá Philippines trên biển Đông.

Bộ trưởng quốc phòng Philippines Voltaire Gazmin cho biết tàu chiến Trung Quốc đã nổ súng khi tàu cá Philippines tiến đến gần một đảo nhân tạo mà Bắc Kinh đang xây trái phép trên biển Đông.

“Đây là một mối lo ngại nghiêm trọng” - Bộ trưởng Gazmin nhấn mạnh.

Giới truyền thông Philippines nhận định rõ ràng đây là hành vi leo thang căng thẳng rất đáng lo ngại trên biển Đông. Trước đó, khi máy bay tuần tra P-8 Poseidon của Mỹ và các máy bay quân sự Philippines bay gần các đảo nhân tạo, hải quân Trung Quốc cũng ra cảnh báo xua đuổi với lý do đây là “vùng báo động quân sự” của Bắc Kinh.

Dọa bắn máy bay Úc

Cũng trong hôm qua, tờ Thời báo Hoàn Cầu lớn tiếng đe dọa Úc bằng giọng điệu đậm mùi súng đạn. Nguyên nhân bởi trước đó chính quyền Canberra tuyên bố không công nhận các đảo nhân tạo Trung Quốc xây trái phép trên biển Đông.

Bộ Quốc phòng Úc cho biết quân đội nước này cũng có kế hoạch điều máy bay do thám P-3 và tàu chiến tới tuần tra trong vùng 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo bất hợp pháp của Trung Quốc.

Thủ tướng Úc Tony Abbott nhấn mạnh Úc sẽ “làm tất cả để bảo vệ tự do hàng hải và hàng không” trên biển Đông. Phản ứng lại, Thời báo Hoàn Cầu đe dọa Úc sẽ phải “trả giá đắt” nếu hợp tác với Mỹ tuần tra trên biển Đông.

Ấn phẩm của Nhân Dân Nhật Báo hùng hổ: “Nếu máy bay quân sự Úc bay tới, Trung Quốc cần học tập Nga, dùng biện pháp mạnh và triển khai máy bay chiến đấu đuổi nó đi. Nếu cách này không được thì chúng ta cứ việc bắn rơi máy bay đó”.

Dù Thời báo Hoàn Cầu nổi tiếng là cứng rắn nhưng hiếm khi tờ báo này dùng lời lẽ như vậy để đe dọa Úc, đối tác thương mại quan trọng của Trung Quốc. Giới truyền thông Úc nhận định lời lẽ của Thời báo Hoàn Cầu cho thấy nguy cơ xung đột trên biển Đông là rất lớn. Tờ Financial Review dẫn lời nhà phân tích hàng hải Sandy Galbraith cảnh báo mối đe dọa đối với tự do thương mại trên biển Đông là quá rõ ràng.

Cựu thủ tướng Úc Bob Hawke mới đây lên tiếng chỉ trích Trung Quốc gây hấn. Ông Hawke cho rằng Bắc Kinh cần phải mời Washington vào bàn đàm phán đa phương cùng các nước khu vực để giải quyết tranh chấp trên biển Đông. “Đây là cơ hội tốt nhất của chúng ta” - ông Hawke nhấn mạnh. Tuy nhiên đàm phán đa phương luôn là điều Trung Quốc từ chối.

Trong cuộc họp tham vấn cấp cao Trung Quốc - ASEAN ở Bắc Kinh hôm 4-6, hai bên đạt thỏa thuận sớm hoàn tất đàm phán Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC). Tuy nhiên giới quan sát nhận định không nên hi vọng Bắc Kinh tăng tốc đàm phán COC.

“Quyền lập ADIZ”

Sau vụ tàu chiến Trung Quốc nổ súng và Thời báo Hoàn Cầu đe dọa Úc, đến lượt đại sứ Trung Quốc tại Mỹ Thôi Thiên Khải lớn tiếng tuyên bố Bắc Kinh “có quyền” lập vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên biển Đông.

Ông Thôi yêu cầu Mỹ “không đưa ra các tuyên bố và thực hiện các hành vi bắt nạt” trên biển Đông, bác bỏ cáo buộc của Washington và nhiều nước rằng Bắc Kinh đang thay đổi hiện trạng trên biển Đông.

“Hiện trạng trên biển đã bị các nước khác thay đổi từ lâu, và những gì chúng tôi đang làm là phục hồi hiện trạng. Không có lý do gì để cáo buộc Trung Quốc” - ông Thôi ngang ngược nói. Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ khẳng định quan điểm dối trá rằng các đảo nhân tạo Bắc Kinh xây trái phép trên biển Đông “trong vùng chủ quyền” của nước này.

Ông Thôi thừa nhận Trung Quốc có thiết lập một số cơ sở quân sự trên các đảo nhân tạo nhưng “chỉ vì mục đích phòng thủ”. Trước đó Bộ Quốc phòng Mỹ tố cáo Bắc Kinh triển khai pháo tự hành tới một đảo nhân tạo. Ông Thôi cho rằng Mỹ nên hành động để “hạ nhiệt” căng thẳng trên biển Đông. Chưa hết, một quan chức Bộ Ngoại giao Trung Quốc lên tiếng phản đối Ấn Độ thăm dò dầu khí trên biển Đông.

Trên tạp chí The Diplomat, nhà phân tích Denny Roy nhận định tất cả hành động và tuyên bố của Trung Quốc thời gian qua cho thấy Bắc Kinh không hề có ý định “phòng thủ” trên biển Đông như cách Bộ Ngoại giao nước này tuyên truyền, mà thực tế đang dàn trận “tấn công”.

Chuyên gia Roy khẳng định rõ ràng Trung Quốc đang tìm mọi cách thay đổi hiện trạng trên biển Đông. “Các nước trong khu vực cần phải chống lại chủ nghĩa bành trướng đơn phương của Trung Quốc, bởi khu vực sẽ thiệt hại nặng nếu biển Đông biến thành ao nhà của Bắc Kinh” - ông Roy nhấn mạnh.