Có hơn 200 giống xoài được trồng ở Thái Lan. Nhưng để làm được khao nieow mamuang (hay còn gọi là xôi xoài), những người sành ăn cho rằng rất ít loại có thể làm được.

Xôi xoài có cách chế biến khá đơn giản. Những lát xoài chín ngọt được cắt thành miếng vừa ăn, đặt cạnh một nắm xôi nếp. Bên trên xôi nếp sẽ phủ nước cốt dừa và rắc đậu xanh nhuyễn.

Loại xoài nào được ưa chuộng để làm món xôi xoài?

Bà Varee Jeensuwan, 63 tuổi, được mệnh danh là "nữ hoàng xôi xoài" ở Bangkok. Cửa hàng Mae Varee của bà ở khu phố Thonglor sầm uất ngay trung tâm Bangkok và đã hoạt động từ năm 1981.

Bà nói với CNN: "Món tráng miệng ngon nhất trong mùa hè ở Thái Lan chính là xôi xoài".

Nếu chế biến xôi xoài đúng cách sẽ nhận thấy được sự cân bằng hoàn hảo giữa hương vị và kết cấu trong món ăn này.

Theo bà Varee, ở Thái Lan, từ tháng 3 đến tháng 5 là thời điểm xoài ngon nhất trong năm vì trái ngọt, tự nhiên, nhiều, giá lại rẻ. 

Xoài Nam Dok Mai của Thái Lan là loại xoài được ưa chuộng nhất để làm xôi xoài vì chúng có hương vị ngọt ngào và kết cấu mịn. Varee cho biết một số trái xoài Nam Dok Mai ngon nhất được tìm thấy ở huyện Bangkhla, tỉnh Chacheonseo, Thái Lan. 

Một loại xoài phổ biến khác được sử dụng làm xôi xoài là Oak Rong, loại cây mà bà Varee cho rằng có nguồn gốc từ huyện Damnoen Saduak, tỉnh Ratchaburi.

"Oak Rong dường như chỉ nổi tiếng với người Thái. Hầu hết người nước ngoài có thể biết xoài Nam Dok Mai nhưng chưa biết đến Oak Rong" - bà Varee nói.

Cũng theo bà Varee, mặc dù xoài đóng vai trò chính trong món xôi xoài nhưng các nguyên liệu khác cũng quan trọng không kém.

Trong cửa hàng bà, những hạt gạo nếp làm xôi được lựa chọn kỹ càng từ tỉnh Chiang Rai. Nước cốt dừa phải có vị ngọt phù hợp với gạo nếp. Đậu xanh đem nướng để món ăn có độ giòn nhẹ.

"Hiệu ứng Milli" khiến niềm yêu thích xôi xoài bùng nổ ở Thái Lan

Theo CNN, nhắc đến tình yêu của người Thái dành cho xôi xoài thì phải nhắc đến Milli, nữ rapper trẻ người Thái.

Năm 2022, cô biểu diễn tại lễ hội âm nhạc Coachella ở California. Cô đã kết thúc buổi biểu diễn của mình bằng việc xới một bát xôi xoài.

Hành động này đã khơi dậy cơn thèm ăn xôi xoài trên khắp Thái Lan. Tại Bangkok, các quán xôi xoài nổi tiếng nhất thành phố bỗng tràn ngập đơn đặt hàng.

K Panich là một trong những quán xôi xoài được hưởng lợi từ "hiệu ứng Milli". Đây cũng là một trong những quán xôi xoài lâu đời nhất thủ đô, mở cửa lần đầu tiên vào năm 1932 và được Michelin Guide trao tặng giải thưởng Bib Gourmand năm 2019. 

Sau "hiệu ứng Milli", quán luôn kín khách từ 8h30 sáng. 

Sự kết hợp khéo léo trong truyền thống ẩm thực Thái Lan với nguyên liệu sẵn có 

Theo đầu bếp Chumpol Jangprai, đồng sở hữu nhà hàng gắn sao Michelin R-Haan ở Bangkok, có bằng chứng cho thấy xôi xoài đã có từ cuối thời Ayutthaya của Thái Lan (1351-1767). Những tư liệu liên quan đến món ăn này được tìm thấy trong nhiều thế kỷ sau đó.

Vị đầu bếp cho biết các công thức nấu ăn từ triều đại của vua Rama V (1868-1910) có đề cập đến "khao niow mamuang".

Tài liệu mô tả món ăn có gạo nếp hấp với nước cốt dừa có đường và có thể được phục vụ với nhiều loại trái cây khác nhau, bao gồm cả xoài. 

Mặc dù không có nguồn gốc từ Thái Lan nhưng xoài đã được trồng ở đây từ rất lâu. Loại trái cây sẵn có này đã trở thành nguyên liệu không thể thiếu của món xôi nổi tiếng. 

Dù xôi xoài có thể không phải là một món tráng miệng cổ xưa nhưng ông Chumpol nói rằng lịch sử của nó phản ánh sự kết hợp khéo léo trong truyền thống ẩm thực Thái Lan với những nguyên liệu sẵn có.

Thủ tướng Thái Lan muốn biến xôi xoài thành di sản UNESCO

TTO - Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-o-cha cho biết một ủy ban về sở hữu trí tuệ và di sản văn hóa phi vật thể thuộc Bộ Văn hóa có thể đề xuất món xôi xoài là di sản văn hóa với UNESCO, theo Bangkok Post ngày 19-4.