Bác sĩ Quách Tuấn Vinh, ủy viên Ban Chấp hành Hội Đông y Việt Nam, cho biết nhân sâm là loại thảo dược quý trong y học cổ truyền, được sử dụng rộng rãi nhờ vào các công dụng tăng cường sức khỏe tổng thể, cải thiện hệ miễn dịch, tăng cường năng lượng và chống lão hóa. 

Có thể giúp điều hòa đường huyết, cải thiện độ nhạy insulin

Đặc biệt, theo bác sĩ Vinh, gần đây các nghiên cứu phát hiện nhân sâm còn có tác dụng hỗ trợ điều trị tiểu đường nhờ vào một số cơ chế sinh học liên quan:

Tăng cường hoạt động của insulin: Nhân sâm chứa các ginsenosides như Rb1, Rb2, và Rd. Các ginsenosides này đã được chứng minh có khả năng cải thiện nhạy cảm insulin và tăng cường sự vận chuyển glucose vào tế bào. Nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ nhân sâm giúp tăng cường khả năng hoạt động của insulin và giảm lượng đường huyết đáng kể ở người bệnh tiểu đường tuýp 2.

Giảm stress oxy hóa và bảo vệ tế bào tuyến tụy: Tiểu đường thường liên quan đến tình trạng stress oxy hóa và viêm, gây tổn thương tế bào beta của tuyến tụy, giảm sản xuất insulin. Nhờ bảo vệ tế bào beta, nhân sâm giúp hỗ trợ chức năng sản xuất insulin của tuyến tụy, giúp duy trì khả năng sản xuất insulin tự nhiên và ngăn ngừa các biến chứng do đường huyết cao nhờ các hợp chất chống oxy hóa của nó.

Cải thiện chuyển hóa lipid và giảm biến chứng tiểu đường: Nhân sâm không chỉ giúp kiểm soát đường huyết mà còn tác động tích cực đến chuyển hóa lipid, giảm thiểu các biến chứng liên quan đến tiểu đường như xơ vữa động mạch, cao huyết áp và bệnh lý tim mạch. 

Giảm hiện tượng kháng insulin qua các tín hiệu protein kinase: Nhân sâm giúp cải thiện tình trạng kháng insulin thông qua việc kích hoạt các con đường tín hiệu liên quan đến protein kinase và các yếu tố điều hòa glucose. Điều này giúp insulin hoạt động hiệu quả hơn trong việc vận chuyển glucose vào tế bào.

Cải thiện năng lượng và sức bền cho người bệnh tiểu đường: Bệnh tiểu đường thường gây ra mệt mỏi và suy nhược. Nhân sâm giúp tăng cường năng lượng và giảm triệu chứng mệt mỏi thông qua việc kích thích thần kinh trung ương và cải thiện khả năng sử dụng glucose. 

Tăng cường hệ miễn dịch: Nhân sâm có các hợp chất giúp kích thích và tăng cường hoạt động của hệ miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh nhiễm trùng. Tăng cường hệ miễn dịch giúp người bệnh tiểu đường giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng, tăng cường sức đề kháng và bảo vệ sức khỏe tổng thể.

Cải thiện sức khỏe tim mạch: Các hợp chất trong nhân sâm giúp cải thiện tuần hoàn máu, hỗ trợ giảm cholesterol xấu (LDL) và huyết áp. Người bệnh tiểu đường có nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch, và nhân sâm giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch, giảm nguy cơ biến chứng tim mạch.

Cách sử dụng phải linh hoạt, phù hợp với từng người

Bác sĩ Hoàng Khánh Toàn, nguyên Chủ nhiệm Khoa Đông y, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết theo các nhà y học Nhật Bản, cách đơn giản nhất dùng nhân sâm hỗ trợ người tiểu đường là mỗi ngày nên dùng 2,7g nhân sâm sắc hoặc hãm nước sôi uống. Tuy nhiên theo quan điểm của y học cổ truyền, mỗi người bệnh đều có bệnh cảnh lâm sàng và thuộc các thể bệnh khác nhau, dùng nhân sâm phải hết sức linh hoạt và phối hợp với một số vị thuốc khác nhằm đạt được hiệu quả trị liệu cao hơn.

Cách 1: Nhân sâm 3g, mạch môn 9g, qua lâu nhân 3g, tri mẫu 3g, cam thảo sao 3g, sinh địa 3g, cát căn 3g, bạch linh 3g. Tất cả đem ngâm nước 1 giờ rồi sắc kỹ lấy nước cốt, chia uống 2 lần trong ngày với nước ấm. Công dụng: Thanh vị nhuận phế, sinh tân ích khí. Dùng cho người bị tiểu đường có biểu hiện khát nhiều, uống nhiều, hay có cảm giác khó thở, ngực bụng bồn chồn và nóng bức không yên.

Cách 2: Nhân sâm 4,5g, thiên môn 9g, mạch môn 9g, thiên hoa phấn 9g, hoàng cầm 6g, tri mẫu 6g, lá sen 6g, cam thảo sao 3g. Tất cả đem ngâm nước nửa giờ rồi sắc uống. Cũng có thể hãm với nước sôi trong bình kín, sau 30 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày. Công dụng: Dưỡng âm thanh nhiệt, ích khí sinh tân. Dùng cho người bị tiểu đường có biểu hiện họng khô, miệng khát, uống nhiều, đái nhiều, tinh thần mỏi mệt, hay có cảm giác khó thở, đại tiện táo.

Cách 3: Nhân sâm 6g, mạch môn 15g, ngũ vị tử 10g. Tất cả sấy khô, tán vụn, hãm với nước sôi trong bình kín, sau 15 - 20 phút có thể dùng được, uống thay trà trong ngày. Công dụng: Dùng cho người tiểu đường có biểu hiện mệt mỏi như mất sức, khó thở, hồi hộp trống ngực, họng khô miệng khát, hay vã mồ hôi, thường kèm theo bệnh hô hấp mạn tính với triệu chứng ho khan, ít hoặc không có đờm. 

Cách 4: Nhân sâm 1,5g, sinh thạch cao 30g, tri mẫu 10g, cam thảo sống 6g. Tất cả đem ngâm nước nửa giờ rồi sắc uống. Công dụng: Dùng cho người bị tiểu đường có biểu hiện khát nhiều, uống nhiều, tiểu nhiều, miệng khô lưỡi khô, hình thể gầy gò.

Bác sĩ Quách Tuấn Vinh khuyên cách dùng vị nhân sâm phòng trị tiểu đường như sau:

Trà nhân sâm: Dùng khoảng 2-3g nhân sâm khô, thái lát mỏng, hãm với nước sôi trong 10-15 phút và uống như trà. Trà nhân sâm giúp tăng cường sức khỏe và cải thiện độ nhạy insulin.

Nhân sâm tán bột: Nghiền nhân sâm thành bột mịn, dùng khoảng 1g mỗi ngày, pha với nước ấm để uống.

Củ cải được ví như nhân sâm, vì sao?

Củ cải trắng được ví như nhân sâm vì chứa tới 69/80 các thành phần dinh dưỡng thường có trong thức ăn. Biết cách chế biến, củ cải sẽ thành món ăn ngon và chữa nhiều bệnh như tim mạch, huyết áp, ho, táo bón, đục thủy tinh thể...