Nước lụt đã tràn lên nhiều tuyến đường, chia cắt và nhấn chìm nhiều khu dân cư của đất cố đô. Vậy là trong vòng chưa đầy một tháng, Huế hứng chịu đến bốn trận lụt.

Đây là hiện tượng thời tiết bất thường, hiếm gặp song cũng là hồi chuông cảnh tỉnh buộc cả chính quyền lẫn người dân phải nhìn nhận việc "sống chung với lụt" trong một tinh thần mới.

Trước đây lụt ở miền Trung thường mang tính chu kỳ và có khoảng nghỉ nhất định, còn nay sự xuất hiện dồn dập của bốn cơn lụt cao trong chưa đầy một tháng tại Huế đã phá vỡ mọi quy luật dự báo.

Mức nước lên nhanh, rút chậm, gây ngập lụt sâu và trên diện rộng đã đẩy cuộc sống của người dân vào thế phải "ra tay" liên tục. Điều đáng ghi nhận qua các trận lụt đã và đang xảy ra ở cố đô chính là tinh thần phòng bị trước và thích nghi trong lụt lẫn sau khi nước rút.

Cùng ngày, tôi chứng kiến cảnh người dân Huế chuẩn bị đón trận lụt mới với việc đưa xe cộ sang vùng cao ráo, dọn dẹp kê cao đồ đạc, có chỗ khô chăn ấm, tích trữ đủ nước, lửa, đèn thắp sáng và những nhu yếu phẩm đủ dùng trong vài ngày...

Ba trận lụt liên tiếp đã đủ để người dân biết cách để mình không còn chỉ là nạn nhân của thiên tai mà phải buộc lòng tìm cách thích nghi.

Bốn trận lụt trong chưa đầy một tháng đã định hình lại mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên tại Huế.

Đó là một sự chấp nhận đau đớn rằng biến đổi khí hậu là một thực tại khốc liệt, vấn đề là phải làm sao để việc ứng phó không còn là kế hoạch B xa xôi, để bất thường không còn bất ngờ.

Ở nhiều nơi hàng hóa đã được kê cao, vật dụng kinh doanh được di dời lên tầng trên, thậm chí việc thiết kế nhà cửa, kho bãi cũng phải tính đến chuyện nước dâng.

Những chiếc thuyền nhỏ, bè mảng đã trở thành phương tiện đi lại bất đắc dĩ. Sự linh hoạt này là một bằng chứng cho thấy sức sống và ý chí tồn tại mãnh liệt của cộng đồng.

Người dân phải học cách sống chung với lụt thì chính quyền cũng phải học cách quản trị với tinh thần luôn có khả năng lụt, thậm chí là siêu lụt. Hiện tượng bốn cơn lụt liên tiếp là một phép thử về tính sẵn sàng và tầm nhìn dài hạn của bộ máy quản lý đô thị.

Theo đó, cần nâng cao dự báo và cảnh báo. Hệ thống cảnh báo cần phải được nâng cấp để không chỉ dự báo lượng mưa mà còn phải mô hình hóa được tác động tổng hợp của việc xả đập, thủy triều và dòng chảy qua đô thị.

Thông tin phải đến với người dân một cách cụ thể, kịp thời và dễ hiểu hơn, không chỉ là con số mà phải là hành động, như việc hụ còi trong các đợt lụt vừa qua là một cách kịp thời.

Điểm mấu chốt khác là cần định hướng lại đầu tư hạ tầng. Các dự án phát triển đô thị - từ giao thông, khu dân cư cho đến hệ thống thoát nước - không thể tiếp tục xây dựng theo lối cũ.

Huế cần một chiến lược đầu tư hạ tầng xanh và bền vững, chống lụt dài hơi. Điều này bao gồm việc khôi phục và mở rộng các hồ chứa, khơi thông hệ thống kênh mương, sông ngòi và đầm phá, cửa biển... để tăng khả năng trữ nước và thoát nước.

Cùng với đó là cần xem xét việc nâng cốt nền các khu vực trọng yếu; đầu tư hệ thống đê bao, thậm chí là hệ thống bơm thoát nước đô thị đạt công suất ứng phó với lượng mưa cực đoan...

Mấy ngày qua người Huế cũng kể nhiều về trung tâm thương mại Aeon Mall Huế tuyệt đối an toàn giữa khu vực ngập rất sâu. Khi xây dựng, họ đã nghiên cứu kỹ, tôn nền rất cao so với mốc lụt lịch sử năm 1999.

Hay như cao ốc Nera gần đó, cuộc sống hàng trăm hộ dân vẫn bình thường trong đèn điện sáng trưng, xe cộ nằm an toàn trên tầng 2, tầng 3 trong khi xung quanh là vùng trũng ngập sâu...

Còn nhớ năm 2013, nghệ sĩ nhiếp ảnh Hasegawa Taro gây bất ngờ khi nhận định "thành phố di sản" Huế là "thành phố nước". Quả thật việc quản lý không gian nước ở Huế một cách khoa học, hài hòa với tự nhiên mới là chìa khóa để đảm bảo sự phát triển lâu dài.

Huế đang đứng trước một ngã rẽ: tiếp tục bị động ứng phó với từng cơn lụt hay chủ động biến lụt thành một yếu tố quy hoạch và quản trị. Sự kiên cường và chịu thương chịu khó của người dân Huế bao đời đã chứng minh rằng họ sẵn sàng "sống chung với lụt".

Bây giờ đến lượt chính quyền cần chứng minh khả năng "quản trị chung với lụt" bằng những quyết sách và đầu tư có tầm nhìn xa để cố đô không chỉ an toàn hơn mà còn trở nên bền vững hơn trong biến đổi khí hậu.

Huế có nơi ngập lụt đến 5m, di dời hơn 500 người dân đến nơi an toàn

Trong sáng 17-11, lũ trên các sông ở Huế lên nhanh khiến nhiều nơi ngập lụt sâu. Chính quyền địa phương đã di dời hơn 500 người dân đến nơi an toàn.