Sau đợt lũ lớn hồi tháng 11, nhiều cánh đồng ven sông Vu Gia đi qua các xã Hà Nha, Đại Lộc (TP Đà Nẵng) bị bùn đất bồi lấp nặng nề.

Phương án… bất đắc dĩ

Lớp bùn cát do lũ mang về dày từ 0,5m đến hơn 1m đã vùi lấp hoàn toàn tầng đất canh tác. Nhiều nơi, ruộng đồng biến thành những bãi cát trắng xóa, bằng phẳng như vừa qua san gạt. Khi chưa biết bao giờ đất sản xuất được cải tạo để tiếp tục gieo trồng, một số hộ dân chọn cách "vớt vát" phần còn lại: gom cát đem về nhà sử dụng hoặc bán lẻ.

"Tôi làm nông mấy chục năm chưa bao giờ thấy cảnh này. Vụ này coi như mất trắng. Thôi thì xúc cát về xây chuồng bò, sửa lại cái nền nhà còn đỡ phí", ông H. (người dân thôn Hòa Mỹ, xã Đại Lộc) vừa xúc cát vừa nói.

Theo ông H., đợt nước lớn vừa qua đã xé toạc một nhánh sông, cuốn theo lượng lớn bùn đất tràn thẳng vào đồng ruộng. Những thửa ruộng bị bồi lấp nặng gần như không có khả năng canh tác trở lại trong thời gian ngắn.

Khối lượng bùn cát quá lớn, trong khi chưa có phương án hỗ trợ cụ thể, người dân tranh thủ xúc cát mang về nhà. Không riêng ông H., dọc nhiều thửa ruộng ven sông, từng tốp người chia nhau xúc cát, dùng xe máy kéo hoặc xe cải tiến chở về.

Có nơi, cát được tập kết thành từng đống vài mét khối ven đường, chờ người đến hỏi mua.

"Coi như vừa cải tạo đồng ruộng, vừa tranh thủ được vài khối cát. Dù bán chẳng được bao nhiêu nhưng còn hơn để đó chờ miết chưa biết bao giờ mới gieo trồng lại được. Ở đây không cho xe lớn vào nên ai cần thì ra xúc vài xô mang về" - ông L.V.B. (người dân thôn Hòa Mỹ) nói.

Phần lớn diện tích bị bồi lấp là bùn non, khó sử dụng. Tuy nhiên, ở một số khu vực cát có thể sử dụng được trong xây dựng nên người dân tranh thủ thu gom trước. Tại các thôn Dục Tịnh, Phước Lâm, Hòa Hữu (xã Hà Nha), nhiều hộ dân cũng dùng xe máy xuống đồng chở đất cát về nhà.

Do chính quyền siết chặt việc tận thu khoáng sản, người dân chỉ dám gom từng bao nhỏ, chất lên xe máy. Nhiều vườn nhà dân trong khu vực đã được đổ đầy từ 5-10m³ cát.

Ông T. (người dân địa phương) cho biết sau lũ, hoa màu mất trắng, vốn liếng cạn kiệt, trong khi chưa có phương án hỗ trợ cụ thể. Thấy ruộng có cát dùng được nên ông T. và nhiều người dân nghĩ cách tận dụng.

"Người mang về san gạt vườn nhà, người thì để đó như của để dành chờ xây dựng" - ông T. nói.

San gạt để quản lý, tránh thất thoát khoáng sản

Theo ghi nhận tại xã Hà Nha, chính quyền địa phương đã huy động hàng chục xe múc, máy ủi san gạt phần bùn đất bị bồi lấp trên đồng ruộng. Dọc khu vực ven sông, các khối cát được gom thành từng bãi cao 3-5m, kéo dài hàng trăm mét.

Ông Lê Đỗ Tuấn Khương, Chủ tịch UBND xã Đại Lộc, cho biết hiện nay trên địa bàn xã có rất nhiều cánh đồng bị đất cát vùi lấp. Xã đang xây dựng phương án san gạt, thu gom, xử lý để trình Sở Nông nghiệp và Môi trường xem xét.

Tại xã Hà Nha, ước tính có khoảng 80ha đất trồng hoa màu tại các thôn bị bồi lấp sau đợt mưa lớn vừa qua, với khối lượng khoảng 175.000m³ đất cát.

Ông Mai Thanh Sang, Chủ tịch UBND xã Hà Nha, cho biết từ nhiều ngày nay, địa phương đã huy động lực lượng tại chỗ tổ chức san gạt, gom đất cát theo từng khu vực để sớm trả lại ruộng đồng cho người dân canh tác.

"Chưa có kinh phí nhưng thực hiện chỉ đạo của thành phố, chúng tôi phải cho xe múc, xe ủi thu gom ngay. Trước mắt là trả lại mặt bằng sản xuất cho bà con, đồng thời gom tập trung để dễ quản lý, tránh thất thoát khoáng sản", ông Sang giải thích.

Theo ông Sang, sắp tới xã sẽ bố trí bốn điểm tập kết đất cát trên địa bàn. Sau khi thu gom xong, trường hợp đủ điều kiện khai thác khoáng sản sẽ đề xuất lập hội đồng bán đấu giá theo quy định.

Tuy nhiên, ông Sang cũng cho biết phần lớn đất bồi lấp là bùn, lượng cát xây dựng chiếm tỉ lệ không lớn.

Do giá cát đang tăng cao, đề phòng "cát tặc", thời gian qua công an xã phối hợp công an thành phố tăng cường tuần tra, kiểm soát.

"Người dân địa phương có nhu cầu xúc một ít đất cát về trồng rau, sửa nền nhà, móng nhà bị hư hỏng do lũ thì địa phương tạo điều kiện. Nhưng trường hợp đưa phương tiện cơ giới vào khai thác, vận chuyển cát đi bán nhằm mục đích thương mại đều bị nghiêm cấm", ông Sang khẳng định.

Đất trồng hoa màu ven sông Vu Gia bị bồi lấp sau lũ 1m-1,5m, nông dân rốn lũ Đại Lộc 'khóc nghẹn'

Những trận lũ vừa qua đã khiến nhiều diện tích đất trồng hoa màu ven sông Vu Gia bị bồi lấp cát dày đặc, nông dân không thể trồng trọt, đành ngậm ngùi bỏ hoang ruộng.