Quyền lực và quyền lợi vì dân

TS HOÀNG NGỌC VINH
và 1 tác giả khác

TS HOÀNG NGỌC VINH

TRẦN VĂN TƯỜNG

Việc tinh gọn bộ máy hành chính nhà nước là một nhiệm vụ tất yếu trong bối cảnh hiện nay, nhất là khi đất nước đặt mục tiêu xây dựng một hệ thống hành chính hiệu quả, minh bạch và phù hợp với xu hướng quản trị quốc gia hiện đại.

Cần nhấn mạnh quyền lực và lợi ích của bộ máy hành chính được giao phó từ nhân dân... Quyền lực ở đây cần được nhìn nhận là công cụ phục vụ, chứ không phải đặt nặng về đặc quyền của các cá nhân.

Quyền lực, lúc đó, chỉ được nhìn nhận như một công cụ hữu ích phục vụ lợi ích xã hội và không phải phục vụ vì lợi ích vật chất, chính trị hay tinh thần của cá nhân người lãnh đạo.

Đây là cơ hội để chúng ta xây dựng một nền hành chính hiện đại, đặt lợi ích của người dân lên trên hết.

Trong bối cảnh tinh gọn bộ máy, nhiều người lo lắng rằng việc sáp nhập sẽ dẫn đến xây dựng các quyền lực "siêu bộ" hoặc xung đột về quyền và lợi ích. Tuy nhiên, câu chuyện này nên được nhìn nhận như một quá trình tối ưu hóa quyền lực thay vì cường điệu hóa phân chia quyền lực.

Tối ưu hóa ở đây là nhằm xác định lại chức năng, trách nhiệm của mỗi cơ quan, mỗi vị trí công tác để bảo đảm rằng bộ máy vận hành có hiệu năng và hiệu quả nhất.

Việc sáp nhập các bộ, cơ quan không đơn thuần là việc giảm số lượng lãnh đạo hay nhân sự mà còn là cơ hội để tái cơ cấu chức năng và trách nhiệm. Tính hiệu quả của bộ máy được đặt lên hàng đầu.

Cùng với quyền lực, trách nhiệm giải trình được đặt lên hàng đầu. Sự hấp dẫn của quyền lực như một phương tiện mưu cầu lợi ích cá nhân sẽ không còn. Thay vào đó, những người đảm nhận vai trò lãnh đạo có thể chuyên tâm vào trách nhiệm chính yếu: điều hành công việc và phục vụ lợi ích xã hội.

Thủ tướng: Tinh gọn bộ máy cần chống 'chạy chọt', xóa cơ chế xin cho ĐỌC NGAY

Một trong những yếu tố cốt lõi của việc tối ưu hóa quyền lực là thiết lập và duy trì trách nhiệm giải trình. Lãnh đạo cấp cao, từ bộ trưởng đến thứ trưởng, phải chịu trách nhiệm không chỉ trước cấp trên mà còn trước nhân dân.

Điều này đòi hỏi việc công khai các chính sách, quyết định và hiệu quả thực thi của họ. Bằng cách này, công chúng có thể giám sát và đánh giá các hoạt động của cơ quan nhà nước một cách minh bạch.

Việc chịu trách nhiệm giải trình sẽ làm giảm sự lạm dụng quyền lực và thúc đẩy tính chuyên nghiệp trong quản lý. Khi văn hóa minh bạch và trách nhiệm trong toàn bộ hệ thống hành chính được hình thành sẽ góp phần làm tăng niềm tin của người dân.

Tinh gọn bộ máy hành chính không chỉ là một cuộc cải cách mang tính đột phá mà còn là một bước tiến chiến lược để xây dựng một hệ thống quản trị hiệu quả, minh bạch và gần gũi hơn với nhân dân.

Việc tối ưu hóa quyền lực và tăng cường trách nhiệm giải trình là yếu tố cốt lõi để đảm bảo rằng bộ máy không chỉ tinh gọn mà còn mạnh mẽ và phục vụ tốt hơn cho lợi ích chung.

Tránh tình trạng "bình mới rượu cũ"

Tinh gọn bộ máy nhà nước lần này, bên cạnh tổ chức sắp xếp theo hướng sáp nhập chuyển vai trò nhiệm vụ từ cấp ngành này sang cấp ngành khác, cần thêm giải pháp giảm tải cho các hoạt động trong lĩnh vực công và tránh tình trạng "bình mới rượu cũ".

Nếu xem cơ cấu lại để giảm đầu mối cho bộ máy là chiếc "bình mới" thì "rượu cũ" là những nguyên nhân tồn tại nhiều năm làm quá tải công việc khiến khó giảm nhân sự.

Giải pháp hữu hiệu tinh gọn bộ máy đi kèm tinh gọn khối lượng công việc bằng cách giảm chức năng, nhiệm vụ không nhất thiết giao cho cơ quan nhà nước trực tiếp làm.

Ví dụ hiện nay cả nước có hàng chục loại chứng chỉ hành nghề xây dựng, hàng ngàn nhân sự ở các sở phụ trách, nên giao lại cho hội nghề nghiệp trong lĩnh vực này tổ chức thực hiện và tự chịu trách nhiệm.

Tương tự cũng giao cho hội nghề nghiệp tổ chức sát hạch cấp chứng chỉ hành nghề các lĩnh vực liên quan y tế, giáo dục, du lịch... Các tổ chức này được thành lập hợp pháp có chuyên môn, kinh nghiệm, tự lo chi phí hoạt động, hoàn toàn có thể hỗ trợ giảm tải khối lượng công việc sát hạch cấp chứng chỉ hành nghề.

Mỗi cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp nhà nước cũng có thể chủ động tinh gọn bộ máy bằng cách khoán xe công và thuê các dịch vụ bảo vệ, bảo trì, dọn vệ sinh... Đầu tư công cũng có thể thay đổi cách làm. Đã là đầu tư dù công hay tư đều hướng tới hiệu quả, nếu xét thấy không có lợi thì không nên làm.

Chuyển các dịch vụ công mang tính thị trường, nghề nghiệp cho tư nhân và xã hội hóa thực hiện sẽ giảm được số lượng lớn nhân sự vừa tạo sự cạnh tranh nâng cao chất lượng bộ máy và tăng thu nhập cho những người ở lại.

Những cải cách đúng đắn cho thấy thiết thực, hiệu quả nên được nhân rộng. Kịp thời chấn chỉnh bất cập, can thiệp vào các công việc không phù hợp vai trò nhiệm vụ. Cần thêm cơ chế giám sát khách quan từ nhân dân.