Người dân Philippines biểu tình phản đối Trung Quốc ở Manila - Ảnh: Reuters

Chuyên gia tình báo quân sự Anders Corr thuộc công ty phân tích rủi ro chính trị Corr Analytics cho rằng nếu Bắc Kinh không chịu trả tiền, Manila có thể khởi kiện lên các tòa án tại Mỹ và những nước mà Trung Quốc có tài sản.

Theo lập luận của ông Corr trên tờ Forbes, Tòa trọng tài thường trực (PCA) The Hague trong phán quyết ngày 12-7 đã khẳng định một số bãi đá trên Biển Đông là thực thể chìm và thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Philippines. Nhưng khu vực này bị Bắc Kinh chiếm giữ từ 1995 và bồi đắp thành đảo nhân tạo.  

Cộng thêm việc xây dựng trái phép ở nhiều khu vực khác, Trung Quốc nợ Philippines và các nước có tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông hơn 177 tỉ USD.

Theo ông Corr, điều này đã từng có tiền lệ. Điển hình nhất về việc bồi thường môi trường là vụ Mỹ đền 1,97 triệu USD cho Philippines năm 2015 cho chiếc tàu USS Guardian của Washington mắc cạn và phá hủy hơn nửa hecta san hô của Manila.

Năm 1988, Philippines từng đòi Mỹ hơn 1,2 tỉ USD tiền thuê sáu căn cứ quân sự mỗi năm.

Dựa trên những tiền lệ trên, Philippines có quyền kiện đòi Trung Quốc 4,6 tỉ USD tiền bồi thường thiệt hại môi trường và thêm 7,8 tỉ USD tiền thuê.

Nếu Trung Quốc phớt lờ, Manila có thể dễ dàng kiện lên các tòa dân sự ở nước ngoài để tịch biên các tài sản ở nước ngoài của Bắc Kinh.

Nhưng số tiền phải bồi thường của Trung Quốc còn nhiều hơn do Bắc Kinh đã chiếm sáu thực thể nằm trong vùng tuyên bố chủ quyền của Philippines từ năm 1988 và mới đây là Bãi Scarborough năm 2012.

Dựa trên số tiền thuê của Mỹ trả cho Philippines năm 1988, với mỗi thực thể chiếm đóng trái phép trên Biển Đông, Trung Quốc phải trả 10,3 tỉ USD cho 29 năm sử dụng. Trong khi đó tiền thuê bãi Scarborough trong 5 năm khoảng 1,8 tỉ USD.

Ông Corr tính ra rằng số tiền Bắc Kinh phải trả cho Philippines là 71,6 tỉ USD.

Ngoài ra, phán quyết của PCA cũng kết luận rằng các hoạt động xây dựng và nạo vét của Trung Quốc đã phá hoại hơn 124,3 km² môi trường ở Biển Đông.

Từ số tiền 1,97 triệu USD Mỹ bồi thường cho nửa hecta san sô của Philippines năm ngoái, một tòa án quốc tế hoàn toàn có quyền phạt Trung Quốc hơn 105 tỉ USD cho hành động phá hoại môi trường.

Manila và các nước có tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông có thể khởi kiện Bắc Kinh tại các tòa dân sự ở Mỹ và những nơi Trung Quốc có tài sản.

Như vậy, theo ông Corr, tổng cộng số tiền Trung Quốc phải bồi thường lên đến 177 tỉ USD.

Tuy nhiên số tiền này chưa bao gồm tiền thuê mà Bắc Kinh phải trả cho các nước khác ngoài Philippines. Ông Corr nhấn mạnh cho đến khi Trung Quốc trả tiền phạt, tiền thuê và tiền bồi thường cho những người bị giết chết trên Biển Đông thì công lý mới được thực thi.