Tây Ninh, nằm cách TP.HCM khoảng 100 km về phía Tây Bắc và giữ vai trò cửa ngõ kết nối trực tiếp với Campuchia, đang sở hữu vị trí chiến lược nổi bật trong vùng Đông Nam Bộ. 

Với lợi thế địa lý, nguồn tài nguyên nông nghiệp và du lịch phong phú, cùng tốc độ phát triển công nghiệp ấn tượng, địa phương này đang cần một đội ngũ doanh nhân xanh. 

Khởi nghiệp xanh nổi lên như động lực mới của thế hệ trẻ

Tầm nhìn của tỉnh được thể hiện rõ qua nhiều sự kiện, giải pháp cự thể, đương cử như Ngày hội Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo tỉnh Tây Ninh năm 2024 với chủ đề "Sáng tạo số, chuyển đổi xanh", thúc đẩy hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo gắn liền với mục tiêu phát triển bền vững. Không chỉ dừng ở một sự kiện truyền cảm hứng, định hướng này còn cho thấy quyết tâm của lãnh đạo tỉnh trong việc chuyển dịch mô hình tăng trưởng sang kinh tế xanh, kinh tế số và kinh tế tri thức.

Nhận thức về vai trò của đổi mới sáng tạo được nâng lên rõ rệt ở các cấp quản lý: từ hoạch định chính sách, quy hoạch công nghiệp xanh - công nghiệp thông minh, đến đầu tư hạ tầng số và hỗ trợ doanh nghiệp trẻ phát triển mô hình kinh doanh bền vững.

Câu chuyện của Huỳnh Lê Minh Thư, một đoàn viên Chi đoàn Sở KH&CN, là một ví dụ điển hình cho sự chuyển biến này: khởi nghiệp với các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên nhằm thay đổi thói quen sử dụng sản phẩm nhân tạo và lan tỏa lối sống bền vững cho cộng đồng. 

Sản phẩm khởi nghiệp Green Transformation- Biến phế thải thành tác phẩm nghệ thuật và lối sống xanh của Minh Thư là sản phẩm làm từ cây lục bình và các loại thảo dược tạo màu. Từ những nguyên liệu này, Thư đã chế tạo ra các sản phẩm hữu ích trong đời sống như miếng lót ly, chậu cây cảnh, cốc đựng nến, hộp bút…

Mô hình của Thư phản ánh tinh thần của một thế hệ doanh nhân xanh mới đang hình thành tại Tây Ninh, được nuôi dưỡng trong môi trường khuyến khích sáng tạo, đổi mới và phát triển bền vững. 

Trong bối cảnh đó, khởi nghiệp xanh nổi lên như một hướng đi quan trọng. Nghiên cứu khảo sát 1.120 sinh viên vào năm 2024 - cho thấy ý định khởi nghiệp xanh chịu ảnh hưởng tích cực từ ba yếu tố: niềm tin vào năng lực khởi nghiệp (ESE), nhận thức xanh (GC) và hỗ trợ khởi nghiệp từ đại học (UES). 

Mô hình SOR chỉ ra rằng môi trường giáo dục giàu kích thích thông qua đào tạo, cố vấn, vườn ươm hay cơ hội tài trợ, giúp tăng sự tự tin và hiểu biết của sinh viên về các vấn đề môi trường, từ đó thúc đẩy ý định khởi nghiệp xanh.

Nghiên cứu khuyến nghị các trường đại học đẩy mạnh giáo dục khởi nghiệp bền vững, xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ khởi nghiệp xanh và kết nối sinh viên với doanh nghiệp, quỹ đầu tư và các hoạt động thực hành. UES được xem là nhân tố then chốt giúp củng cố tư duy, năng lực và quyết tâm theo đuổi mô hình kinh doanh xanh của sinh viên Việt Nam.

Xây dựng thế hệ doanh nhân xanh

Nắm bắt được cơ hội và sức mạnh sẵn có của một nền kinh tế trọng điểm đang chuyển mình theo hướng bền vững, việc bồi dưỡng thế hệ doanh nhân xanh và thu hút khởi nghiệp xanh cần được triển khai theo một tiến trình đồng bộ, bắt đầu từ nâng cao nhận thức, phát triển tri thức nền tảng, và thúc đẩy hành động thực tiễn.

Trước hết, cần củng cố nhận thức về phát triển bền vững và trách nhiệm môi trường trong cộng đồng, phân nhóm theo từng đối tượng và từng cấp bậc giáo dục, nhằm hình thành tư duy xanh như một bản năng nhận thức, chứ không phải hành động mang tính ép buộc từ bên ngoài. Điều này có thể được thực hiện thông qua truyền thông, giáo dục xanh và các hoạt động trải nghiệm thực tế. 

Trên nền tảng đó, hệ thống giáo dục đại học cần trang bị tri thức chuyên môn về đổi mới sinh thái, kinh tế tuần hoàn và mô hình kinh doanh xanh thông qua các học phần chuyên đề, khóa huấn luyện và chương trình ươm tạo. Đồng thời, cần tạo cơ hội để sinh viên tiếp cận dự án thực tế, kết nối với doanh nghiệp và thử nghiệm ý tưởng trong môi trường được hỗ trợ.

Ngoài ra, để chuyển hóa nhận thức và tri thức thành hành động, cần xây dựng một hệ sinh thái hỗ trợ mạnh mẽ bao gồm đội ngũ cố vấn, quỹ đầu tư khởi nghiệp xanh, không gian thử nghiệm chính sách (sandbox), cùng mạng lưới hợp tác giữa nhà trường - doanh nghiệp - chính quyền địa phương. Cách tiếp cận ba tầng này không chỉ giúp hình thành lực lượng doanh nhân xanh trẻ mà còn tạo động lực thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái khởi nghiệp xanh trong dài hạn.

Bên cạnh công nghệ và cách vận hành, nguồn nhân lực là yếu tố then chốt quyết định sự thành công của tiến trình chuyển đổi xanh - số. 

Tây Ninh cần đẩy mạnh đào tạo nhân lực số, nhân lực công nghệ cao, thu hút chuyên gia dữ liệu, chuyên gia AI, kỹ sư tự động hóa và đội ngũ đổi mới sáng tạo. Đây sẽ là nền tảng giúp tỉnh không chỉ đón nhận làn sóng đầu tư mới, mà còn hình thành lực lượng doanh nhân xanh - doanh nhân số, góp phần đưa Tây Ninh trở thành trung tâm phát triển mới của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Chuyển đổi số hành chính công là chìa khóa nâng sức cạnh tranh cho Tây Ninh

Khi khu vực công vận hành hiệu quả, minh bạch và có khả năng phối hợp tốt với khu vực tư, chi phí ẩn trong xã hội giảm đáng kể, qua đó tạo điều kiện để doanh nghiệp phát triển.