Sự hình thành của Đường sách đã trở thành một nét đẹp về văn hóa đọc trong cộng đồng. Trong ảnh: các bạn trẻ chọn mua sách tại Đường sách Nguyễn Văn Bình, Q.1, TP.HCM - Ảnh: T.T.D.

Hội nghị sẽ đưa ra một số định hướng và giải pháp trọng tâm, nhằm xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam theo tinh thần nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ (chủ tịch Hội đồng phê bình, lý luận văn học, nghệ thuật trung ương):

Phải có bản lĩnh và tầm nhìn văn hóa

Văn hóa giữ vai trò rất quan trọng đối với sự hưng thịnh của một quốc gia. Khi thực sự có bản lĩnh và tầm nhìn văn hóa, quan chức mới không tham nhũng hoặc bớt tham nhũng, càng không tham nhũng trắng trợn; doanh nghiệp, doanh nhân không vì lợi ích thuần túy mà phá hủy di sản văn hóa, hủy hoại môi trường, bóc lột người lao động; nông dân không trồng rau hai vườn, nuôi lợn hai chuồng để lợi mình hại người, thậm chí đe dọa sức khỏe, tính mạng người khác...

Đường lối, quan điểm của Đảng về văn hóa luôn được bổ sung, phát triển, từng bước hoàn thiện; xác định văn hóa luôn quan trọng như chính trị, kinh tế, xã hội nhưng khi thực thi, nhất là quá trình thể chế hóa đường lối, nghị quyết của Đảng bằng chính sách, pháp luật của Nhà nước thì bắt đầu có khoảng cách, thiếu đồng bộ, thiếu tính hệ thống. Đến khi thực hiện lại có thêm sự thiếu hụt, hẫng hụt, đứt gãy...

Đội ngũ cán bộ làm văn hóa, cũng giống các lĩnh vực khác, phải am hiểu văn hóa từ chiều sâu, từ bản chất, có tính hệ thống. 

Muốn có được điều đó, phải coi trọng công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí và sử dụng cán bộ bài bản, có tính lâu dài chứ không phải như ủ giá đỗ, từng mẻ, cho những nhu cầu, yêu cầu ngắn hạn, tình thế.

Đừng tưởng cán bộ văn hóa không có chuyên môn thì không làm "chết" người, thậm chí nó có thể làm yếu, làm hỏng, làm "chết" nhiều việc, nhiều khâu, có khi là nhiều thế hệ. 

Đảng đã xác định quan điểm văn hóa có vị trí ngang hàng với chính trị, kinh tế, xã hội nhưng hiện nay ngay cả cán bộ ngành văn hóa cũng không thấy mình ngang hàng với cán bộ các lĩnh vực vừa nêu, thậm chí không thích làm văn hóa. Hình như ở đây có nguyên nhân sâu xa là lợi ích kinh tế, là quyền lực.

Khi nói đến văn hóa là nói đến hàng nghìn năm xây dựng, bồi đắp, sáng tạo các giá trị văn hóa dân tộc, hun đúc thành tinh hoa văn hóa; làm văn hóa mà không nhìn lâu dài, không có tầm chiến lược, chỉ quanh quẩn những điều cụ thể, sự vụ, tình thế, tư duy nhiệm kỳ, không nhìn văn hóa là một hệ thống, là một cấu trúc sâu rộng, bền chặt của xã hội; nếu cứ "chặt" ra từng khúc, làm từng phần việc cát cứ, rời rạc, giống kiểu "thầy bói xem voi" thì đương nhiên không tránh khỏi kết quả hạn chế, bất cập, có khi dị hình, méo mó.

GS.TS Nguyễn Chí Bền (nguyên viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam):

Xác định đúng quan điểm xã hội hóa về văn hóa

Tôi kỳ vọng sau Hội nghị văn hóa toàn quốc phải đưa ra được các giải pháp để khắc phục các điểm yếu của công tác văn hóa trong thời gian qua. 

Trong đó mong nhất là xác định cho đúng quan điểm về xã hội hóa văn hóa thế nào. Việt Nam đang hiểu xã hội hóa là làm sao Nhà nước bớt phải chi tiền đầu tư cho văn hóa, tăng tiền từ tư nhân. Nhiều nước không hiểu theo cách đó.

Các doanh nghiệp hiện nay sẵn sàng đầu tư cho văn hóa, nhưng Nhà nước phải có cơ chế khuyến khích họ bằng những lợi ích thực tế. Xã hội hóa văn hóa phải là câu chuyện của kinh tế chứ không phải chuyện hảo tâm như ở ta hiện nay. 

Quan điểm xã hội hóa trong đầu tư cho văn hóa cần giải quyết, để đồng vốn đầu tư được rõ ràng, hiệu quả cho cả văn hóa và nhà đầu tư, để văn hóa không phải trông vào lòng hảo tâm của doanh nghiệp. Phải có hệ thống văn bản pháp luật để điều chỉnh hoạt động tài trợ cho văn hóa.

Thứ hai, nghị quyết 33 Đại hội Đảng XII có điểm mới là nhấn mạnh yếu tố con người. Nói đến văn hóa phải nói đến con người - chủ thể sáng tạo văn hóa đồng thời là khách thể tiếp nhận văn hóa.

Học sinh thăm quê Bác Hồ ở khu di tích Kim Liên, huyện Nam Đàn, Nghệ An - Ảnh: DOÃN HÒA

Nhà thơ Vũ Quần Phương (đại biểu Quốc hội khóa IX):

Giúp tác giả và bạn đọc tìm thấy nhau

Nhiều người phàn nàn: "Văn chương hiện nay ít có tác phẩm lớn". Nhận xét này không phải không có căn cứ. Nhưng để tìm cách vượt lên cũng cần nhìn kỹ hơn những yếu tố tạo nên nhận định ấy. 

Đầu tiên, thử nhớ lại xem các tác phẩm được coi là thành công của các giai đoạn trước, từng được đưa vào sách giáo khoa để dạy cho các thế hệ học trò, tới nay đọc lại có ai còn coi chúng là tác phẩm lớn không?

Thứ hai, bây giờ để có được ý kiến thống nhất, đồng thanh khen một tác phẩm không dễ như trước. 

Tác phẩm văn chương làm cả xã hội chú ý bây giờ không dễ bởi người đọc có nhiều thứ nghệ thuật thu hút quá, người ta ít thì giờ dành cho đọc sách. Chưa kể, xã hội thiếu biện pháp nghiệm thu, phân loại chính phẩm và thứ phẩm. Có một sự hỗn loạn nào đó trong việc biên tập, xuất bản và phát hành làm nản chí người đọc.

Một vấn đề nữa liên quan tới chất lượng và uy tín của các cuộc thi văn chương hiện nay. Phẩm chất chuyên môn của các ban giám khảo cũng cần hoàn thiện thêm nếu muốn kết quả các cuộc tặng giải có tác động tới bạn đọc và bạn viết. Tôi có cảm giác công chúng văn chương ngày càng thờ ơ với các giải thưởng.

Sáng nay 24-11, khai mạc trọng thể Hội nghị Văn hóa toàn quốc

TTO - Sáng nay 24-11, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng dự và phát biểu tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện nghị quyết Đại hội XIII của Đảng tại thủ đô Hà Nội, với sự tham dự của hơn 500 đại biểu làm văn hóa và trực tuyến với toàn quốc.