Đạo diễn Bong Joon Ho và đoàn làm phim Parasite tại lễ trao giải Oscar lần thứ 92 ngày 9-2 (giờ Mỹ) tại Hollywood, Los Angeles, California, Mỹ - Ảnh: Reuters

Trong lịch sử 92 năm của giải Oscar, chưa có bất cứ một bộ phim nói tiếng nước ngoài nào (không phải phim nói tiếng Anh) từng thắng giải Phim hay nhất, ngay cả những bộ phim của các đạo diễn bậc thầy như Federico Fellini (Ý), Ingmar Bergman (Thụy Điển) trước đây hay Lý An (Đài Loan), Alfonso Cuaron (Mexico) gần đây.

Vậy mà Parasite (Ký sinh trùng) của đạo diễn Bong Joon Ho (Hàn Quốc) chiến thắng vang dội với 4 giải thưởng lớn: Phim hay nhất, Đạo diễn xuất sắc nhất, Kịch bản hay nhất và Phim quốc tế hay nhất. Mỗi giải thưởng mà Parasite đạt được đều là những cột mốc đầu tiên.

Đạo diễn Bong Joon Ho bày tỏ rằng ông rất hạnh phúc khi thấy ban tổ chức giải Oscar năm nay đã đổi tên hạng mục này từ Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất thành Phim quốc tế hay nhất.

Từ một kịch bản bất ngờ và gây náo loạn

Trong quá trình làm bộ phim khoa học giả tưởng, kinh dị nói tiếng Anh đầu tiên là Snowpiercer với dàn sao Hollywood, đạo diễn Bong Joon Ho đã có những ý tưởng đầu tiên cho bộ phim nói tiếng Hàn Parasite kể về sự phân hóa giàu nghèo trong xã hội hiện đại, lấy cảm hứng từ một số trải nghiệm của ông thời còn trẻ: làm gia sư môn toán cho con của một gia đình giàu có ở Hàn Quốc.

Để phát triển kịch bản này, Bong Joon Ho bàn giao ý tưởng cho Han Jin Won - vốn là một trợ lý đạo diễn của Bong trong bộ phim nói tiếng Anh thứ hai là Okja làm cho Netflix - mà Bong tin tưởng và nhìn thấy nhiều tố chất tiềm năng. Bong yêu cầu Han Jin Won thực hiện một số nghiên cứu thực tế kéo dài trong ba tháng để làm nền tảng vững chắc cho bộ phim mà họ sắp làm.

Khởi sự cho kịch bản đầu tay, Han thực hiện các cuộc phỏng vấn, dành nhiều tuần cho các buổi gặp gỡ, nói chuyện với những người giúp việc, gia sư và tài xế ở ngoài đời thực tại Seoul.

Han cũng đến các tầng hầm chật chội, nghèo khó của những người Seoul thuộc tầng lớp dưới đáy lẫn những căn biệt thự, villa của giới nhà giàu tại các vùng ngoại ô. Ngoại trừ thời gian để ngủ, Han dành toàn bộ thời gian cho các nghiên cứu thực tế để tìm các chất liệu sống.

Khi Bong tiếp cận với những chất liệu thô mà Han thu thập được trong quá trình nghiên cứu, ông thực sự ấn tượng và tiếp tục thử thách Han với việc biến những chất liệu thô đó thành một kịch bản hoàn chỉnh.

Một cảnh trong phim Parasite

Trong quá trình quay Okja, Bong vẫn liên tục cập nhật và phản hồi nhanh chóng những chất liệu kịch bản mà Han xây dựng. Cả hai chốt lại các ý tưởng chính để xây dựng thành một thư viện ngồn ngộn chất liệu.

Sau khi Okja phát hành vào năm 2017, Bong mới dành thời gian làm việc với Han một cách toàn tâm toàn ý nhất. Họ phát triển nửa cuối của bộ phim với một nhịp điệu căng thẳng, dồn dập, bất ngờ và gây náo loạn.

Cách làm việc điên cuồng và niềm cảm hứng của bộ đôi cộng với kinh nghiệm sáng tạo của Bong Joon Ho từ các bộ phim trước đó giúp họ có một kịch bản gốc vừa nguyên bản, vừa đen tối nhưng lại không thiếu tiếng cười - điều làm nên sức hấp dẫn cho Parasite.

Đạo diễn - biên kịch Bong Joon Ho (trái) và biên kịch Han Jin Won với giải Oscar kịch bản gốc xuất sắc nhất cho Parasite - Ảnh: AFP

Định nghĩa lại điện ảnh theo kiểu mới

Parasite là một bộ phim khó có thể xếp vào một thể loại nào cụ thể, nó biến hóa và định nghĩa lại điện ảnh theo kiểu mới.

Bộ phim khởi đi từ một mánh khóe của gia đình Kim dưới đáy để xâm nhập và ký sinh vào gia đình Park giàu có thượng lưu như một cuộc đấu tranh ngấm ngầm đầy châm biếm về hai giai tầng xã hội.

Nhưng đến lúc ta tưởng như gia đình Kim nắm được thế thượng phong thì một cú lật đổ bất ngờ từ gia đình Park khiến họ quay trở lại vạch xuất phát - căn hộ ẩm thấp ở khu ổ chuột.

Nhưng Bong và Han không dừng tại đó (nếu như vậy thì nó dễ trở thành một câu chuyện cổ tích cũ mòn) mà lại cho hai gia đình tiếp tục những màn kịch giả dối của mình để rồi kết thúc bằng một cú chót gây choáng váng cho khán giả.

Ekip Parasite lên sân khấu nhận tượng vàng cho Phim hay nhất tại Oscar 2020. Đây là lần đầu tiên giải thưởng này được trao cho một phim nước ngoài - Ảnh: Reuters

Parasite rõ ràng nói lên một cách thuyết phục sự phân chia đẳng cấp giàu nghèo và khoảng cách ngày càng lớn giữa họ thông qua cách kể chuyện điện ảnh bậc thầy của Bong Joon Ho sau hơn 20 năm làm nghề.

Thông điệp mạnh mẽ, cách kể chuyện hấp dẫn, kịch bản vặn xoắn, bất ngờ không báo trước và cú bùng nổ cuối phim khiến bộ phim chinh phục hầu hết khán giả.

Bộ phim không có anh hùng cũng không có nhân vật phản diện mà nói lên sự phức tạp của tâm lý con người trong xã hội hiện đại. Ai cũng có lý do cho cách họ hành xử và hành động. Cái ác đôi khi trở nên đáng sợ vì những lý do như vậy.

Sức hấp dẫn của bộ phim là ở chỗ Bong Joon Ho không đưa ra bất cứ một bài học đạo đức mang tính rao giảng nào cả.

Ngược lại, bộ phim chứa đầy yếu tố giễu nhại, hài hước, cho dù chua cay. Ngay cả ở những tình huống bi thảm nhất, Bong vẫn lồng vào đó những chi tiết hài hước và một chút hi vọng.

Parasite của đạo diễn Bong Joon Ho nhận được 6 đề cử ở Oscar 2020

Cột mốc lịch sử

Trong khi khán giả đại chúng mê mẩn bộ phim vì sức hấp dẫn và dễ tiếp cận của nó thì giới hàn lâm lại đánh giá cao thông điệp toàn cầu, cách kể chuyện thông minh, cách hòa trộn và phá vỡ các thể loại cũng như các biểu tượng và ẩn dụ dồn dập, liên tiếp trong bộ phim mà mỗi nhà phê bình đều có một cách lý giải hay mã hóa của riêng họ. Thành công "kép" của Parasite là nhờ vậy.

Bộ phim đến nay đã thu về hơn 160 triệu USD khắp toàn cầu, thắng giải Cành cọ vàng, Quả cầu vàng (Phim nước ngoài hay nhất), Bafta (Phim nước ngoài và Kịch bản gốc), Hiệp hội Biên kịch (cho Kịch bản gốc), giải Tinh thần độc lập (phim nước ngoài) và bây giờ là 4 giải Oscar cho bốn hạng mục quan trọng nhất.

Đạo diễn Bong Joon-Ho (phải) và nam diễn viên Song Kang-ho tạo dáng cùng Càng cọ vàng - Ảnh: Getty

Mỗi giải thưởng mà Parasite giành được tại Oscar đều làm nên lịch sử. Parasite trở thành phim Hàn Quốc đầu tiên được đề cử và thắng giải Oscar Phim nước ngoài hay nhất. Bong Joon Ho và Han Jin Won trở thành hai biên kịch châu Á đầu tiên thắng giải Kịch bản gốc xuất sắc nhất.

Bong Joon Ho trở thành đạo diễn Hàn đầu tiên thắng giải Đạo diễn xuất sắc nhất. Và Parasite trở thành cột mốc lịch sử trong 92 mùa giải Oscar là phim nói tiếng nước ngoài (không phải tiếng Anh) thắng giải Phim hay nhất.

Parasite chiến thắng ngoạn mục và khó có thể đoán trước tại mùa giải Oscar năm nay. Oscar đã thay đổi quan điểm bảo thủ của họ, hay Parasite xứng đáng với chiến thắng lịch sử này?

Có vẻ cả hai đều đúng.

Oscar 2020: Truyền cảm hứng và 4 bất ngờ lớn

Diễn viên Renée Zellweger (trái) và Joaquin Phoenix đoạt giải Nữ và Nam diễn viên chính xuất sắc nhất với hai vai diễn trong phim Judy và Joker - Ảnh: AP

Bên cạnh chiến thắng lịch sử của phim Hàn Quốc Ký sinh trùng, hầu hết giải thưởng trong 24 hạng mục Oscar đều trao cho người xứng đáng, ít gây bất ngờ.

Nổi bật nhất là đạo diễn Bong Joon Ho khi nhận tượng vàng Đạo diễn xuất sắc, ông nói: "Sau giải Phim nước ngoài hay nhất, tôi tưởng đêm nay thế là xong rồi". Nhưng không, Bong đã nhận thêm giải Đạo diễn xuất sắc, và phim nhận thêm giải Phim hay nhất.

Tiếp đó là Joaquin Phoenix với giải Nam diễn viên chính xuất sắc cho vai Joker trong phim cùng tên. Cả khán phòng đứng dậy vỗ tay khá lâu.

Bài phát biểu của nam diễn viên rất ấn tượng. Anh nói về đấu tranh chống lại bất công và trích dẫn lời ca do người anh trai quá cố River Phoenix sáng tác: "Hãy chạy đến giải cứu với tình yêu trong tim, và bình yên sẽ theo dấu chân mình".

Oscar năm nay có 4 bất ngờ đáng kể. Một là Ký sinh trùng giành giải Phim hay nhất, trong khi ứng viên nặng ký nhất là 1917.

Hai là Bong Joon Ho giành giải Đạo diễn xuất sắc, ứng viên nặng ký nhất cũng là Sam Mendes của 1917. Ba là Toy story 4 (Câu chuyện đồ chơi 4) giành giải Phim hoạt hình xuất sắc khi bộ phim của Pixar bị đánh giá là dưới tầm so với I lost my body của Netflix.

Bất ngờ cuối cùng là thất bại không thể cay đắng hơn của Netflix. Là thế lực đang lên trong ngành phim ảnh, hãng có đến 24 đề cử (dẫn đầu năm nay) nhưng chỉ giành 2 giải là Phim tài liệu xuất sắc cho American factory (Nhà máy Mỹ - sản phẩm hợp tác đầu tiên giữa Netflix và Higher Ground, công ty điện ảnh do vợ chồng cựu tổng thống Obama thành lập) và Nữ diễn viên phụ xuất sắc cho Laura Dern trong Marriage story (Câu chuyện hôn nhân), còn phim chủ lực The Irishman của đạo diễn kỳ cựu Martin Scorsese ra về tay trắng.

Một khoảnh khắc đáng nhớ là khi rapper huyền thoại Eminem trình diễn ca khúc kinh điển Lose yourself (Oscar Bài hát trong phim năm 2002), cả khán phòng kín đặc minh tinh tài tử đã hát theo anh không trật một chữ.

MI LY

Lần đầu tiên trong lịch sử Oscar, Parasite, một phim châu Á giành giải phim hay nhất

TTO - Đúng 8h sáng ngày 10-2 (giờ Việt Nam), lễ trao giải Oscar lần thứ 92 chính thức bắt đầu với màn trình diễn sôi động của nữ ca sĩ Janelle Monae. Once Upon..., Ford v Ferrari, Joker có 2 Oscar, 1917 có 3 Oscar. Tuổi Trẻ Online cập nhật.