Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bất ngờ gửi thư cho Tổng thống Mỹ Donald Trump bày tỏ sẵn sàng quay lại bàn đàm phán hòa bình, đồng thời mong muốn ký thỏa thuận khai thác khoáng sản.

Động thái này diễn ra sau khi Washington đình chỉ viện trợ quân sự cho Kiev.

Vì sao Ukraine sẵn sàng quay lại đàm phán?

Tối 4-3 (giờ Washington), trong bài phát biểu trước Quốc hội Mỹ, Tổng thống Donald Trump cho biết đã nhận được thư của Tổng thống Zelensky, trong đó viết "Kiev sẵn sàng quay lại bàn đàm phán hòa bình càng sớm càng tốt".

Ông Zelensky cũng tuyên bố sẵn sàng ký thỏa thuận khai thác khoáng sản "bất cứ lúc nào".

Trước lưỡng viện Quốc hội, ông Trump nói Mỹ sẽ làm tất cả để chấm dứt chiến tranh ở Ukraine. Ông nhấn mạnh: Muốn kết thúc chiến tranh, phải nói chuyện với cả hai phía, mà từ phía Nga, ông khẳng định "đã có những tín hiệu mạnh mẽ rằng Nga muốn hòa bình".

Lá thư này là động thái khẳng định sự đấu dịu của ông Zelensky sau khi Washington đình chỉ viện trợ quân sự. Trong một phát biểu ở Kiev vào tối cùng ngày, ông Zelensky "bày tỏ hối tiếc" rằng cuộc gặp tại Nhà Trắng hôm 28-2 "diễn ra không như mong đợi".

Khác với tuyên bố một ngày trước đó rằng hòa bình với Nga còn "xa, rất xa", ông Zelensky nói Ukraine "sẵn sàng hành động nhanh chóng để chấm dứt chiến tranh".

Theo Đài BBC, động thái này là phản ứng trước sức ép của ông Trump, nhằm đưa quan hệ với Mỹ trở lại đúng hướng sau thảm họa ngoại giao ngày 28-2. Vấn đề chính hiện nay là liệu "tuyên bố của ông Zelensky có đủ với Washington chưa".

Cổng thông tin Ukraine Strana.News cũng hỏi: liệu "sự hối tiếc" trong thông điệp tối 4-3 có đáp ứng yêu cầu của Washington chưa? Bởi ông Zelensky không xin lỗi, mặc dù Nhà Trắng yêu cầu ông xin lỗi công khai.

Tuy nhiên việc thông điệp "tiếc nuối" lại khen ngợi ông Trump, đồng ý hợp tác thiết lập hòa bình dưới "sự lãnh đạo mạnh mẽ của ông Trump" cho thấy ông Zelensky đã có cách ứng xử mềm mỏng hơn sau cuộc cãi vã mà ông "tiếc nuối" đã không diễn ra đúng như mong muốn của hai bên.

Giám đốc Viện Nghiên cứu chính trị (Nga) S. Markov cho rằng việc ông Trump công khai nội dung bức thư của ông Zelensky cho thấy ông đã "gần như tha thứ" cho ông Zelensky. Dẫu sao, căn cứ vào tuyên bố của ông Trump ngưng viện trợ quân sự cho Ukraine cho đến khi ông Zelensky bày tỏ "thiện chí hòa bình", có thể thấy ông Zelensky rõ ràng muốn bày tỏ "thiện chí" này.

Tuy nhiên, đến ngày 4-3, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết Washington chưa có kế hoạch ký thỏa thuận khoáng sản với Ukraine. Ông cho rằng Tổng thống Zelensky chưa thực sự sẵn sàng cho một thỏa thuận về tài nguyên hoặc hòa bình.

"Mà thỏa thuận tài nguyên sẽ vô nghĩa nếu sau đó không ký kết được thỏa thuận hòa bình", ông Bessent nói.

Lo ngại về chiến trường

Đài CNN dẫn lời ông Mark Cansian từ Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế cho biết việc ngừng cung cấp vũ khí sẽ có tác động "rất tàn phá" đến mặt trận từ hai đến bốn tháng tới. Quyết định này có thể dẫn đến giảm một nửa nguồn cung vũ khí cho Ukraine.

Viện trợ từ châu Âu sẽ ngăn Ukraine "rơi xuống vực thẳm" ngay lập tức nhưng "chiến tuyến sẽ tiếp tục suy yếu và cuối cùng sẽ tan vỡ và Ukraine sẽ phải chấp nhận một giải pháp hòa bình bất lợi".

Báo Wall Street Journal viết Ukraine sẽ phải đối mặt với tình trạng thiếu đạn dược vào đầu mùa hè. Cựu cố vấn tổng thống Ukraine Alexei Arestovich dự báo: "Nếu không có sự hỗ trợ của Mỹ, mọi thứ sẽ bắt đầu sụp đổ trong một tháng rưỡi hoặc hai tháng nữa".

Một nỗi lo khác của Kiev liên quan hoạt động hỗ trợ tình báo và kết nối mạng Internet Starlink. Nếu việc cung cấp thông tin tình báo qua vệ tinh ngừng lại, Ukraine sẽ không có thông tin về việc Nga chuẩn bị tấn công tên lửa cũng như không thể lên kế hoạch tấn công bằng máy bay không người lái. Báo Daily Mail cho biết Mỹ đã cấm các đối tác, trong đó có Anh quốc, chia sẻ thông tin tình báo quân sự cho Kiev.

Dẫu sao hiện nay ở Ukraine có quan điểm rộng rãi rằng sẽ không có thảm họa nào xảy ra sau khi Mỹ ngừng cung cấp vũ khí. Trang Politico dẫn lời một quan chức cao cấp của Kiev: "Đầu tiên, đây là một sự đình chỉ, một biện pháp ngoại giao mang tính cưỡng ép chứ không phải là sự cắt đứt. Thứ hai, nó đau đớn nhưng không gây tử vong: Ukraine phải chịu nhiều thương vong không đáng có và mất lãnh thổ nhưng sẽ không dẫn đến thất bại. Thứ ba, chính quyền sẽ tìm ra giải pháp".

Ukraine sẽ còn gì khi Mỹ dừng viện trợ quân sự?

Kể từ khi Mỹ dừng viện trợ quân sự cho Ukraine vào sáng 4-3, truyền thông Ukraine bắt đầu bàn tán sôi nổi về những loại vũ khí có thể thay thế những vũ khí mà Washington từng viện trợ cho Kiev.