Theo Hãng tin Reuters, ngày 25-8, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông đã sa thải bà Lisa Cook, thống đốc Cục Dự trữ liên bang (Fed) với cáo buộc có biểu hiện bất chính trong việc xin vay thế chấp.

Lần đầu tiên trong lịch sử

Động thái này chưa từng có tiền lệ, tiếp tục thử thách ranh giới quyền lực của tổng thống đối với ngân hàng trung ương Mỹ.

Trong thư gửi riêng cho bà Cook, ông Trump khẳng định có "đủ lý do để loại bỏ bà khỏi vị trí".

Ông viện dẫn việc năm 2021, bà Cook khai báo trên hồ sơ vay thế chấp hai bất động sản ở Michigan và Georgia rằng cả hai đều là nơi cư trú chính.

Ông Trump cáo buộc bà Cook có "hành vi lừa dối và vi phạm tài chính", nói rằng ông không tin tưởng vào "sự chính trực" của bà.

Theo ông, "ở mức độ nhẹ nhất, hành vi này thể hiện sự cẩu thả trong giao dịch tài chính, đặt dấu hỏi về năng lực và độ tin cậy của bà với tư cách nhà quản lý".

Ông đồng thời viện dẫn thẩm quyền sa thải theo điều 2 Hiến pháp Mỹ và Đạo luật Cục Dự trữ liên bang 1913.

Bà Cook, được cựu tổng thống Joe Biden bổ nhiệm vào ban điều hành Fed năm 2022, là phụ nữ gốc Phi đầu tiên giữ vị trí này.

Theo quy định, nhiệm kỳ của bà kéo dài đến năm 2038. Tuy vậy luật cho phép sa thải thống đốc Fed đương nhiệm "vì lý do chính đáng".

Quyền lực này chưa từng được các tổng thống Mỹ sử dụng, nhất là từ thập niên 1970, khi Nhà Trắng thường giữ nguyên tắc không can thiệp vào Fed để bảo đảm niềm tin với chính sách tiền tệ.

Nước đi toan tính của ông Trump?

Ông Trump bắt đầu chỉ trích bà Cook từ tuần trước. Đến nay bà vẫn chưa đưa ra bản giải trình chi tiết về các giao dịch trên.

Giám đốc Cơ quan Tài chính nhà ở liên bang Mỹ William Pulte đã chuyển vụ việc của bà Cook cho Bộ trưởng Tư pháp Pam Bondi điều tra. Quyết định sa thải của ông Trump làm dấy lên nhiều tranh luận.

Ông Peter Conti-Brown, chuyên gia lịch sử Fed tại Đại học bang Pennsylvania, nhấn mạnh các giao dịch thế chấp diễn ra trước khi bà Cook được bổ nhiệm và đã có trong hồ sơ công khai khi Thượng viện thẩm tra.

"Những quan chức này đã được tổng thống và Thượng viện xem xét. Nghĩa là những gì họ làm khi còn là công dân bình thường đều đã được kiểm tra rồi", ông nói.

Ông Conti-Brown cho rằng việc ông Trump "quay ngược thời gian" để viện dẫn lý do sa thải không đủ cấu thành "lý do chính đáng".

Một số chuyên gia khác cũng nhận định sự ra đi của bà Cook sẽ mở đường để ông Trump bổ nhiệm thống đốc thứ tư trong số bảy thành viên ban điều hành Fed, từ đó gia tăng ảnh hưởng với chính sách tiền tệ Mỹ.

Ông Trump: 'Tôi không phải là độc tài'

Ông Trump nói bản thân không phải độc tài nhưng cho rằng nhiều người Mỹ sẽ thích một người như vậy, khi ông ký các sắc lệnh nhằm siết kiểm soát với Washington và trấn áp việc xúc phạm quốc kỳ Mỹ.