Tuyến metro số 1 đoạn qua địa bàn TP Thủ Đức - Ảnh: TỰ TRUNG

Ngày 7-11, Sở Giao thông vận tải TP.HCM đã có báo cáo UBND TP về đầu tư xây dựng hoàn thiện hệ thống đường sắt đô thị của TP gắn với phát triển đô thị theo mô hình TOD (Transit Oriented Development). Đây là giải pháp mới nhằm tìm hướng đi cho các dự án đường sắt đô thị TP chuẩn bị đầu tư tới đây.

Theo quy hoạch, hệ thống đường sắt đô thị TP có 8 tuyến xuyên tâm và vành khuyên nối các trung tâm chính của TP; 3 tuyến xe điện mặt đất hoặc đường sắt một ray (tramway hoặc monorail). Toàn hệ thống có tổng chiều dài khoảng 220km với tổng vốn ước tính gần 25 tỉ USD.

Hiện nay, metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) và metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) đang xây dựng, còn metro số 5 giai đoạn 1 (ngã tư Bảy Hiền - cầu Sài Gòn) đang trình thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi. Các dự án đường sắt đô thị còn lại vẫn đang trong giai đoạn xúc tiến kêu gọi đầu tư.

Theo đề án phát triển hạ tầng giao thông và đề án tăng cường vận tải hành khách công cộng của TP, 7 dự án đường sắt đô thị (chưa có chủ trương đầu tư) cần ưu tiên, tập trung đầu tư trong giai đoạn 2021 - 2035. Tổng kinh phí cho 7 dự án này dự kiến khoảng 210.755 tỉ đồng.

Vậy nguồn vốn nào để làm? Theo Sở Giao thông vận tải TP, thời gian qua, vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) là nguồn vốn quan trọng để đầu tư các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm, trong đó có đường sắt đô thị.

Nhưng hiện nay, việc thu hút vốn ODA rất khó khăn khi nước ta trở thành quốc gia có thu nhập trung bình. Đồng thời, việc quản lý, sử dụng vốn ODA để xây dựng cơ sở hạ tầng vẫn còn một số vướng mắc, bất cập.

Do đó, TP cần thiết phải nghiên cứu, đề xuất những phương thức huy động vốn mới để đầu tư phát triển hạ tầng. Đặc biệt là phương án khai thác quỹ đất khu vực xung quanh các nhà ga đường sắt đô thị và vùng phụ cận các tuyến vành đai, cao tốc gắn với phát triển đô thị theo mô hình TOD.

TOD sẽ phát triển đô thị với dân cư tập trung mật độ cao, qua đó nâng cao giá trị sử dụng đất trong khu vực bán kính 500m từ các nhà ga đường sắt đô thị. Mô hình này là một giải pháp tài chính mang tính chiến lược trong việc huy động và tối ưu hóa nguồn lực từ khai thác quỹ đất để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt đô thị. 

Để tạo nguồn lực đầu tư các dự án đường sắt đô thị trong giai đoạn 2021 - 2035, Sở Giao thông vận tải TP kiến nghị UBND TP giao Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP khẩn trương nghiên cứu về quy hoạch phát triển đô thị theo định hướng TOD. 

Sở Kế hoạch và Đầu tư TP chủ trì nghiên cứu về phương án, kế hoạch huy động nguồn vốn để đầu tư các dự án đường sắt đô thị cần ưu tiên, tập trung đầu tư giai đoạn 2021 - 2035. Trong đó có phương án khai thác quỹ đất vùng phụ cận xung quanh các nhà ga metro để tạo nguồn vốn cho ngân sách.

Sở Giao thông vận tải TP sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan đề xuất lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi một số dự án đường sắt có khả năng khai thác quỹ đất vùng phụ cận các nhà ga (đã được quy hoạch đô thị theo mô hình TOD).

Quản lý kiến trúc dọc tuyến metro

TTO - Tuyến metro số 1 chạy dọc xa lộ Hà Nội, đi xuyên từ đầu đến cuối địa phận hành chính của TP Thủ Đức (TP.HCM).