Theo Hãng tin Reuters, ngày 14-12, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố Ukraine đã từ bỏ tham vọng gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) để đổi lấy các cam kết an ninh từ phương Tây.

Ông Zelensky khẳng định đây là nhượng bộ lớn của Kiev để tiến đến việc kết thúc chiến tranh với Nga.

Bước chuyển lớn trong quan điểm của Kiev

Chia sẻ trực tuyến với báo chí, ông Zelensky cho biết: "Ngay từ đầu, Ukraine đã mong muốn gia nhập NATO vì đó là những đảm bảo an ninh thực sự. Tuy nhiên, một số đối tác từ Mỹ và châu Âu không ủng hộ hướng đi này.

Hiện tại, các cam kết an ninh song phương giữa Ukraine và Mỹ, các đảm bảo tương tự Điều 5 (Hiến chương NATO) từ phía Mỹ dành cho chúng tôi, cùng với cam kết an ninh từ các đồng minh châu Âu và các nước khác như Canada, Nhật Bản đã cho chúng tôi cơ hội để ngăn chặn một cuộc tấn công khác của Nga. Đây là một sự nhượng bộ từ phía chúng tôi".

Tuy nhiên, Tổng thống Ukraine không quên nhấn mạnh các cam kết an ninh nêu trên phải có giá trị ràng buộc pháp lý.

Tuyên bố trên của ông Zelensky đánh dấu bước chuyển lớn trong quan điểm của Kiev. Chính nguyện vọng gia nhập NATO của Kiev là nguyên nhân lớn khiến Matxcơva cảm thấy bị đe dọa về an ninh, qua đó quyết định phát động "chiến dịch quân sự đặc biệt" hồi đầu năm 2022.

Trong suốt gần 4 năm chiến tranh, Ukraine luôn kiên quyết bảo vệ nguyện vọng này, thậm chí đã đưa mục tiêu trở thành thành viên NATO vào trong hiến pháp.

Ở chiều ngược lại, Nga kiên định quan điểm Ukraine từ bỏ việc gia nhập NATO là một trong những điều kiện tiên quyết để kết thúc chiến tranh.

Bên cạnh đó, ông Zelensky cũng kêu gọi một nền hòa bình "xứng đáng", đi kèm với những đảm bảo rằng Nga sẽ không tấn công Ukraine lần nữa. Theo nhà lãnh đạo Ukraine, việc ngừng bắn dọc theo chiến tuyến hiện tại là phương án công bằng. 

Tuy nhiên, phía Nga kiên định yêu cầu Kiev rút quân khỏi các phần lãnh thổ thuộc vùng Donetsk và Luhansk mà Kiev vẫn còn kiểm soát.

"Ukraine cần hòa bình trên những điều khoản xứng đáng, và chúng tôi sẵn sàng hợp tác một cách xây dựng nhất có thể. Những ngày tới sẽ tràn ngập các hoạt động ngoại giao. Điều quan trọng sống còn là ngoại giao phải mang lại kết quả", ông Zelensky viết trên mạng xã hội X.

Ukraine gặp thế khó 

Những tuyên bố trên được ông Zelensky đưa ra ngay trước thềm cuộc họp với các đại diện châu Âu và Mỹ nhằm thảo luận kế hoạch hòa bình 20 điểm do Washington khởi xướng tại Berlin (Đức). 

Cuộc đàm phán diễn ra trong bối cảnh Kiev chịu nhiều sức ép nhượng bộ rất lớn từ phía chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump. 

Theo một quan chức Mỹ, phái đoàn đàm phán của nước này ngày 14 và 15-12 bao gồm Đặc phái viên của ông Trump, ông Steve Witkoff, và con rể ông Trump, ông Jared Kushner. Cả hai đều là những nhân vật có quan hệ khá tốt với giới chức Nga. 

Trong vài tháng qua, ông Witkoff đã thay mặt ông Trump có nhiều cuộc trao đổi trực tiếp dài hàng tiếng đồng hồ cùng Tổng thống Nga Vladimir Putin, qua đó đóng vai trò người dẫn dắt tiến trình đàm phán hòa bình Nga - Ukraine. 

Hồi đầu tháng 12, ông Putin cũng đã gặp ông Witkoff và Kushner. Cuộc gặp này được Điện Kremlin mô tả là "giàu tính xây dựng", dù chưa đạt được đột phá nào. 

Những chuyển động trên khiến giới chuyên gia nhận định việc Mỹ cử ông Witkoff đến Berlin được xem như tín hiệu cho thấy Washington đã "đánh hơi" triển vọng tiến triển cho việc kết thúc cuộc chiến gần 4 năm ròng này.

Mỹ đảm bảo an ninh 'lớn mạnh nhất' nếu Ukraine chịu nhượng bộ khoảng 20% lãnh thổ

Mỹ được cho là sẵn sàng cung cấp cho Ukraine các bảo đảm an ninh mang tính ràng buộc, tương đương mô hình NATO và được Quốc hội Mỹ phê chuẩn, với điều kiện Kiev chấp nhận nhượng bộ lãnh thổ cho Nga.