Sau ngày 30-4-1975, DC3 là một trong những máy bay của Hãng Air Vietnam (VNCH) được Tổng cục Hàng không dân dụng Việt Nam trưng dụng để chở khách - Ảnh: Internet

Trong cuốn kỷ yếu Đoàn học viên bay khóa 1973 - 1977, có một trang khác hẳn những trang còn lại khi giới thiệu về các thành viên của khóa bay này. 

Đó là trang về thành viên Nguyễn Đắc Hòa. Không hình ảnh. Ngày tháng năm sinh, nhập ngũ, học vấn, họ tên vợ con... đều là những khoảng trống. 

Đó là người chiến sĩ đã hi sinh khi mới 23 tuổi, trong chuyến bay bị không tặc đầu tiên của Hàng không dân dụng Việt Nam sau năm 1975. 

Đó là chuyến bay của chiếc DC3 số hiệu 509 do cơ trưởng Nguyễn Văn Bảy điều khiển, bị không tặc cướp ngày 29-10-1977.

Buổi sáng 29-10-1977

6h30, chiếc DC3 cất cánh từ sân bay Tân Sơn Nhất, chở gần 40 hành khách. Theo lộ trình, máy bay sẽ đi Rạch Giá trả, đón khách rồi bay tiếp đi Phú Quốc đón khách rồi bay về Tân Sơn Nhất. Từ Sài Gòn đi Rạch Giá 45 phút. Bay khoảng 15 phút thì bọn không tặc hành động.

"Bọn không tặc có bốn tên. Chúng đi thẳng lên buồng lái, không nói gì, bắn luôn anh Hòa rồi anh Nguyên chết ngay tại chỗ, chỉ để lại anh Bảy - cơ trưởng và anh Lá - cơ phó" - ông Phạm Đức Nam, nguyên cán bộ quản lý bay của Trung tâm Kiểm soát không lưu sân bay Đà Nẵng, kể.

Cũng theo ông Nam, hồi đó ngành hàng không dân dụng chưa xảy ra vấn đề gì về an ninh nên cửa buồng lái luôn mở để hành khách ngồi dưới nhìn thấy tổ lái, có cảm giác thân thiện. Cho nên bọn không tặc mới lên buồng lái dễ dàng như vậy. 

Công tác an ninh ở các sân bay còn lỏng lẻo, kiểm tra sơ sài, không có máy rà máy soi nên không phát hiện người mang theo vũ khí.

Ông Phạm Đức Nam kể về vụ không tặc

"Anh Nguyên là cơ giới kiêm thợ máy trên không. Còn anh Hòa đi theo học việc về lái phụ và dẫn đường trên không. Lẽ ra tôi đi chuyến đó nhưng cuối cùng lại bay chiếc DC6 ra Hà Nội. Chúng bắn anh Nguyên, anh Hòa vì sợ đông người sẽ tấn công, cản đường bọn chúng hành động" - ông Nam kể.

Bọn không tặc gí súng vào đầu cơ trưởng và cơ phó, bắt phải bay đi Singapore. Để bảo vệ tính mạng hành khách, tổ lái phải làm theo yêu cầu của chúng. 

Nhưng tổ lái đề nghị bay qua Utapao (Thái Lan) để tiếp thêm xăng rồi mới bay tiếp sang Singapore. 

Anh Bảy nói với bọn không tặc: "Các anh là phi công, các anh cũng biết nếu đi Singapore thì không đủ xăng vì máy bay nhỏ. Xăng hết, máy bay rớt thì tất cả cùng chết".

Sau khi hội ý, không tặc đồng ý đi Utapao. Một tên không tặc trẻ măng nói: "Các chú không được lừa tụi con. Tụi con cũng là phi công, biết hết đường bay. Các chú mà bay vòng về Việt Nam là con bắn ngay!".

Ngày đó ở Việt Nam chỉ có một số phi công của Việt Nam Cộng hòa được trưng dụng mới biết tiếng Anh. 

Cơ trưởng Nguyễn Văn Bảy chưa từng bay nước ngoài và không biết tiếng Anh để trao đổi với kiểm soát không lưu nước bạn, rồi đường bay nước bạn dài ngắn, hướng đáp như thế nào cũng hoàn toàn không biết. 

May mắn có cơ phó Lá từng là phi công của Air Vietnam, đã bay đi Singapore, Thái Lan nhiều lần. Cơ phó Lá giúp cơ trưởng Bảy trao đổi với kiểm soát không lưu Thái Lan.

Thái Lan chấp nhận cho phép hạ cánh ở Utapao. Bọn không tặc không cho mở cửa, sợ cảnh sát Thái Lan ập lên. 

Chúng bắt hành khách ngồi yên tại chỗ, ép phi công gọi qua điện đàm yêu cầu nhà chức trách Thái Lan cung cấp thức ăn, nạp xăng để đi Singapore. Tổ lái phải thả dây xuống kéo thức ăn và nước uống lên.

Từ Thái Lan bay qua Singapore chỉ hơn một tiếng. Singapore từ chối cho phép hạ cánh ở sân bay Changi, yêu cầu hạ cánh tại một sân bay quân sự nhỏ. Khi máy bay hạ cánh, bọn không tặc quăng súng, giơ tay xin đầu hàng, bàn giao máy bay, tổ lái và hai thi thể, xin tị nạn chính trị.

Bức ảnh duy nhất về liệt sĩ Nguyễn Đắc Hòa mà đồng đội còn giữ được: thiếu úy Nguyễn Văn Hương (phải) và Nguyễn Đắc Hòa - Ảnh: ông N.V.H. cung cấp

Người nằm lại tuổi 23

Hai ngày sau, Singapore trao trả máy bay cho Việt Nam. Việt Nam đã cử máy bay sang Singapore đưa chiếc DC3, tổ lái và hành khách về.

Ông Nguyễn Văn Hương, hiện là phi công VietJet Air, cho biết: "Khi đó Việt Nam và Singapore chưa đặt quan hệ ngoại giao, chưa thiết lập đường bay thẳng từ Việt Nam sang Singapore. Bay qua đó rất khó khăn, phải bay vòng. 

Trước tình huống đó, Chính phủ Singapore đã cấp phép cho Việt Nam bay riêng một chuyến trực tiếp từ Việt Nam qua. Thi thể anh Nguyên, anh Hòa được ướp cho vô hòm kẽm, chở riêng một chuyến bay. 

Tất cả khách đi một máy bay khác. Qua một đêm về, tóc anh Bảy bạc hết. Ảnh kể mấy tiếng trên máy bay dài như trăm năm. 

Bọn không tặc gí súng vào đầu. Hai đồng nghiệp chết nằm ngay sau lưng mình. Anh bay trong trạng thái vô cùng căng thẳng nhưng phải bình tĩnh để đảm bảo an toàn cho cả chuyến bay".

Nhắc về người đồng đội, người bạn thân hi sinh trong chuyến bay bị không tặc, dù đã 40 năm trôi qua ông Hương vẫn không quên được điều gì. 

"Tôi và Hòa bằng tuổi nhau, cao như nhau, cùng học lái Mig21, đang học thì đất nước thống nhất. Chúng tôi vô Tân Sơn Nhất tiếp thu các máy bay của Mỹ để lại như Boeing 707 và các máy bay động cơ cánh quạt như DC6, DC3, DC4. 

Tháng 9-1977 Hòa mới bay. Bay được mấy chuyến thì mất. Khóa tôi có tám phi công quân sự chuyển qua bay dân sự, Hòa là người đầu tiên hi sinh, ở tuổi 23" - ông Hương nói.

Thiếu úy Nguyễn Đắc Hòa được truy phong trung úy. Gia đình ở Lạng Sơn rất khó khăn, không thể đưa về quê nên anh được chôn cất ở Thủ Đức.

**********

Kỳ tới: 52 phút sinh tử