Gửi câu hỏi đến Tuổi Trẻ Online, bạn đọc Hoài Thanh thắc mắc có phải tất cả chủ hộ kinh doanh đều phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, có trường hợp nào ngoại lệ hay không?

Những ai không phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc?

Từ ngày 1-7, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 có hiệu lực, trong đó quy định các trường hợp không thuộc nhóm tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc như sau:

- Người đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hằng tháng.

- Lao động là người giúp việc gia đình.

- Chủ hộ có đăng ký kinh doanh hoặc quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước/doanh nghiệp, tổng giám đốc, giám đốc, thành viên hội đồng quản trị/ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định của Luật Hợp tác xã không hưởng lương và đủ tuổi nghỉ hưu theo Bộ luật Lao động.

Bộ luật Lao động năm 2019 quy định tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện bình thường tăng từ 60 lên 62 tuổi với nam, và từ 55 lên 60 tuổi với nữ.

Từ ngày 1-1-2021, mỗi năm tăng thêm 3 tháng làm việc với nam, còn với nữ là 4 tháng cho tới khi nam đủ 62 tuổi, nữ đủ 60 tuổi. 

Như vậy, năm 2025 tuổi nghỉ hưu của nam là 61 tuổi 3 tháng. Với nữ, tuổi nghỉ hưu là 56 tuổi 8 tháng.

Luật Bảo hiểm xã hội 2024 lưu ý người chấm dứt đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc mà thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn thiếu trên 6 tháng để đủ điều kiện hưởng lương hưu thì được đóng tiếp bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Nếu thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc còn thiếu tối đa 6 tháng để đủ điều kiện hưởng lương hưu hoặc trợ cấp tuất hằng tháng thì người lao động hoặc thân nhân của họ được đóng tiếp một lần cho số tháng còn thiếu.

Mức đóng hằng tháng bằng tổng mức đóng của người lao động và chủ sử dụng lao động trước khi người lao động nghỉ việc hoặc chết vào quỹ hưu trí và tử tuất.

Thời gian đóng tiếp không được tính là thời gian làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc thời gian làm việc ở vùng kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.

Các nhóm phải đóng bảo hiểm xã hội mới

Từ ngày 1-7, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 mở rộng nhóm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc như sau:

- Người làm việc không trọn thời gian (bán thời gian), có tiền lương trong tháng bằng hoặc cao hơn tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thấp nhất. Đây là điểm mới so với quy định hiện hành là người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc thời hạn từ 1 tháng trở lên thuộc nhóm bắt buộc.

- Người làm việc theo hợp đồng (không có tên là hợp đồng lao động) nhưng có nội dung thể hiện việc trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên.

- Người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố (lưu ý giới hạn ở chế độ hưu trí và tử tuất).

- Chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh tham gia theo quy định của Chính phủ.

- Quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện vốn nhà nước, người đại diện vốn của doanh nghiệp, thành viên hội đồng quản trị, tổng giám đốc, giám đốc, thành viên ban kiểm soát/kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã không hưởng lương.

- Lực lượng dân quân thường trực.

Tuy nhiên, theo công văn 03/CV-BCĐ ngày 15-4-2025 của Ban chỉ đạo sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, nhóm hoạt động không chuyên trách ở cấp xã dự kiến kết thúc hoạt động từ ngày 1-8-2025.

Theo Bộ Nội vụ, cả nước có khoảng 120.500 người hoạt động không chuyên trách cấp xã kết thúc hoạt động.

Từ 1-7, chủ hộ kinh doanh phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, mức đóng ra sao?

Chủ hộ kinh doanh phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc từ 1-7 với mức cao nhất là 11,7 triệu đồng và thấp nhất là 585.000 đồng/tháng.