Theo tờ South China Morning Post ngày 18-9, Nhật Bản sẽ triển khai một dự án thí điểm sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để nhận diện những cá nhân có dấu hiệu có thể thực hiện "các cuộc tấn công khủng bố", dựa trên nội dung mà họ đăng tải trên mạng xã hội.

Cơ quan cảnh sát quốc gia Nhật Bản đề xuất ngân sách 49,5 triệu yen (khoảng 338.000 USD) cho năm tới để triển khai dự án này.

Giới chức Nhật Bản cho rằng đây là một bước đi cần thiết nhằm đối phó với tình trạng gia tăng bài viết đe dọa trên mạng xã hội, đặc biệt là những bài nhắm vào các chính trị gia.

Trước cuộc bầu cử vào đầu tháng 7, cảnh sát ghi nhận 889 bài đăng trên các nền tảng được xem là dấu hiệu cho một cuộc tấn công sắp xảy ra, phần lớn nhắm vào các lãnh đạo chính trị.

Một bình luận trên Instagram của Thủ tướng Shigeru Ishiba viết: "Sẽ không ngạc nhiên nếu có người cố giết ông, nên hãy đội mũ bảo hộ và mặc áo chống đạn".

Trước một buổi vận động tranh cử ở tỉnh Chiba, một tài khoản X cũng đăng lời đe dọa giết cựu Thủ tướng Fumio Kishida. Người đăng sau đó bị cảnh sát cảnh cáo và khai rằng viết khi đang say, theo báo Asahi Shimbun.

Mặc dù chính quyền mô tả sáng kiến AI lần này như một công cụ chống khủng bố, giới phê bình đánh giá mối đe dọa đang bị thổi phồng và tác động của hệ thống AI này đến quyền tự do của người dân chưa được làm rõ.

"Cảnh sát nói rằng hệ thống này là cần thiết để chống các cuộc tấn công khủng bố, nhưng số lượng phần tử khủng bố ở Nhật Bản là rất ít, dù vẫn tồn tại các băng tội phạm ngầm và nhóm sinh viên cực đoan", ông Shinichi Ishizuka - nhà sáng lập tổ chức nghiên cứu Criminal Justice Future tại Tokyo - nhận định.

Theo ông, đây là một công cụ đầy quyền lực và có thể sản sinh lượng thông tin khổng lồ, bởi các từ khóa chỉ cần xuất hiện trên mạng xã hội hoặc trong dữ liệu lưu trữ đều bị đánh dấu.

"Vấn đề là nó sẽ đánh dấu cả những người không có kế hoạch tấn công mà chỉ thảo luận chính trị bình thường, đôi khi có sử dụng các từ ngữ mà AI tìm kiếm", ông nói.

Ông Ishizuka cũng đặt nghi vấn về mức độ hiệu quả của việc dùng AI để nhận diện các đối tượng tình nghi khủng bố, bởi đặc trưng của những người này là không dễ dàng chia sẻ kế hoạch của mình với người khác.

Ông Stephen Nagy, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Cơ đốc giáo Quốc tế Tokyo, cho rằng mặc dù tập trung vào khủng bố, cảnh sát lại chưa sử dụng AI để đối phó với các băng đảng yakuza, vốn được coi là mối đe dọa hiện hữu và nghiêm trọng hơn với người dân.

AI: Chọn đổi mới hay trách nhiệm?

Tại Đối thoại Nobel 2025 ở TP.HCM, GS Virginia Dignum kêu gọi giới AI cân bằng đổi mới với trách nhiệm, hướng công nghệ phục vụ lợi ích nhân loại.