Ngoại trưởng Nhật Fumio Kishida (trái) và Ngoại trưởng Mỹ John Kerry - Ảnh: Reuters

Theo Reuters, hôm qua trước các lãnh đạo doanh nghiệp ở Tokyo, ông Kishida cho rằng việc Trung Quốc tăng chi tiêu quân sự “nhanh chóng và không rõ ràng” cùng những âm mưu đơn phương thay đổi nguyên trạng biển Hoa Đông và Biển Đông nhằm trở thành quốc gia biển hùng mạnh đang khiến không chỉ người dân Nhật mà các nước châu Á - Thái Bình Dương và cộng đồng quốc tế rất quan ngại.

Theo Kyodo, tranh chấp trên biển được cho là đứng đầu trong chương trình nghị sự khi nhà lãnh đạo ngoại giao Nhật gặp các quan chức Trung Quốc.

“Thông qua đối thoại với phía Trung Quốc, tôi muốn thúc đẩy tiến trình nhằm tạo ra mối quan hệ Trung - Nhật phù hợp với thời đại mới” - ông Kishida nhấn mạnh.

Trong khi đó, báo South China Morning Post (SCMP) của Hong Kong ngày 25-4 dẫn một nguồn tin quân sự Trung Quốc cho biết Bắc Kinh sẽ cho tiến hành bồi đắp bãi cạn Scarborough - khu vực đang tranh chấp với Philippines - vào một thời điểm trong năm nay.

Công trình trái phép này có thể bao gồm một đường băng mới nhằm mở rộng phạm vi hoạt động của không quân Trung Quốc ở Biển Đông. Trung Quốc đã chiếm bãi Scarborough từ năm 2012 sau nhiều tháng va chạm căng thẳng với Philippines.

Thông tin này một lần nữa xác nhận mối lo ngại của giới quân sự Mỹ hồi tháng 3 về khả năng bãi Scarborough sẽ trở thành tâm điểm xung đột mới.

Theo Reuters, tư lệnh Hải quân Mỹ - đô đốc John Richardson từng lên tiếng cảnh báo các tàu Trung Quốc đang tăng cường hoạt động gần bãi Scarborough, trong đó có một số “mang tính chất khảo sát, thăm dò”. Ông Richardson quan ngại đây có thể là địa điểm cải tạo tiếp theo Bắc Kinh đang nhắm đến.

Theo nguồn tin gần với Hải quân Trung Quốc, Bắc Kinh sẽ đẩy nhanh việc xây dựng một tiền đồn mới ở bãi Scarborough - vị trí cách bờ biển Philippines 230km - trong bối cảnh Manila đang hợp tác quân sự chặt chẽ với đồng minh Mỹ.

“Trung Quốc nên giành lại thế chủ động vì Washington đang cố kiềm chế Bắc Kinh bằng cách thiết lập hiện diện quân sự thường trực trong khu vực” - nguồn tin này nói.

Trong khi đó, chuyên gia quân sự Antony Wong Dong nhận xét: “Nếu Trung Quốc hoàn thành cải tạo đất ở bãi Scarborough, họ có thể thiết lập trạm rađa và các cơ sở khác đủ khả năng theo dõi căn cứ không quân Basa của Mỹ ở Pampanga 24/24 giờ”.

Theo báo SCMP, phán quyết của Tòa trọng tài thường trực The Hague (PCA) trong vụ kiện Philippines chống lại Trung Quốc, dự kiến đưa ra vào cuối tháng 5 hoặc đầu tháng 6, sẽ góp phần khiến Bắc Kinh gấp rút hơn với kế hoạch bồi đắp mới.

Bãi cạn Scarborough cũng nằm trong phạm vi phán quyết của PCA, theo quan điểm của Manila, do khu vực này thuộc vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của Philippines theo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS).

Trong một diễn biến khác, nhật báo Philippines Inquirer ngày 24-4 đưa tin Thị trưởng thành phố Davao (miền nam Philippines) Rodrigo Duterte khẳng định ông “sẵn sàng chết” để bảo vệ tuyên bố chủ quyền của Philippines trước Trung Quốc nếu thắng trong cuộc bầu cử tổng thống sắp diễn ra.

Nếu Bắc Kinh vẫn khăng khăng giữ lập trường dù thua kiện ở Tòa The Hague, ông Duterte tuyên bố sẽ “yêu cầu hải quân chở ngay đến khu vực ranh giới gần nhất giữa Philippines và Trung Quốc với lá cờ tổ quốc trong tay”!