Ngoại trưởng Mỹ John Kerry gặp Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tại Bắc Kinh ngày 16-5 - Ảnh: Reuters

Ngoại trưởng Mỹ cũng thể hiện thái độ quan ngại về không gian cũng như phạm vi mà Bắc Kinh đang xây dựng, cải tạo trái phép tại các bãi cạn, bãi ngầm ở khu vực quần đảo Trường Sa của Việt Nam.

Ngoài những chủ đề về hợp tác kinh tế giữa hai nước, truyền thông quốc tế cho rằng mối quan ngại sâu sắc của Mỹ về những tham vọng của Trung Quốc ở biển Đông là chủ đề chi phối chuyến thăm hai ngày (16 và 17-5) của ông Kerry ở Bắc Kinh.

Cần ngoại giao thông minh

Trong cuộc họp song phương với ông Vương Nghị, ngoại trưởng Mỹ khẳng định Trung Quốc và khu vực ASEAN rất cần “sự ngoại giao thông minh” để tiến tới hoàn tất Bộ quy tắc ứng xử của các bên trên biển Đông hơn là “những tiền đồn và nỗi hoang mang quân sự”.

Ngoại trưởng Kerry nhấn mạnh: “Tôi kêu gọi Trung Quốc thông qua Bộ trưởng Vương hãy thực hiện những động thái sẽ hợp sức mọi người trong việc hỗ trợ giảm những căng thẳng và tăng cường tìm kiếm giải pháp ngoại giao”.

Hãng tin Reuters cho biết sau cuộc gặp, ông Vương Nghị không có biểu hiện “nhượng bộ” lời kêu gọi đưa ra từ đại diện ngoại giao Mỹ.

Bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc vẫn quả quyết “chủ quyền mà Bắc Kinh đang đòi ở các bãi cạn, bãi ngầm này là không thay đổi và việc xây dựng ở khu vực này nằm trong phạm vi chủ quyền của Trung Quốc”.

Cũng tại cuộc gặp song phương này, bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc đã nêu ra với Ngoại trưởng Kerry chuyện Lầu Năm Góc đang đề xuất đưa tàu và máy bay quân sự đến biển Đông nhằm xác lập quyền tự do hàng hải ở đây.

Song ông Kerry đã không có bất kỳ câu trả lời nào liên quan đến việc này cũng như liệu Washington đã có “dự tính” gì sau khi Bộ Quốc phòng Mỹ đưa ra đề xuất trên.

Trước khi cuộc họp diễn ra, Hãng tin AFP dẫn lời các quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định Washington vẫn kiên quyết giữ vững nguyên tắc duy trì tự do hàng hải ở biển Đông.

Tranh chấp biển Đông là khởi nguồn mới nhất của “mối xích mích” giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Tố ngược Mỹ

Trước đó, đại sứ Trung Quốc tại Mỹ Thôi Thiên Khải tố ngược Mỹ đã “tăng gấp đôi mức chỉ trích” việc xây dựng, cải tạo đảo của Trung Quốc ở biển Đông.

Hãng tin Tân Hoa xã dẫn lời ông Thôi còn cảnh báo Washington không được can thiệp vào biển Đông.

“Thử xem ai mới là bên đang gây ra những căng thẳng ở biển Đông? Trong những năm qua, Mỹ đã can thiệp theo cách gây chú ý như thế. Họ đang làm tình hình ổn định hay là đang làm rối tung nó lên?” - ông Thôi phản ứng.

Giới chuyên gia quân sự của Trung Quốc ngay sau đó còn ngang ngược tuyên bố việc xây dựng, cải tạo đảo này của Trung Quốc sẽ vẫn diễn ra với tốc độ nhanh, ngay cả khi Lầu Năm Góc có đưa máy bay do thám và tàu chiến vào bên trong vùng tiếp giáp lãnh hải 12 hải lý của các bãi ngầm và bãi cạn mà Trung Quốc đang xây dựng, cải tạo thành đảo nhân tạo.

“Không có chuyện Bắc Kinh sẽ dừng việc xây dựng và cải tạo ở biển Đông vì đó là một phần trong động thái hiện thực hóa việc xác lập chủ quyền của mình” - chuyên gia hải quân Lý Kiệt nói.

Trước đó, Reuters dẫn lời một quan chức giấu tên của Bộ Ngoại giao Mỹ bác bỏ bình luận việc xây dựng các đảo nhân tạo sẽ cho Trung Quốc quyền được tuyên bố chủ quyền ở những nơi này.

“Cuối cùng, dù Trung Quốc có chất bao nhiêu cát lên trên các bãi cạn hoặc bãi chìm thì cũng không củng cố được tuyên bố chủ quyền của họ. Bạn không thể xây dựng chủ quyền” - Reuters dẫn lời quan chức trên khẳng định.