Phó tổng thống Mỹ Joe Biden yêu cầu Trung Quốc phải tuân thủ luật pháp quốc tế trên biển - Ảnh: Reuters

Theo AFP, Biển Đông là điểm nóng đầu tiên của S&ED. Mở đầu cuộc đối thoại, Phó tổng thống Mỹ Joe Biden cảnh báo Trung Quốc các tuyến hàng hải trên thế giới, bao gồm Biển Đông, phải luôn được mở cửa một cách thông thoáng.

“Các nước có trách nhiệm phải tuân thủ luật pháp quốc tế và hợp tác để đảm bảo thương mại tự do trên các vùng biển quốc tế” - ông Biden tuyên bố. Trước đó, các quan chức Washington liên tục yêu cầu Bắc Kinh phải ngừng ngay việc lấn biển, xây đảo nhân tạo trái phép trên Biển Đông.

Bắt nạt chỉ gây bất ổn

Nhà Trắng cho rằng đây là hành vi làm leo thang căng thẳng trong khu vực và cản trở thương mại quốc tế trên Biển Đông.

Ở S&ED, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cũng chỉ trích việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo trái phép. Ông cho rằng Trung Quốc cần phải giảm căng thẳng, thay vì làm leo thang căng thẳng, ở Biển Đông và biển Hoa Đông.

“Quốc gia nào vứt bỏ ngoại giao và dùng hành động bắt nạt, đe dọa để giải quyết tranh chấp hoặc làm ngơ trước hành vi gây hấn của các nước khác sẽ chỉ tạo ra sự bất ổn” - Phó tổng thống Biden cảnh báo.

Phản ứng, Phó thủ tướng Trung Quốc Uông Dương thừa nhận Washington và Bắc Kinh có rất nhiều bất đồng.

Dù vậy, ông Uông cho rằng hai nước phải tránh nguy cơ bất hợp tác hoặc đối đầu bởi cái giá phải trả sẽ là quá lớn. “Các nhà hoạch định chính sách của cả hai nước cần phải nhớ rằng đối đầu là trò chơi tiêu cực mà cả hai bên sẽ phải trả giá đắt và thế giới cũng sẽ bị ảnh hưởng” - ông Uông Dương mô tả.

Phó tổng thống Biden khẳng định Trung Quốc cần phải tham gia vào nỗ lực xây dựng một “hệ thống dựa trên luật pháp” trên thế giới. “Chúng ta sẽ cạnh tranh dữ dội và sẽ bất đồng sâu sắc. Đó là bản chất của quan hệ quốc tế. Nhưng việc chúng ta không đồng thuận không có nghĩa chúng ta ngừng hợp tác” - ông Biden nhấn mạnh.

Cáo buộc gián điệp mạng

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đánh giá không nước nào đồng ý với nước khác về mọi vấn đề, nhưng Mỹ và Trung Quốc không nên chấp nhận việc những khác biệt làm cản trở hợp tác. Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc Dương Khiết Trì cam kết Bắc Kinh sẽ hợp tác với Washington để giải quyết các bất đồng.

Sau Biển Đông, an ninh mạng cũng là một bất đồng sâu sắc giữa Mỹ và Trung Quốc. Tại đối thoại, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Jack Lew tuyên bố Washington vô cùng lo ngại với hành vi gián điệp mạng do chính quyền Bắc Kinh chống lưng để đánh cắp bí mật kinh doanh và công nghệ của các công ty Mỹ. 

Ông Lew cho biết các nạn nhân chủ yếu là những tập đoàn lớn tại Mỹ. Hồi đầu tháng, Washington cũng tố cáo Bắc Kinh đứng sau vụ tin tặc tấn công hệ thống mạng của Chính phủ Mỹ, đánh cắp thông tin cá nhân của 18 triệu người.

Các quan chức Trung Quốc không phản ứng với cáo buộc này, ngoại trừ một phát biểu hoàn toàn ngoại giao của Ủy viên Quốc vụ viện Dương Khiết Trì là “các nước cần hợp tác xây dựng bộ quy tắc ứng xử về chia sẻ thông tin trên mạng”.

Phía Mỹ cũng đặt câu hỏi về các vấn đề nhân quyền của Trung Quốc như cách chính phủ nước này đối xử với phụ nữ, người thiểu số, báo chí, tôn giáo, các tổ chức phi chính phủ...

Dù vậy, ngày đầu tiên của S&ED kết thúc trong bầu không khí tích cực khi ông Kerry, ông Lew và các quan chức Trung Quốc ca ngợi thỏa thuận về chống biến đổi khí hậu mà hai nước đã ký.