Hình ảnh do Airbus Defence and Pace đề ngày 14-11 về toàn cảnh Trung Quốc đang xây mở rộng trái phép đảo Đá Chữ Thập - Ảnh: IHS

Hãng tin AFP dẫn lời người phát ngôn quốc phòng Mỹ Jeffrey Pool hôm 21-11 (theo giờ Mỹ) cho biết Trung Quốc đang xây cất một hòn đảo lớn trên biển Đông và có khả năng đây sẽ là nơi Bắc Kinh xây sân bay. 

Nhiều dự án xây dựng phi pháp

Ông Pool nói dự án lấp biển xây đảo nhân tạo này diễn ra tại khu vực đảo Đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Đây là một trong số nhiều dự án mà Trung Quốc đang tiến hành phi pháp trên vùng biển thuộc chủ quyền Việt Nam hơn ba tháng qua. “Có vẻ như họ vẫn đang tiến hành việc đó” - ông Pool nhấn mạnh.

Ngoài ra, một khu cảng cũng đang được đào ở phần phía tây của đảo Đá Chữ Thập với khuôn viên đủ lớn để phục vụ các tàu chiến hải quân và tàu chở dầu. Trước hành động này của Trung Quốc, Washington muốn Bắc Kinh ngưng ngay dự án, tránh làm phức tạp tình hình trong khu vực.

“Chúng tôi kêu gọi Trung Quốc dừng ngay kế hoạch xây đảo nhân tạo và thực hiện các sáng kiến ngoại giao nhằm khuyến khích tất cả các bên kiềm chế đối với những hành động tương tự” - ông Pool phát biểu.

Theo tạp chí quốc phòng IHS Jane’s, Trung Quốc đã dùng các máy nạo vét để xây dựng một hòn đảo rộng 200-300m, dài khoảng 3.000m trên khu vực đảo đá này. Hành động trên của Trung Quốc đã bị vệ tinh ghi lại từ ngày 8-8 đến 14-11 và được IHS Jane’s công bố.

Thông tin cho biết việc xây đảo nhân tạo tại Đá Chữ Thập là dự án thứ 4 do Trung Quốc thực hiện tại quần đảo Trường Sa trong vòng 12-18 tháng qua và đến nay là dự án quy mô nhất.

IHS Jane’s đánh giá động thái này của Bắc Kinh nhằm muốn các nước xung quanh từ bỏ việc tuyên bố chủ quyền hoặc tạo cho Trung Quốc một vị thế thương lượng mạnh mẽ hơn trong trường hợp nếu có diễn ra việc đàm phán về việc tranh chấp ở biển Đông.

Lợi ích của Mỹ đang bị đe dọa?

Trước đó ngày 20-11, Quốc hội Mỹ thông qua một báo cáo hằng năm của Ủy ban xem xét kinh tế và an ninh Mỹ - Trung Quốc, cảnh báo lợi ích của Mỹ ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương có khả năng đứng trước nguy cơ do Trung Quốc tăng cường hiện đại hóa quân sự. Cụ thể là sẽ gây ảnh hưởng đến sức mạnh của Mỹ trong khu vực.

Báo cáo chỉ trích thẳng thừng quân đội Trung Quốc trong những năm qua đã có hành vi “không an toàn, thiếu chuyên nghiệp và hay gây hấn” khi dùng sức mạnh quân sự của mình “đe dọa” các nước láng giềng và thách thức tính vượt trội vốn có của người Mỹ ở châu Á - Thái Bình Dương trong mấy chục năm qua.

Ủy ban này cũng nhấn mạnh mối quan hệ Mỹ - Trung đang trở nên xấu đi do những tham vọng “đòi chủ quyền” của Trung Quốc ở các vùng biển Hoa Đông và biển Đông, nơi mà Bắc Kinh đang có những tranh chấp căng thẳng với các nước vốn là đồng minh của Mỹ, đó là Nhật Bản và Philippines.

Tạp chí quốc phòng IHS Jane’s dẫn lời chủ tịch ủy ban Dennis Shea cho rằng chính quyền Bắc Kinh hiện nay đang sẵn sàng gây ra căng thẳng hơn trong mối quan hệ song phương với Mỹ so với những thế hệ đi trước của họ. 

Để đối phó với sự bành trướng quân sự của Trung Quốc, ủy ban trên kêu gọi quốc hội phân bổ ngân sách cần thiết để tăng cường sức mạnh quân sự Mỹ trong khu vực, đồng thời ủng hộ chính sách mới của Nhật, trong đó cho phép lực lượng phòng vệ nước này thực hiện quyền phòng thủ.

Tuy nhiên Benjamin Herscovitch, chuyên gia thuộc Viện nghiên cứu Độc Lập của Úc, nhận định Bắc Kinh đang muốn giành quyền kiểm soát các vùng biển tranh chấp nhưng nhiều nhất là đe dọa đến lợi ích của các nước đồng minh và các đối tác của Mỹ chứ chưa phải là lợi ích của Mỹ trong khu vực này.

Tại diễn đàn an ninh khu vực hôm 18-11 ở Bắc Kinh, Tân Hoa xã dẫn lời Bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc Thường Vạn Toàn xác nhận Trung Quốc cần hiện đại hóa quân đội để “thích nghi” với sự biến đổi của môi trường an ninh toàn cầu. Ông Thường cũng thừa nhận động thái này của Trung Quốc đã gây “lo lắng” cho một số nước trong khu vực.