Những thay đổi này có thể khiến loạt tuyên bố "100% năng lượng tái tạo" của các ông lớn công nghệ bị đặt dấu hỏi, đồng thời làm dấy lên tranh luận về tính minh bạch trong cam kết khí hậu của ngành.

Thay đổi cách tính phát thải điện

Giao thức khí nhà kính (GHG Protocol) là nền tảng cho nhiều quy định báo cáo khí thải mà các chính quyền và tổ chức quốc tế áp dụng, từ Liên minh châu Âu (EU), bang California (Mỹ) đến tiêu chuẩn của Tổ chức chuẩn mực Báo cáo Tài chính quốc tế (IFRS).

Theo báo Financial Times, GHG Protocol vừa đề xuất thay đổi cách đo phát thải điện, lần đầu sau hơn một thập kỷ. Đây được xem là bước đi có thể tác động mạnh đến chiến lược năng lượng của các hãng công nghệ.

Trước đây, doanh nghiệp có thể mở rộng trung tâm dữ liệu tiêu thụ nhiều điện nhưng vẫn tuyên bố đạt "100% năng lượng tái tạo" nhờ mua chứng chỉ năng lượng tái tạo (REC - Renewable Energy Credits). 

Chẳng hạn, một trung tâm dữ liệu ở Texas (Mỹ) vận hành ban đêm bằng khí đốt vẫn được xem là "xanh" nếu công ty mua REC từ dự án điện mặt trời ở California, dù hai nơi không có đường truyền tải điện thực tế.

Theo Cổng thông tin Trung tâm tăng trưởng quốc tế (IGC) thuộc Viện Kinh tế và Chính trị London, GHG Protocol đề xuất rằng trong tương lai, điện tái tạo dùng để bù trừ phát thải phải được tạo ra cùng thời điểm và trong cùng thị trường điện với nơi tiêu thụ. Điều này nhằm đảm bảo dữ liệu phát thải chính xác, có thể so sánh và hữu ích cho nhà đầu tư.

Chuyên gia Daniel Arnesson (Veyt) nhận định giá REC có thể tăng vọt vào những thời điểm sản lượng thấp theo ngày hoặc mùa, khiến chi phí năng lượng tái tạo hiện nay đắt đỏ hơn đáng kể.

Phản ứng từ các ông lớn

Trong nhiều năm qua, các tập đoàn như: Amazon, Meta, Salesforce, Microsoft và Google vừa là người tiên phong công nghệ, vừa là nhà tài trợ tích cực cho GHG Protocol. 

Tuy nhiên theo nghiên cứu của Carbon Market Watch và NewClimate Institute (tháng 6-2025), mức tiêu thụ điện của các công ty như: Microsoft, Meta, Amazon, Google và Apple đã tăng gấp đôi, thậm chí gấp ba trong 3 - 4 năm qua, chủ yếu do sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và nhu cầu mở rộng trung tâm dữ liệu toàn cầu. Dù cam kết với GHG Protocol, lượng phát thải thực tế của họ vẫn cao hơn nhiều so với số liệu công bố.

Theo AFP, nhà nghiên cứu Thomas Day cảnh báo nếu xu hướng này tiếp diễn mà không có biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt, các cam kết khí hậu đầy tham vọng của giới công nghệ sẽ chỉ là "ảo tưởng". 

Một số tổng chưởng lý bang Mỹ còn cáo buộc các tập đoàn dùng "mánh khóe kế toán môi trường" để đưa ra tuyên bố sai lệch. Việc tiêu thụ điện khổng lồ cũng bị cho là làm mất ổn định lưới điện ở nhiều địa phương.

Khi GHG Protocol bắt đầu xem xét lại tiêu chuẩn, đặc biệt liên quan đến cách tính điện tái tạo, giới phân tích nhận định các "ông lớn" này sẽ là nhóm phản đối mạnh nhất.

Họ cho rằng việc siết tiêu chuẩn sẽ làm giảm tính linh hoạt trong cách chứng minh sử dụng năng lượng sạch, ảnh hưởng đến hình ảnh "xanh" và làm chậm đầu tư vào hạ tầng năng lượng tái tạo, nhất là tại các nước đang phát triển.

Theo Financial Times, liên minh gồm: Meta, Amazon và General Motors kiến nghị giữ cơ chế linh hoạt hiện hành, đồng thời đề xuất phương pháp tính mới dựa trên mức sử dụng năng lượng sạch thay vì điện lưới. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo cách này dễ bị lạm dụng để "tô vẽ" thành tích môi trường.

Trang ESG Today khuyến nghị GHG Protocol cập nhật tiêu chuẩn phản ánh đúng đặc điểm của hệ thống điện hiện đại - sạch và liên kết chặt chẽ hơn. 

Chủ tịch Hội đồng Tiêu chuẩn độc lập GHG Protocol, ông Alexander Bassen, cũng nhận định việc cập nhật là "cần thiết và kịp thời" để tăng tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý phát thải.

Đáng chú ý, các tập đoàn ngoài lĩnh vực công nghệ như: BlackRock Global Infrastructure Partners, ExxonMobil và Adnoc cũng tham gia xây dựng khung tiêu chuẩn khí thải mới. Đây là dấu hiệu cho thấy cuộc chơi đã mở rộng, buộc các công ty công nghệ phải cạnh tranh minh bạch hơn về cam kết khí hậu.

Nghìn tỉ đô đổ vào AI: Người dùng được gì từ cuộc chơi Big Tech?

Big Tech đang tiếp tục rót hàng trăm tỉ USD vào trí tuệ nhân tạo, biến AI thành cuộc chơi lên đến nghìn tỉ đô. Người dùng sẽ thực sự được gì?