Ngày 5-3, ông Nguyễn Văn Ngời, ngụ xã Tân Tuyến, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang - cho biết khoảng 2 tuần nữa, gia đình ông sẽ thu hoạch 5ha lúa OM18. 

Tuy nhiên hiện nay giá lúa giảm mạnh gần 2.000 đồng/kg so với cùng kỳ. Giá lúa OM18 được thương lái thu mua với giá dao động 6.200-6.400 đồng/kg.

Nông dân vui mừng

Theo ông Ngời, giá lúa này đã trở về như trước, không còn "nóng" liên tục như năm 2023-2024. Với giá lúa hiện nay, nhiều nông dân thuê đất trồng lúa sẽ có nguy cơ thua lỗ, vì có người thuê đất 5 triệu đồng/công khi thấy giá lúa tăng như thời gian qua.

"Chủ trương mua tạm trữ sẽ giúp nông dân đỡ hơn phần nào trước tình hình giá lúa sụt giảm, doanh nghiệp có tiền mua lúa cho nông dân. 

Nếu không có chủ trương này thì giá lúa giảm mạnh hoặc thương lái mua nhưng chậm, để lúa chín gục mới cho thu hoạch. Việc này sẽ làm giảm chất lượng hạt gạo khi xuất khẩu, ảnh hưởng đến thương hiệu gạo Việt trên thị trường quốc tế.

Lãnh đạo Công ty Trường Thịnh Phát (TP Cần Thơ) cho hay hiện nay đơn vị đang mua lúa lai rai, chưa dám mua nhiều, vì nguồn vốn có hạn. 

Điều doanh nghiệp xuất khẩu gạo cần nhất là nguồn vốn. Tuy nhiên việc tiếp cận nguồn vốn này rất khó. Hiện tại đơn vị chủ yếu vay vốn thương mại, chưa tiếp cận vốn vay ưu đãi.

"Tôi chỉ vay thương mại chứ chưa vay vốn ưu đãi như Thủ tướng nói. Tôi nghe thông tin Thủ tướng chỉ đạo cho vay ưu đãi để thu mua tạm trữ thì rất mừng. Nếu có vốn này sẽ bớt áp lực lãi suất và có vốn để mua lúa cho bà con. Tuy nhiên tôi chưa biết cách tiếp cận được nguồn vốn này như thế nào", vị này nói.

Ông Trần Tấn Phương - phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sóc Trăng - cho biết vụ đông xuân 2024 - 2025, Sóc Trăng xuống giống trên 181.000ha, hiện các địa phương đã thu hoạch khoảng 98.000ha, năng suất ước đạt 65,6 tạ/ha. 

So với cùng kỳ, giá lúa thường giảm từ 1.500-2.100 đồng/kg, nhóm gạo thơm đã giảm 1.800 đồng/kg. Giá lúa giảm đã ảnh hưởng đến thu nhập của người trồng lúa.

"Hiện Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo tăng thu mua lúa gạo tạm trữ và thanh tra để ngăn ép giá, trục lợi. Đây là động thái đúng đắn và kịp thời, nên tôi hy vọng giá lúa sẽ khởi sắc hơn", ông Phương nói.

Cần bài toán cho cả ngành hàng

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, ông Trương Sỹ Bá - chủ tịch Tập đoàn Tân Long - cho biết hiện nay Tân Long mua lúa hàng ngàn tấn mỗi ngày, không dừng ngày nào hết. Đơn vị cũng đầy đủ nguồn vốn chứ không thiếu so với các doanh nghiệp. Từ khi Ấn Độ đã mở cửa trở lại xuất khẩu, nên giá lúa gạo đã trở lại bình thường.

"Nguyên nhân chính dẫn đến giá lúa gạo giảm là do thị trường xuất khẩu giảm, đầu ra yếu. Còn nguồn "cung" dồi dào mà không ai mua lúa cho nông dân. 

Do đó Chính phủ hỗ trợ lãi suất, nguồn vốn cho doanh nghiệp thu mua tạm trữ. Sau đó bình ổn giá rồi xuất khẩu, còn để lúa thu hoạch rộ như thế này mà dân muốn bán hàng nhưng không có người mua", ông Bá nói.

Ông Phạm Thái Bình - chủ tịch hội đồng quản trị Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An (TP Cần Thơ) - cho hay việc thu mua lúa gạo phục vụ xuất khẩu vẫn bình thường.

Doanh nghiệp đang xuất khẩu gạo theo các hợp đồng cũ đi thị trường cao cấp như châu Âu, Trung Đông, Singapore. Giá xuất khẩu sang Singapore là 610 USD/tấn và vẫn đang xuất tiếp, còn gạo Jabonica xuất sang thị trường Trung Đông giá từ 710 - 720 USD/tấn.

Theo ông Bình, với tình hình ngành hàng lúa gạo như hiện nay, không nên giải quyết cục bộ mà nên tính đến vấn đề phát triển bền vững của cả ngành hàng. Ngân hàng đã cấp các hạn mức tín dụng cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo rồi, nhưng chỉ cấp phần ngọn thôi. 

Bây giờ phát triển theo chuỗi, theo đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030 thì ngân hàng cũng đáp ứng được.

"Năm 2019 Việt Nam chúng ta đã từng phải giải cứu lúa gạo, quanh đi quẩn lại cũng như thế mãi. Bây giờ lại "chữa cháy" cho doanh nghiệp vay thêm để thu mua tạm trữ, ngân hàng gặp rất nhiều khó khăn", ông Bình nói.

Thủ tướng chỉ đạo tăng mua lúa gạo tạm trữ, thanh kiểm tra để ngăn ép giá, trục lợi

Thủ tướng Chính phủ vừa có công điện về việc điều hành đảm bảo cân đối cung cầu lúa gạo trước diễn biến thị trường thế giới và trong nước, chỉ đạo có phương án mua dự trữ để chủ động ứng phó.