Có những cuốn sách khiến bạn muốn đứng dậy và làm điều gì đó, không phải vì chúng hoa mỹ hay đầy triết lý cao siêu, mà vì sự chân thật đến mức khiến bạn thấy xấu hổ nếu cứ ngồi yên.

Nhật ký đội trưởng nhóm dọn rác tình nguyện Biên Hòa Xanh của Nguyễn Nhật Tuấn (Nhà xuất bản Hồng Đức, 2025) là một cuốn sách như thế. Không phải là một câu chuyện kể về những chuyến đi xa hay những trải nghiệm lãng mạn, đây là hành trình của một người trẻ bức xúc với rác, với sự thờ ơ, và quyết định hành động để thay đổi chính mảnh đất mình đang sống.

Bức xúc không làm ta vô can

Nguyễn Nhật Tuấn bắt đầu cuốn sách bằng một hình ảnh quen thuộc: con đường ngập rác trên hành trình đi làm mỗi ngày. Nhưng thay vì lắc đầu ngao ngán như phần lớn chúng ta, anh chọn cách làm khác - lập ra nhóm Biên Hòa Xanh vào tháng 6-2023 với khẩu hiệu giản dị nhưng đầy sức mạnh: "Không xả rác vì một Biên Hòa Xanh". Từ một người, rồi hai, rồi cả trăm thành viên, nhóm tình nguyện này không chỉ dọn rác mà còn gieo mầm ý thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng.

Cuốn sách là tập hợp những ghi chép chân thực, đôi khi ngây ngô, nhưng luôn tràn đầy nhiệt huyết. Từ những ngày đầu chỉ có vài người bạn cùng chí hướng, đến khi Biên Hòa Xanh trở thành một câu lạc bộ với hơn 100 thành viên nòng cốt, hành trình của Tuấn và đồng đội là minh chứng sống động cho việc một cá nhân nhỏ bé vẫn có thể tạo ra thay đổi lớn.

Dơ hiện tại, sạch tương lai

Điểm đặc biệt của cuốn sách nằm ở cách tác giả không né tránh những khó khăn thực tế.

Dọn rác không phải chuyện lãng mạn. Đó là ngâm mình trong dòng kênh đen ngòm để vớt từng túi ni lông, là đối mặt với những ánh nhìn tò mò hay thậm chí chế giễu từ người qua đường.

Đó là những lần thiếu kinh phí, thiếu người, những mâu thuẫn nội bộ, thậm chí cả "con rắn trong nhóm" - những thành viên lợi dụng lòng nhiệt thành để trục lợi.

Nhưng qua tất cả, Tuấn luôn nhấn mạnh "Dọn rác thì phải dơ chứ. Dơ hiện tại nhưng sạch tương lai".

Những chiến dịch được kể trong sách, từ dọn rác khô ven đường đến lội nước vớt rác dưới kênh rạch, không chỉ là câu chuyện về môi trường mà còn là bài học về tinh thần đồng đội.

Tác giả kể về những lần học hỏi từ các nhóm bạn như Sài Gòn Xanh, Bình Dương Xanh, hay chuyến đi Bình Dương để tìm hiểu cách tổ chức. Những chi tiết nhỏ như việc chuẩn bị đồ bảo hộ, lưu trữ hình ảnh, hay tổ chức livestream để lan tỏa thông điệp đều được ghi lại với sự tỉ mỉ và chân thành.

Hơn cả một cuốn nhật ký

Nhật ký đội trưởng nhóm dọn rác tình nguyện Biên Hòa Xanh không chỉ là câu chuyện của riêng Nguyễn Nhật Tuấn hay Biên Hòa Xanh. Nó là lời kêu gọi dành cho tất cả những người trẻ đang loay hoay tìm ý nghĩa trong cuộc sống.

Tác giả không rao giảng, không lên gân, mà chỉ đơn giản kể lại những gì anh đã làm, đã thất bại, và đã đứng dậy.

Từ việc nhóm nhận được sự hỗ trợ từ báo chí, chính quyền, đến những cột mốc đáng nhớ như 10.000 người theo dõi trên TikTok, hay sự hợp tác với các tổ chức như Hội Yêu Rác, tất cả đều cho thấy sức mạnh của sự kiên trì.

Có những chương khiến người đọc phải dừng lại để suy ngẫm, như khi Tuấn tự vấn "Có phải mình đã quá hời hợt với anh em?" hay "Có phải mình đã mất tiếng nói?".

Những khoảnh khắc nội tâm ấy không chỉ làm nổi bật con người thật của tác giả, mà còn khiến độc giả thấy mình trong đó - những lần chúng ta cũng từng nghi ngờ bản thân, từng muốn bỏ cuộc.

Một lời mời gọi hành động

Đọc xong cuốn sách, bạn sẽ thấy Biên Hòa không chỉ là một thành phố, mà là biểu tượng của những nơi chúng ta sinh ra, lớn lên, và có trách nhiệm gìn giữ.

Nguyễn Nhật Tuấn không hứa hẹn một hành trình dễ dàng, nhưng anh cho thấy rằng chỉ cần dám bắt đầu, bạn sẽ tìm thấy những người đồng hành.

Cuốn sách khép lại không phải với một cái kết hoàn hảo, mà với một lời mời gọi: hãy đứng lên, làm điều gì đó, dù nhỏ bé, cho nơi bạn đang sống.

Nếu bạn đang tìm kiếm một cuốn sách self-help không sáo rỗng, không dạy đời, mà truyền cảm hứng bằng chính những câu chuyện đời thường, thì Nhật ký đội trưởng nhóm dọn rác tình nguyện Biên Hòa Xanh là lựa chọn đáng để cầm lên. 

Nó không chỉ kể về rác, mà còn về lòng can đảm, về tuổi trẻ, và về những điều giản dị nhưng ý nghĩa mà chúng ta có thể làm để thay đổi thế giới - bắt đầu từ con đường trước nhà.

Nữ tình nguyện viên dầm mình dọn rác trên nhiều kênh rạch ở TP.HCM

Đối mặt với vô số loại rác cùng vật nhọn, mảnh sành, xác động vật…, nhiều nữ tình nguyện viên Câu lạc bộ Sài Gòn Xanh (thuộc Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam TP.HCM) vẫn xuống kênh dọn rác.